مقدمه
اهمیت گوشت طیور در تغذیه انسان
گوشت طیور به عنوان یک منبع غنی پروتئین در سال های اخیر به طور وسیعی در تغذیه انسان در دنیا و در کشور ما مورد استفاده قرار گرفته است به طوری که در بعضی از کشورها که از نظر شرایط طبیعی و کمبود مرتع دچار مضیقه هستند گوشت طیور به سرعت جانشین گوشت دام های دیگر شده است.
ارزش غذایی گوشت مرغ: می دانیم که منظور اصلی استفاده از گوشت در جیره های غذایی انسان تامین پروتئین مورد نیاز بدن است.
طبقه بندی گوشت طیور
پرندگانی که برای تولید گوشت پرورش داده می شوند عبارتند از انواع مرغ، بوقلمون، غاز، اردک، و اخیرا بلدرچین قسمت اعظم فعالیت برای تولید گوشت در پرندگان در روی مرغ متمرکز شده اند و بعد از آن به ترتیب، بوقلمون، اردک و غاز قرار گرفته است. در سال های اخیر به علت اصلاح نژاد و کارهای ژنتیکی که از نظر بهبود کمیت و کیفیت گوشت مرغ انجام گرفته است نژادها و نوع تیپ های مختلفی بسته به سلیقه بازار بوجود آمده است که هر نوع دارای اختصاصات بخود می باشد از این رو امروزه در بازارهای دنیا و ایران انواع مختلف گوشت مرغ وجود دارد.
تاریخچه
وضعیت تولید مواد غذایی در دنیای امروز بخصوص در کشورهای جهان سوم یکی از مسائل بغرنج اجتماعی به شمار می رود و طبق پیش بینی این مسئله در آینده نزدیک تولید اشکالات و تنش های اجتماعی بیشتری خواهد بود زیرا روز به روز به ویژه در کشورهای فقیر و عقب مانده افزوده می گردد.
طبق مطالعات تاریخی جمعیت کره زمین در 4 هزار سال قبل از میلاد مسیح در حدود 30 میلیون نفر بوده است (20/1 جمعیت فعلی هندوستان) و 1000 سال قبل از میلاد به 200 میلیون نفر رسید، این جمعیت با افزایش ملایم به مرور بیشتر شد، به طوری که در سال 1600 میلادی به 500 میلیون و در سال 1825 به یک میلیارد نفر بالغ گردید. از اوائل قرن بیستم افزایش جمعیت جهان به نحو چشمگیری افزایش یافت به طوری که در سال 1980 به رقمی در حدود 5/4 میلیارد نفر رسید. این روند رشد جمعیت در دنیا هم چنان با سرعت ادامه دارد به طوری که هم اکنون در هر ساعت 8700 نفر به جمعیت دنیا اضافه می گردد بدین ترتیب به طوری که پیش بینی می شود در سال 2000 سال جمعیت دنیا به رقمی بین 6 – 7 میلیارد نفر بالغ خواهد شد. از سوی دیگر به علت بهبود بهداشت و روش های پیشگیری از بیماری در سال های اخیر درصد تلفات و مرگ و میر به حد قابل توجهی کاهش یافته است و حد متوسط عمر در کشورهای مختلف افزایش پیدا نموده است به عنوان مثال در 200 سال قبل حد متوسط سن انسان 33 سال بود حال آن که در عصر حاضر در بیشتر کشورهای اروپایی عمر متوسط بشر به حدود 70 سال رسیده است. متاسفانه بیشترین افزایش جمعیت دنیا در نقاطی است که از نظر مواد غذایی در کمبود و فقر هستند و امکانات افزایش تولید مواد غذایی به تناسب افزایش جمعیت در آن ها وجود ندارد از این رو کم غذایی در این گونه جوامع به مرور تبدیل به گرسنگی و مرگ و میر دسته جمعی شده است.
به طوری که در دو سال گذشته میلیون ها نفر اسنان مظلوم و محروم در اتیوپی و بنگلادش و دیگر کشورهای آفریقایی و آسیایی از گرسنگی تلف شده اند بدون این که وجدان ملل متمدن به در آید. طبق آمار سازمان های بین المللی از جمعیت 6 میلیاردی فعلی 500 میلیون نفر دارای تغذیه بیش از حد لزوم و 5/1 میلیارد نفر دارای تغذیه کمتر از حد لزوم بوده و حتی دچار گرسنگی مزمن و عوارض ناشی از آن هستند.
انتخاب جوجه
اغلب تولید کنندگان گوشت مرغ در دنیا و ایران، خود قادر به تهیه جوجه یک روزه نیستند و مجبورند جوجه های مورد احتیاج خود را از تشکیلات جوجه کشی تهیه کنند. هم اکنون در ایران بیش از 80 تشکیلات بزرگ جوجه کشی وجود دارد که سالیانه بیش از 500 میلیون قطعه جوجه یک روزه تهیه و در اختیار تولید کنندگان قرار می دهند کیفیت جوجه و همچنین قیمت آن، یک مسئله مهم وحیاتی در پرورش جوجه های گوشتی است به این دلیل مرغدار باید نهایت سعی و اهتمام و وسواس را در انتخاب جوجه یک روزه به عمل آورد.
از نظر کیفیت جوجه در هر کشور بسته به تجربه و مطالعات مرغدار و سلیقه بازار نژادها و سویه های مختلفی را برای جوجه کبابی پرورش می دهند که در مباحث مشروح در این مورد بحث خواهد شد ولی به طور کلی جوجه هایی که برای پرورش جوجه کبابی پرورش داده می شود باید دارای شرایط خاصی باشند که عبارتند از سالم بودن جوجه و دارا بودن کیفیت نژادی مناسب.
سلامت جوجه سنگ اول موفقیت در هر مرغدار تهیه جوجه سالم است، هیچ مرغداری نمی توانند از پرورش جوجه های بیمار و مشکوک انتظار نتیجه مناسب و عواید کافی داشته باشد. برای این منظور باید جوجه را از تشکیلاتی تهیه نمود که از نظر بهداشتی و رعایت اصول ضد عفونی کاملا مطمئن باشد. امروزه ثابت شده است که بسیاری از بیماری ها به وسیله مرغ مادر و تشکیلات جوجه کشی به جوجه و توسط جوجه به مرغداری منتقل می گردد و سبب تلفات و عوارض در جوجه ها در مرحله پرورش می گردد این بیماری ها در مراحل تولید جوجه یک روزه به ترتیب زیر ممکن است سبب آلودگی شود:
الف- بیماری هایی که به وسیله مرغ مادر به جوجه منتقل می شوند:
1-بیماری های ویروسی – مهمترین ویروسی که از مادر به جوجه منتقل می شوند عبارتند از:
- بیماری کم خونی و ویروسی (Inclusion Bodyhepatits)
- بیماری سندروم افت تخم مرغ (Egg dropsyndrom)
- بیماری انسفالومیلیت طیور (Epidemic Tremor)
- آرتریت ویروسی (Viral Artitis)
- لوکوزلنفوئید (LympHoid Leukosls)
در بین بیماری های ویروسی، بیماری انسفالومیلیت بسیار مهم است زیرا بیشتر در جوجه ها دیده می شود و به علت لرزش و عدم هم آهنگی که در جوجه های آلوده به وجود می آید به آن لغوه واگیر دار نیز گفته می شود. جوجه های 1-6 هفته به این ویروس حساس هستند و معمولاً بیشتر در جوجه های 12-21 روزگی مشاهده یم شود و دوره کمون ممکن است 15-17 روز به طول بکشد میزان واگیری طبیعی بین 10 و گاهی تا 60 درصد می رسد و حد متوسط تلفات 10 درصد است ولی در بعضی از گله ها که دارای شرایط بهداشتی مناسب نیستند تا 50 درصد هم دیده می شود در اثر تماس جوجه های آلوده با جوجه های سالم آلودگی به آن ها هم سرایت می کند از این روز جوجه های آلوده منشا خطر و تلفات برای گله های در سنین پایین هستند. در بیماری های دیگر ویروسی ذکر شده منتقل از مادر (Egg BORN) در جوجه های گوشتی ممکن است مسئله ساز نباشد زیرا بیشتر عوارض در سنین بالا بروز می کند که معمولاً جوجه های گوشتی به بازار ارسال شده اند.
بیماری های میکروبی
مهمترین بیماری های میکروبی که از مادر به جوجه منتقل شده اند عبارتند از:
بیماری های سالمونلائی (Salmonella) و بیماری های دسته مایکوپلاسماها (Mycoplasma) عفونت های سالمونلائی که از مادر به جوجه منتقل می شود به سه دسته تقسیم می شوند.
الف) بیماری پولوروم (Pullorum) یا اسهال سفید جوجه ها که عامل آن سالمونلا پلوروم است.
ب) پاراتیفوئید مرغان (Fowltyphoid) که عامل آن سالمونگالیناروم (S. Gallinarum) می باشد.
ج) پاراتیفوئید مرغان که توسط انواع مختلف دیگر سالمونلا مانند تیفی موریوم تولید می شود.
بیماری پولوروم به خاطر تلفات در جوجه ها بسیار مهم است، دوره نهفته بیماری 5-7 روز و تلفات از صفر تا 100 درصد است که معمولاً بین ششمین تا دهمین روز تولد به حداکثر می رسد. بیماری تیفوئید مرغان بیشتر در مرغان بالغ است و کمتر در جوجه ها دیده می شود. بیماری پاراتیفوئید مرغان بیشتر در سنین کمتر از یک ماه ظاهر می شود و در جوجه ها تلفات به 10-20 درصد و گاهی تا 80 می رسد.
برای تشخیص آلودگی در جوجه ها از آزمایشات سرمی و کشت میکروبی استفاده می شود در روش سرمی یک قطره خون از ورید بالی گرفته و با یک قطره آنتی ژن سالمونلا استاندارد شده که با رنگ متیل ویوله رنگی شده بر روی یک لازم تمیز مخلوط می کنند و سپس آنرا تا حدود 20 درجه سانتیگراد گرم می نمایند و نتیجه را پس از یک دقیقه مطالعه میکنند واکنش مثبت با جمع شدن آنتی ژن در زمینه صاف بعد از یک دقیقه مشخص می شود در روش کشت میکروبی با جدا کردن باکتری از اندام ها و کشت در روز محیط های مخصوص بیماری را مشخص می کنند.
بیماری های دسته مایکوپلساماها
از بیماری های دسته مایکوپلاسماها که از مادر به جوجه ها منتقل می شود دو نوع آن مهم است که عبارتند از:
الف- مایکوپلاسما گالی سپتیکم (Mycoplasma Galise Pticum) که سبب بیماری مزمن تنفسی Choronic Respiratory Disease)یا (C-R-D در طیور می شود در طیور گوشتی بیشتر در سنین 4-8 هفتگی دیده می شود و سبب عوارض تنفسی میگردد، مصرف غذا کم شده و پرنده لاغر می گردد و رشد کم می شود گله وازده شده و غیر اقتصادی می گردد و تلفات بالا می رود.
ب- مایکلوپلاسما سینویه (Mycoplasma Synoviae) که سبب تورم مفصل در طیور می گردد واگیری و نشانی بیماری اغلب از 4 هفتگی به بعد ظاهر می گردد. بروز علائم تورم مفصلی از صفر تا 75% و حد متوسط 10 درصد متغیر است مفاصل متورم و گرم و دردناک است تلفات معمولاً کمتر از 1-10 درصد بوده که در نتیجه عدم دسترسی به آب و غذا و لاغری مفرط حاصل می شود.
برای تشخیص آلودگی در جوجه ها از آزمایشات سرمی و کشت میکروبی به قراری که قبلا اشاره گردید استفاده می شود با توجه به مطالب ذکر شده جوجه ها باید از گله های مرغ مادری تهیه شود که عاری از بیماری های ذکر شده باشند.
ب) وجود ایمینیت کافی مادر در جوجه ها:
ایمنیت مادری (Parental Imunity) سبب می شود که جوجه ها در چند روز اول زندگی در برابر برخی بیماری های ویروسی تا حدود قابل توجهی مقاوم باشند. در این ایمنیت انتی بادی از بدن مرغ مادر به جوجه ها منتقل می گردد از این رو هر چه ایمنیت مادری بالا باشد به همان نسبت جوجه های تولید شده دارای ایمنیت بیشتری هستند، از نظر کمیت و کیفیت، انتی بادی که در زرده تخم مرغ وجود دارد تقریباً نزدیک به میزان انتی بادی در سرم خون مادر است. بسیاری از انتی بادی ها به وسیله مادر به جنین منتقل می شود به عنوان مثال بیماری های ویروسی نیوکاسل، برونشیت و گامبورو را می توان نام برد.
بعد از مرحله جوجه کشی زرده تخم مرغ بین چند روز تا یک هفته جذب می شود و انتی بادی ها وارد خون می گردد در این صورت باصطلاح می گویند جوجه دارای ایمنیت مادری و یا ایمنیت پاسیو است. ایمنیت مادری معمولاً در حدود یک هفته به طور قوی می ماند. از این رو جوجه ها باید از گله های مرغ مادری تهیه گردد که دارای ایمنیت بالا از نظر بیماری های ویروسی باشد.
ج) عدم بیماری های ناشی از کمبودها تغذیه ای
کمبودهای تغذیه ای درگله مرغ مادر سبب می شود که جوجه های حاصله از آنها نیز دچار این کمبودها شوند و در مراحل اولیه زندگی بیماری های ناشی از این کمبودها را ظاهر کنند. در بین این مواد ویتامین ها بخصوص ویتامین های دسته B نقش مهمی دارند. به طور مثال کمبود ویتامین 2B یا ریبوفلاوین (Roboflavin) سبب می شود که پنجه های یک یا هر دو پا بداخل پیچیده شود (Curly Toes) یا کمبود اسید پانتو تنیک سبب ناهنجای هایی مانند کوتاه شدن منقار پایین و ناقص در آمدن پرها در جوجه ها می گردد یا کمبود بیوتین سبب ناهنجاری هایی از قبیل منقار طوطی و کوتاه و خم شدن استخوان ها درجوجه ها می گردد که در مجموع سبب کاهش رشد و بالا رفتن تلفات درجوجه های پرورشی می گردند.
از این روز جوجه های یک روزه باید از گله های مرغ مادری تهیه شوند که دچار کمبودهای تغذیه نباشند.
هـ ) بیماری هایی که از آلودگی تشکیلات جوجه کشی به جوجه منتقل می گردد
در اثر عدم رعایت بهداشت درگله های مرغ مادر در هنگام جمع آوری و نگاهدای تخم مرغ جوجه کشی و همچنین آلودگی ماشین جوجه کشی در طی مدت رشد جنین در داخل ماشین و نیز در اثر نگاهداری و حمل و نقل جوجه های یک روزه از تشکیلات جوجه کشی به مزارع پرورشی ممکن است تعدادی آلودگی در جوجه ها به وجود آید که سبب بیماری و تلفات جوجه ها در هفته اول زندگی گردد این آلودگی ها ممکن است در مراحل مختلف به قرار زیر باشد.
- آلودگی های ناشی از پوسته تخم مرغ عبارتند از:
آریزونا پاراکولون (Arizona Paracolon) و کلی باسیلوزیس (Coliba Cillosis) و پاراتیفوئید (Paratyphoid) و آلودگی هایی که ممکن است بین گذاشتن تخم مرغ در ماشین تا تحویل جوجه پیش آید عبارتند از: آسپرژیلوزیس (Aspergillosis) و ورم نام (Omphalitits) و عفونت کیسه زرده، بدین ترتیب تعداد زیادی بیماری ممکن است از مرغ مادر و تشکیلات جوجه کشی به جوجه انتقال یافته و جوجه را آلوده نماید انتقال این جوجه ها آلوده به مزرعه علاوه بر تلف شدن آن ها در مراحل اولیه نگاهداری، سبب آلودگی مرغداری نیز می گردد از این رو در هنگام تهیه جوجه یک روزه باید سعی نمود جوجه ها را از تشکیلاتی تهیه نمود که گواهی لازم را از نظر عاری بودن از بیماری های قابل انتقال ارائه دهد.
علائم جوجه های سالم
برای تشخیص جوجه های سالم و قوی از جوجه های ضعیف و بیمار در هنگام تحویل گرفتن جوجه ها از نظر شکل ظاهر آزمایشات زیرا را به طور نمونه برداری اتفاقی در روی تعدادی از آن ها می توان انجام داد:
الف- جوجه ها در هنگام تحویل گرفتن باید تمام قسمت های بدنشان خشک باشد. جوجه هایی که تمام یا قسمتی از بدنشان مرطوب است باید حذف گردند. در جوجه های سالم کرک های سطح بدن بلند و پرپشت و خشک و پف کرده است.
ب- جوجه هایی که آثار فلجی نشان می دهند باید شناخته و حذف گردند برای این منظور با انگشت پوست پشت گردن جوجه ها را گرفته و با ملایمت آن ها را بلند می کند جوجه های سالم بلافاصله عکس العمل نشان می دهند و به طور یکنواخت و سریع مانند پا زدن به دوچرخه دست و پا می زنند ولی اگر دچار فلجی باشند عکس العمل نشان نداده و اغلب یک یا دو پای خود را جمع می کنند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 17 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله پرورش طیور گوشتی
