خوشبختانه تمامی این مشکلات قابل کنترل و پیشگیری است و در صورتی که سیاست های مناسبی در سطح کلان اتخاذ شود، میتوان از عوارض آنها به طور کامل پیشگیری کرد.کشورهای توسعه یافته سال هاست ویتامین ها و مواد معدنی را به برنامه غذایی روزانه مردم وارد کرده و کمبود برخی از آنها را کنترل کنند. امروزه راهکارهای اصلی مقابله با کمبود ریز مغذی هادر دنیا شناخته شده و شامل 4 راهکار اصلی اصلاح عادات و الگوهای غذایی، مکمل یاری، غنی سازی و ارتقاء سطح بهداشت عمومی و توصیه سازمان های بین المللی از جمله سازمان جهانی بهداشت و به کارگیری همه آنها با توجه به شرایط و امکانات موجود است.
غنی سازی در اصل افزودن مواد مغذی به میزان موردنیاز به یک غذای اصلی و پایه ارزان و در دسترس تمامی جامعه است، به نحوی که با مصرف منظم آن ماده غذایی، به مرور زمان شیوع کمبود آن ماده مغذی در جامعه کاهش پیدا کند مثلا غنی سازی نمک طعام باید باعث /می شود که تقریباً همه افراد به میزان مناسبی از ید در طول روز دست پیدا کنند در کشورهای در حال توسعه غنی-سازی مواد غذایی به سرعت در حال توسعه و گسترش است. افزودن ید به نمک یکی از تجارب جهانی و مفید غنی سازی است که نتایج بسیار رضایت بخشی داشته است غنی سازی مواد غذایی با ید، آهن و ویتامین A توانسته بهره هوشی کودکان را 10 تا 15 نمره بهبود بخشد، مرگ مادران را به یک سوم برساند و مرگ نوزادان و کودکان را تا 40 درصد کاهش دهد و علاوه بر آن سبب افزایش توانایی و قدرت انجام کار شود. کمبود برخی از انواعریزمغذیها به ویژه کمبود ید، آهن وویتامین A از مشکلات شایع تغذیهایاست.
در کشور ما نیز شواهد موجودحاکی از آن است که کمبود ید واختلالات ناشی از آن و فقرآهن وکمخونی ناشی از آن مشکلات عمدهتغذیهای در گروههای آسیبپذیر ازجمله کودکان زیر ۵ سال است و کمبودویتامینهای A و D در برخی ازمناطق کشور وجود دارد.
آهن:
آهن در ساختمان هموگلوبین وبیوگلوبین و بعضی از آنزیمها شرکتدارد. کمبود آهن و کم خونی ناشی ازآن جمله مشکلات اساسی بهداشتعمومی در دنیا به شمار میرود که آثارنامطلوب آن بر تکامل جسمی ورفتاری و کاهش بازده کاری افراد بهاثبات رسیده است. تأمین آهن موردنیاز کودکان در سال اول زندگی توجهخاصی را لازم دارد. میزان آهن شیرمادر کم است اما قابلیت جذب بالاییدارد و ذخیره آهن شیرخوار و آهن شیرمادر، نیاز شیرخوار را در ۴ تا ۶ ماهاول زندگی تأمین میکند. از ششماهگی به بعد با کاهش ذخیره آهن نیازکودک به مقدار قابل ملاحظهایافزایشمییابد.
منابع غذایی آهن:
در مواد غذایی دونوع «آهن هم» و «غیرهم» وجود دارد.آهن «هم» در گوشت قرمز، ماهی، مرغو جگر وجود دارد. آهن «هم» ازقابلیت جذب بالایی برخوردار است ودر حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد آن جذبمیشود. آهن غیر هم در منابع گیاهی(مانند غلات، حبوبات) سبزیحات سبزتیره (مثل اسفناج و جعفری)، انواعمغزها: (پسته، بادام، گردو و فندق).انواع خشکبار (برگه هلو، زردآلو، خرماو کشمش) و همچنین زرده تخممرغوجود دارد. جذب آهن غیر هم شدیداتحت تأثیر ترکیب رژیم غذایی قرارمیگیرد و در صورت وجود کاهشدهندههای جذب آهن مانند نیتات،اگزالات و تائنها به مقدار زیادیکاهش مییابد. جذب آهن غیر هم دربهترین شرایط ۳ تا ۸ درصد است.وجود موادغذایی حاوی ویتامین Cجذب آهن غیر هم را چند برابرافزایشمیدهد.
عوامل متعددی در بروزکمبود آهن نقش دارندکه عبارتند از:
رژیم غذایی فاقد از آهن، از دستدادن خون، افزایش نیاز به آهن دردوران کودکی، نوجوانی و بارداریهایمکرر و با فاصله کم، ابتلای مکرر بهبیماریهای عفونی، محرومیت از شیرمادر، شروع نکردن به موقع تغذیهتکمیلی و یانامناسببودنغذایکودک.
جهت پیشگیری از کمبود آهن دادن«قطره آهن» از پایان شش ماهگی و یاهمزمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان۲۴ ماهگی و برای شیرخوارانی که باوزن کمتر از ۲۵۰۰ گرم متولدمیشوند، از زمانی که وزن آنها به دوبرابر وزن هنگام تولد میرسد تا پایان۲۴ ماهگی توصیه میشود. همچنینمادران باردار باید از پایان ماه چهارمبارداری تا ۳ ماه پس از زایمان روزانهیک عدد قرص سولفات فرو مصرفنمایند.
کلسیم:
اکنون تقریباً همه میدانند که مصرف مقدار کافی کلسیم از بروز بیماری های نظیر پوکی استخوان جلوگیری می کند . آنچه که کمتر مشخص شده این است که کلسیم چگونه این کار را انجام می دهد. کلسیم ، فراوانترین مینرال موجود در بدن است. بدن ما تقریباً 1 کیلوگرم کلسیم دارد. البته در افراد مختلف با استخوان بندی متفاوت ، مسلما این میزان فرق میکند.
بیشتر کلسیم در استخوانها و دندانها نشسته است و تنها 1% آن در بقیه بدن وجود دارد که همین 1 درصد اعمال زیادی انجام میدهد، مثلاً انقباض همه ماهیچههای ما بسته به وجود کلسیم است. با بالا رفتن سن توده استخوانی به تدریج مواد معدنیاش را از دست میدهد و به دنبال آن عوارض از قبیل شکستگی انتهای استخوان ران ، روی هم جمع شدن ستون فقرات و ... روی میدهد.
این تصور نزد عامه مردم وجود دارد که با مصرف فرآوردههای لبنی میتوان ذخیره کلسیم استخوان را افزایش داد. از 1000 تا 1200 گرم گلسیم (Ca) بدن ، 99% آن در استخوان بندی اسکلت و دندانها به شکل بلورهای فسفات کلسیم هیدروکسیل (هیدروکسی آپاتیت( متبلور است، از طرف دیگر وجود کلسیم برای انجام تعدادی از اعمال حیاتی بدن ضروری است. در بافتهای نرم ، عمل انقباض ماهیچهای ، هدایت جریان عصبی ، لخته شدن خون ، فعال کردن تعداد زیادی از آنزیمها در کنترل تحریک پذیر عصب ماهیچه و از همه مهتر معدنی کردن استخوانها ، وجود حداقل 10 گرم کلسیم لازم است.
شامل 44 اسلاید POWERPOINT