هرگاه «اَل» بر سر حروف شمسی درآید تلفظ نمی شود و حرف شمسی مشدّد تلفظ می گردد:
الذّلیل ، الرّفق
هرگاه «اَل» بر سر حروف قمری درآید، «ل» تلفظ
می گردد: الأب، اَلعْلیم
حرکات:
فتحه ـــَــ
ضمه ـــُــ
کسره ـــِــ
تنوین:
نون ساکنی که در تلفظ، به آخر اسم افزوده می شود و سه گونه است:
تنوین: رَفْع، نصب، جَرّ
کتاباً، کتابٍِ، کتابٌ
سکون:
ضد حرکت است و نشانه آن دایره کوچک (ـــْــ) است.
مثل «س» و «ن» در کلمه «أُسْکُنْ»
ضوابط:
1- شد (ــّــ): کَرَّم
2- مدّ (~): آمَنَ
3- وصل (صـ): نشانه حذف همزه است:
تَفَتَّح الْوَرْدُ
4- قِطع: (ء): نشانه اثبات همزه در گفتار است.
مانند: أَخَذَ، سَأََل
همزه:
•وصل:
آغاز کلام تلفظ شود ولی در میان کلام تلفظ نگردد:
أُکْتُبْ، یا علیُّ، أُکْتُبْ
•قطع: در هر جا بیاید تلفظ گردد:
أحسِن یا کریمُ
یا کریمُ أَحسن
همزه قطع:
•قیاسی:
1- در فعل ماضی رباعی، امر و مصدر آن:
أظْهَرَ، أظـْهِرْ، إظهار
2- متکلم الوحده از فعل مضارع:
أُنْصُرُ
3- افعل تفضیل و وصفی و فعل تعجب:
أفضَل، أحمَر، ما أَجْمَلَ الوَرْدَ
•سماعی:
1- همزه یکی از حروف اصلی کلمه باشد
أَمَرَ، بَدَأَ
2- اسمهای مفرد و جمع:
إصْبَع، أشیاء
همزه وصل:
همزه آغاز اسمهای دهگانه زیر، به طور سماعی، وصل است.
إسم، إبن، إِبنَة، إبنُمٌ، إست (ریشه)، اِثنان، اِثنتان، اِمرِیُ، إمرَأَّة، أیمُن.
همه همزه هایی که در آغاز افعال و مصدرهای غیرثلاثی مجرد آمده اند.
إِنتَصَرَ، إِنتِصار، . . .
حروف علّه:
«واو» و «یاء» و «الف» که از تغییر شکل دو حرف یاد شده، پدیدار می گردد.
بقیه حروف را که 25 یا 26 حرف است، حروف صحیح می نامند.
اقسام کلمه:
1- اسم: رجُل، شجرة
2- فعل: أخَذَ، فَرِحَ
3- حرف: مِنْ، فی
فعل:
•ثلاثی:
مجرد: نَصَرَ، حَسُنَ
مزید: أفْعَلَ، یَکْتَسِبُ
•رباعی:
مجرد: دَحْرَجَ، زَلْزَلَ
مزید: تَرْجَمَ، تَدَحرَجَ
اوزان ثلاثی مجرد:
1- فَعَلَ:
•یَفعُلُ: نَصَرَ، یَنصُرُ
•یَفعِلُ: قَصَدَ، یَقْصِدُ
•یَفعَلُ: سَألَ، یَسألُ، (فعلی که حروف حلقی داشته باشد بر این وزن می آید)
2- فَعِلَ:
•یَفعَلُ: عَلِمَ، یَعلَمُ
•یَفعِلُ: حَسِبَ، یَحسِبُ
3- فَعُلَ- یَفعُلُ:
کَرُمَ، یَکرُمُ (این وزن پیوسته برای بیان صفت به کار می رود)
اوزان ثلاثی مزید: (دارای 10 وزن مشهور است)
1- باب اِفعال: أظهَرَ، یُظهِرُ، اِظهار
2- باب تفعیل: علَّم، یُعَلَّمُ، تعلیم
3- باب مفاعله: عاشَرَ، یُعاشِرُ، مُعاشَرَه
4- تفاعل: تَبادَل، یَتَبادَلُ، تبادُل
5- افتعال: إِنتَصَرَ، یَنتَصِرُ، اِنتصار
6- انفعال: اِنصَرَف، یَنْصَرِفُ، انصراف
7- تفعّل: تَصَرَّف، یَتَصَرَّفُ، تَصَرُّف
8- استفعال: استقبلَ، یَستَقبِلُ، استقبال
9- افعِلال: اِحَمرَّ، یَحمَرُّ، احمِرار
10- افعیلال: إحمارَّ، یَحمارُّ، اِحمیرار
(از این وزن بیشتر برای نشان دادن، مبالغه بیشتر استفاده می کنند. )
رباعی مجرد دارای یک وزن است.
فَعلَلَ یُفَعلِلُ فَعلَلَه و فِعلَالاً:
دَحرَجَ یُدَحرِجُ دَحرَجهً و دِجراجاً.
رباعی مزید دارای سه باب است.
1- تَفَعلُل: تَفَعلَلَ یَتَفَعلَلُ تَفَعلُل
مثال: تَدَحْرَجَ یَتَدَحْرَجُ تَدَحْرُج
2- إفعِنلال: إفعَنلَلَ یَفعَنلِلُ إفعنلال
مثال: إحرَنجَمَ یَحرَنجِمُ احرِنجام
3- إفعِلّال: إفعَلَلَّ یِفعَلِلُّ إفعِلّال
مثال: إطمَأَنَّ یَطمَئِنُّ إِطمِئْنان
شامل 146 اسلاید powerpoint
