تقسیم سلولی یا تقسیم یاخته‌ای فرایندی است که در آن یک یاخته(یاخته مادر) به دو یا چند یاخته دیگر(یاختههای دختر) تقسیم می‌شود. تقسیم یاخته‌ای معمولاً بخش کوجکی از چرخهٔ یاخته‌ایمی‌باشد. این تقسیم در یوکاریوتها، میتوز نام دارد که در آن یاختههای دختر نیز می‌توانند دوباره تقسیم شوند. نظیر این تقسیم در پروکاریوت‌ها، تقسیم دوتایی نام دارد. تقسیم دیگری که فقط در یوکاریوتها دیده می‌شود میوز است که در آن یاخته به طور همیشگی به گامت تبدیل می‌شود و قادر به تقسیم دوباره نمی‌باشد تا اینکه عمل لقاح انجام شود. در طول عمر یک انسان، بدن او حدود ۱۰٬۰۰۰ تریلیون تقسیم را تجربه می‌کند.
در همهٔ انواع تقسیم یاخته، یاخته‌ای را که در حال تقسیم است، یاختهٔ مادر و یاختههای حاصل از تقسیم را یاختههای دختر می‌نامند. یاختههای دختر به یاختهٔ مادر شباهت فراوان دارند.
رشتمان یا میتوز (به انگلیسی: Mitosis) از مراحل چرخه یاخته‌ای است.
رشتمان، تقسیم یک یاخته به دو یاختهٔ مشابه و در حقیقت روشی برای تکثیراست. در رشتمان هر یاخته به دو یاختهٔ نوزاد با کروموزومهایمشابه تقسیم شده و دو هسته مشابه را می‌سازند و در ادامه سیتوپلاسم (درون‌یاخته) نیز بخش شده و یاختههای نو وارد چرخهٔ مربوط به خود می‌شوند. تقسیم رشتمان نوعی تقسیم غیرجنسی است.
میوز یا کاستمان نوعی تقسیم هستهٔ یاخته است که در آن شمار کروموزومهای یاخته به نیم کاهش می‌یابند و شاید از این رو می‌باشد که فرهنگستان زبان فارسی واژهٔ کاستمان را نامی شایسته برای این گونهٔ تقسیم یاخته دانسته است.
تقسیم رشتمان باعث تولید یاختههای می‌شود که کاملاً همانند یاختهٔ مادر می‌باشند. در نتیجه این تقسیم نمی‌تواند به تنهایی پاسخگوی گوناگونی موجود در دنیای زنده باشد. ایجاد گوناگونی در دنیای زنده، مدیون این گونهٔ تقسیم یاخته‌ای است که کاستمان نام دارد.
بسیاری از جانداران به منظور تولید مثل، گامت تولید می‌کنند و امکان ترکیب آنها را با یکدیگر فراهم می‌سازند. گامت‌ها تک‌دسته (یا هاپلوئید) هستند. اگر گامت‌ها تک‌دسته نبودند، شمار کروموزومها در هر نسل دو برابر نسل قبل می‌شد. طی کاستمان از یک یاختهٔ دودسته (یا دیپلوئید)، چهار یاختهٔ تک‌دسته پدید می‌آید.
کاستمان نوعی تقسیم هستهٔ یاخته‌ای می‌باشد که در آن کروموزومها نصف می‌شود و یاختههای تخصص‌یافته‌ای که مسوول تولید مثل هستند (گامت در جانوران یا هاگ در دیگر جانداران) تولید می‌شود. تقسیم کاستمان برای تولید مثل جنسی ضروری است و در همهٔ یوکاریوتها (همچنین تک‌یاختگان یوکاریوت) که تولید مثل جنسی انجام می‌دهند، رخ می‌دهد. کاستمان در باستانیان و باکتریهاروی نمی‌دهد چون تولید مثل آنها از راه‌های دیگری همچون تقسیم دوتایی می‌یاشد.
یاخته پیش از آغاز کاستمان مرحله‌های میان‌چهر را، مانند میان‌چهر رشتمان سپری می‌کند. در این مرحله‌ها دی‌ان‌ای همانندسازی می‌کند (در مرحلهٔ ساخت از چرخهٔ یاخته‌ای) و یاخته برای تقسیم شدن آماده می‌شود.
فهرست مطالب:
انواع تقسیم سلولی
تقسیم پروکاریوت ها
تقسیم دوتایی
تقسیم یوکاریوت ها
میتوز
نگاه اجمالی
تعاریف لازم برای درک بهتر تقسیم سلولی
چرخه سلولی
کروموزوم
نگاه کلی به کروموزوم
اجزای ساختمانی کروموزوم
کروماتید
سنترومر
کینه توکور
تلومر
فرورفتگی ثانویه
سازمان دهندگان هستگی
ماهواره
انواع کروموزوم از نظر تعداد سانترومر
انواع کروموزوم از نظر محل سانترومر
مراحل میتوز
اینترفاز
پروفاز
متافاز
آنافاز
تلوفاز
تقسیم سیتوپلاسم
سانتریولها
میوز
نگاهی کوتاه به تقسیم میوز
مراحل تقسیم میوز
مرحل اول میوز
پروفاز اول
زیرمرحله لپتوتن
زیرمرحله زیگوتن
زیرمرحله پاکیتن
زیرمرحله دیپلوتن
زیرمرحله دیاکینز
متافاز اول
آنافاز اول
تلوفاز اول
مرحله دوم میوز
پروفاز دوم
متافاز دوم
آنافاز دوم
تلوفاز دوم
مقایسه تصویری میوز و میتوز
پاورپوینت کامل و جامع با عنوان چرخه های تقسیم سلولی (میتوز و میوز) در 43 اسلاید