کاخ گلستان
هر اثر هنری حاوی پیام های انسانی و هنری است. این پیام ها با مطالعه تاریخی اثر هنری مشخص خواهند شد. در حیطه عملکرد یک اثر تاریخی آمیزه ای از عقاید و فرهنگ ها تجسم پیدا می کند. بنابراین توجه به این نکته ضروری است که یک بنای تاریخی قبل از آنکه معرف صورت مسئله فنی- ساختمانی باشد، در بر گیرنده یک سلسله روش های تفکر و کردار است و به نوعی بازگو کننده راه و رسم زندگی مردم عصر خود می باشد.
از این دیدگاه, نیاز به مرمت بنا امری است که با خود بنا به وجود می آید و با گذشت زمان, یعنی به علت تغییر شرایط اولیه ساختمان و تغییر پذیری شرایط کاربرد و بهره وری از بنا، مرمت به شــکل های تازه ای مطــــرح می گردد. توجه به این نکته ضروری است که مرمت روندی است که بایدا ویژگی خاص خود را حفظ کند.
کاخ گلستـان از قدیمی ترین بناهای تاریخی تهران است و تنها بخش بباقی مانده از ارگ تاریخی تهران و در حقیقت قلب این ارگ قدیمی است. ارگ در زمان صفویه (903-1113 ش.) ساخته شده است. در حـــال حاضر کاخ گلستان حاصل چهارصد سال ساخت و بازسازی می باشد و در آن آثار متنوع معماری از دوره زندیه (1139) تا پهلوی(1304-1357) به چشم می خورد. این مجموعه علاوه بر برخورداری از معماری جالب و تزئینات چشم گیر معماری , اشیاء و آثار نفیس و منحصر به فردی را در خود جای داده است.
مجموعه کاخ گلستان در زمان قاجار و پهلوی دو روند کاملا متفاوت را پشت سر گذاشته است. دورة اول دورة وحدت و استمرار در معماری بناها، و دوره ی دوم دورة تخریب و انهدام بناها می باشد.
مرمت این بنا
دفتر فنی سازمان حفاظت آثار باستانی متولی بناهای تاریخی و از جمله کاخ گلستان بود. این دفتردر اوایل انقلاب عملیات مرمتی و حفاظتی را به صورت موردی و حفاظتی روی بناهای کاخ گلستان انجام می داد. در سال 1366 سازمان میراث فرهنگی کشور تاسیس شد و نگاهداری کاخ گلستان از نظارت بیوتات وزارت امور اقتصادی و دارایی خارج گردید و به میراث فرهنگی سپرده شد.
از این تاریخ به بعد, امور مرمت بناهای تاریخی از جــمله کاخ گلستان انسجام بیشتری یافت و ببرسی های جامع تری برای شناخت عوامل تخریب بناها صورت گرفت. این برسی ها نشان می دهد که مهمترین عواملی که باعث تخریب و تغییر بناهای کاخ گلستان گردیده به شرح ذیل می باشد:
1- عامل محیطی:
الف: رطوبت. وجود چاه های فاضلاب, آب های زیرزمینی و قدرت جذب مصالح به کار رفته در بناهای کاخ گلستان سبب نفوذ آب به پی دیــوارها می شد. همچنین به دلیل نامناسب بودن پوشش بام ها و تعویض نکردن بموقع ناودان ها رطوبت از سقف بناها نیز نفوذ می کرد و این دو عامــل سبب شد به بخش هایی از این مجموعه در گذشته آسیب وارد آید.
ب: آلودگی هوا. قرار گرفتن این مجموعه در مرکز شهر و تاثیر اسید سولفوریک موجود در هوا باعث فرسایش شدید بخش هایی گردیده است.
ج: فرسایش . تغییر خواص مصالح سنتی به کار رفته در بناهای مجموعه کاخ گلستان به دلیل گذشت زمان.
2- عامل انسانی:
تخریب به وسیله مردم و حکام وقت که از آن جمله می توان آسیب به تزئینات اصلی عمارت بادگیر را نام بردکه شرح آن بعداَ خواهد آمد. همچنین دخل و تصرف و ساخت و سازهای ناهمگون با معماری مجموعه. عکس شماره 1 نشان دهنده یکی از این معماری های ناهمــگون م باشد.
ساخت و ساز نا همگون با معماری مجموعه
با توجه به محدودیت ها و با اتکاء به امکانات موجود و روش های مرمتی سعی در نگاهداری و مرمت و تزریق کاربری جدید و متناسب با مجموعه گردیده است. اهم این اقدامات به شرح زیر است :
1- مرمت تالار الماس و تبدیل آن به مـوزه آثار و اشــیاء دوره فتحعلی شــاه قاجار(1156-1213)
در این مجموعه ارسی ها, آئینه کاری ها و گچ بری ها مرمت گردیده است. عکس های زیر نمای خارجی تالار الماس قبل و بعد از مرمت را نشان می دهد.
تالار الماس قبل از مرمت
تالار الماس بعد از مرمت
2 - سازی حوض مقابل ایوان تخت مرمر که شامل یک آب نمای طویل و مستطیل شکل و یک آب نمای بیضی شکل می باشد. بازسازی این دو آب نما از زمستان سال 1373 آغاز و تا پایان 1374 ادامه داشت.
آب نما به هنگام مرمت
آب نما بعد از مرمت
در گذشته در مقابل تالار آئینه آب نمایی به طول تقریبی صد متر قرار داشته که در سال 1381 بخشی از آن مجددا بازسازی گردیده است.
آب نمای مقابل تالار آئینه قبل از مرمت
آب نمای مقابل تالار آئینه بعد از مرمت
3- گوشواره های شرقی و غربی ایوان تخت مرمر و نقاشی های ترســیم شده بر بدنه این بناها مربوط به پادشاهی فتحعلی شاه قاجار (1156- 1213 ه. ق)
گوشوار شرقی بعد از مرمت
گوشوار غربی بعد از مرمت
به این بناها, به دلایلی که ذکر شد, در زمان پهلوی و انقلاب آسیب های جدی وارد آمد. مرمت این دو گوشوار از سال 1374 آغاز شد و تا سال 1377 ادامه یافت. عکس های این دو گوشوار قبل و بعد از مرمت.
4- مرمت عمارت چادر خانه:
در ضلع جنوبی مجموعه, بنایی قدیمی وجود دارد که به
گوشوار غربی بعد از مرمت
چادر خانه مـعروف اسـت. به نظر می رسد که این بنا هم زمان با تالار الماس و بادگیر ساخته شده باشد. این بنا در سال 1377 مرمت گردید.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 24 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله کاخ گلستان (مرمت)