اختصاصی از
فی بوو دانلود مقاله تاریخچه ای در گنجینه ثبت احوال دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
تاریخچه ای در گنجینه ثبت احوال: روزگاری که همه نام دار شدند
درهای ساختمان گنجینه ثبت احوال، بیشتر مواقع بسته است. گاهی ممکن است بازدید کننده ای از راه برسد که یک محقق است یا دانشجو یا خبرنگاری از سر کنجکاوی در آن صورت کلید ها از کشوی میز اتاق روابط عمومی بیرون می آیند. قفل ها یک به یک باز و درهای گنجینه گشوده می شوند. اما رسیدن به همین مرحله هم نیاز به هماهنگی و کسب مجوز ورود دارد. هرچند چندان جای نگرانی هم نیست. دوربین های حراست سازمان ثبت احوال همه حرکات و رفت و آمدهای داخل ساختمان گنجینه را کنترل می کنند. گنجینه ای که حتی چیدمان آثار داخل آن هم از سوی آدم های پشت همان دوربین ها صورت گرفته است!
وقتی در موزه ای بسته باشد، می شود حدس زد که یا بازدید کننده ای وجود ندارد یا آثار داخل موزه به علت دارا بودن اهمیت و ارزش فراوان و لزوم نگهداری بیشتر نباید چندان در معرض دید قرار بگیرد. در گنجینه ثبت احوال باید به دنبال کدامیک از این دو بود نسخه ای از اسناد مشاهیر شهدا و بزرگان کشور در این گنجینه نگهداری می شوند. علاوه بر اسناد مذکور نمونه هایی از شناسنامه ها، گواهی ها، قوانین و مقررات و دستورالعمل ها، متون آموزشی و فرم های اداری، مهرها و مستندات مربوط به گذشته ثبت احوال در ایران نیز در این محل به نمایش گذاشته شده اند.
سعید عبودی معاون حقوقی و سجلی سازمان ثبت احوال کشور می گوید: «از سال ۱۲۹۷ که سازمان ثبت احوال کشور با صدور نخستین شناسنامه برای نوزادی به نام «فاطمه ایرانی» تشکیل شد، برای هر ایرانی در حین صدور شناسنامه، سندی هم تنظیم شد. این سند حاوی اطلاعاتی از اظهار کننده مراتب ولادت هر ایرانی، تاریخ ولادت، محل آن، مشخصات والدین فرد و در صورت تولد در مراکز بهداشتی گواهی مربوط به آن مراکز یا مشخصات و امضا شهودی به عنوان گواهان بر امر ولادت است. در حال حاضر نزدیک به ۹۷ میلیون سند تنظیم شده از بدو تشکیل ثبت احوال تاکنون هم به صورت مکتوب و هم به صورت الکترونیکی در دو نسخه آرشیو شده است. نسخه های دوم این اسناد در محل های جداگانه نگهداری می شود. این اسناد در مجلدهای ۲۵۰ تایی تجلید شده و در پایان به امضای دادستان هر محل رسیده و در بایگانی های ثبت احوال سراسر کشور نگهداری می شوند. اطلاعات این اسناد مهمترین مرجع برای رسیدگی به دعاوی مربوط به هویت یا اثبات نسب است و تغییر در مندرجات آنها با حکم دادگاه و تصمیم هیات های حل اختلاف، کمیسیون تشخیص سن و تغییر نام خانوادگی امکان پذیر است.»
در گنجینه ثبت احوال بازدید کننده هایی که وجود ندارند می توانند نمونه ای از این اسناد تنظیم شده را مشاهده کنند. اسنادی که البته مربوط به وقایع چهارگانه زندگی برخی از بزرگان نظام، سیاستمداران صاحب نام و مشاهیر است. مانند سندی که گواهی تولد شهید سید مصطفی خمینی است و در شروع آن آمده «اینجانب روح الله فرزند مرحوم آقای مصطفی، پیشه ام اهل علم در شهر ... کوی... سکونت دارم به معیت و گواهی که این برگ را امضا کرده اند.» و در ادامه مشخصات فرزند پسر متولد شده ثبت شده است. دو سند سجلی دیگر هم مربوط به مرحوم حاج سیداحمد خمینی و فرزند او سیدحسن خمینی (مصطفوی) است: «اول مرداد ۱۳۵۱ در ساعت هفت شب پسری که نام او حسن می باشد در قم، خیابان ... کوی یخچال خانه شماره ... به دنیا آمده است. نام پدر آقای سید احمد دارای نام خانوادگی مصطفوی ، پیشه او محصل است ادامه مشخصات. از طرفی شناسنامه شماره ۲۷۴۴ هم نام سید روح الله با نام خانوادگی مصطفوی، سال تولد ۱۲۷۹ در شهرستان خمین را درخود جای داده است. نمونه ای از صفحه اول شناسنامه در ابعاد بزرگ تر به شکل تابلوهای قاب گرفته شده هم در موزه به نمایش درآمده است.
گنجینه ثبت احوال بخش های متعددی دارد. در بروشور آن نوشته شده است: «محل گنجینه در ساختمان شماره سه سازمان ثبت احوال واقع شده است. در سه سالن با زیربنای ۲۰۰ متر مربع ۸۷ ویترین با ابعاد مختلف جای داده شده است» می توان ویترین های شیشه ای را که با نمایش نخستین شناسنامه صادر شده برای یک ایرانی در آن، شروع می شود را یک به یک نگاه کرد و جلو رفت و نام های آشنایی را دید. مرحوم آیت الله محمدحسین طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، آیت الله موسی صدر یا «سند سجلی» آیت الله طالقانی و استاد محمدتقی جعفری. همچنین اسناد سجلدی برخی از محققان و دانشمندان ایرانی نظیر محمود حسابی، سعید نفیسی، سیاستمداران معاصر دکتر محمدمصدق و معاصرتر، اسناد سجلدی شهید باهنر، رجایی، همچنین اسناد سجلی رهبر معظم انقلاب، آقای هاشمی رفسنجانی . اسناد سجلی دیگری هم مربوط به سیاستمداران و شخصیت های مطرح دوران پیش از انقلاب وجود دارد که در غرفه های دیگری به نمایش درآمده اند.
موزه می تواند مورد استقبال و توجه مردم قرار بگیرد، دست کم اگر اطلاعی از وجود آن داشته باشند حتی مردمی که روزانه برای انجام دادن دهها کار اداری به سازمان ثبت احوال کشور مراجعه می کنند، می توانند در حین پیگیری درخواست ها و کارهای اداری خود، سری هم به ساختمان سفیدرنگ وسط محوطه سازمان ثبت احوال کشور بزنند و با بنایی آشنا بشوند که نزدیک به صد سال قدمت دارد و داخل آن پر از آثار گچبری و آئینه کاری به جا مانده از دوران قاجاریه است. سپس وقتی از پلکانی بالارفتند که درست به ایوانی با ستونها و گچبری های زیبا ختم می شود قدم به درون ساختمان بگذارند و با تاریخ ۹۰ سال ثبت احوال در کشور آشنا شوند. مردم می توانند در گنجینه ثبت احوال نه فقط به ۹۰ سال گذشته بلکه به زمان های دورتری هم سفر کنند. دورانی که بنا به رسم و سنتی دیرینه هرگاه نوزادی متولد می شد، نام او بر حاشیه قرآن کریم، نهج البلاغه و دیگر کتاب های ارزشمند ثبت می شد. قرآن ها و کتاب های قدیمی و خطی که نمونه هایی از آنها در گنجینه ثبت احوال نگهداری می شوند با نام هایی در حاشیه هایشان که البته به دشواری خوانده می شوند.
حتی در گنجینه می توان با آدم هایی آشنا شد که در روزگاری زندگی کرده اند که بیش از ۱۰ازدواج و ۲۰ فرزند هم داشته اند. در بخش مربوط به کثیرالازدواج ها و بخش مربوط به کثیرالاولادها صاحب یک شناسنامه قدیمی ۱۱ بار ازدواج کرده و ۱۹ فرزند دارد. تاریخ نخستین ازدواج سال ۱۳۱۲ نام و مشخصات فرزندان در دو صفحه پیاپی ذیل هم ثبت شده. آن قدر که برای جاشدن همه نامها، مامور ثبت کننده ناچار به استفاده از کمترین فضای خالی روی برگه های سند شده است.
یک نمونه «اعلان» قدیمی هم در یکی از غرفه ها جای داده شده است . در بخشی از متن آن آمده: « ...به استحضار کلیه داوطلبین این ناحیه می رساند که روز سه شنبه اول خردادماه ۱۳۱۳ چهار ساعت قبل از ظهر به مدارک تحصیله و امتیازات داوطلبین رسیدگی خواهد شد. اشخاصی که واجد شرایط مقرره بوده و پیشنهادات لازم را تسلیم نموده اند ، در وعده مقرره با کلیه مدارک تحصیله خود دراین اداره حضور به هم رسانند...»
اینجا حتی نمونه گواهی های اعطایی به نخستین کارکنان سازمان ثبت احوال ایران هم در غرفه ها به نمایش گذاشته شده است. کارکنانی که در کلاس های اختصاصی شرکت کرده اند و یکی از آنها با درجه ممتازی با معدل ۱۰/۷ موفق به گذراندن دوره آموزشی و کسب عنوان کارمندی برای ثبت احوال شده است. سال ۱۲۹۷.
شیشه ها خاک گرفته اند. در برخی غرفه ها هم مدارکی بدون ارائه توضیحی در باره آنها به نمایش در آمده اند. توضیح های درج شده درباره برخی از اسناد هم کافی نیست. خطوط ثبت شده در اسناد ناخواناست و آن قدر که حتی برای بازدیدکننده های اتفاقی موزه هم گویا قابل فهم نیست. شاید فقط حدس و گمان بیننده هنگام بازدید به کارش بیاید تا بتواند ارتباط تاریخی برخی اسناد و مدارک به نمایش درآمده و ارزش و اهمیت آنها را دریابد.
وقتی شناسنامه ها و مهرهای قدیمی ، ورقه هویت، نمونه استشهاد محلی، اسناد سجلی شهدا و گواهی نامه های کلاس اختصاصی ثبت احوال مربوط به ۹۰ سال پیش و برخی کتیبه های هخامنشی، اسناد ازدواج و دفتر مخصوص ثبت ازدواج اتباع ایران و نمونه دفاتر ازدواج و طلاق ایرانیان خارج از کشور به گونه ای کنار هم قرار گرفته اندکه سردرگمی بازدیدکننده هنگام تماشا می تواند ساده ترین پیامد آن باشد و مهم تر از همه این که اولین سند سجلی ایران که به نام خانم فاطمه ایرانی مهر شده در گنجینه نیست و برای نمایش به نمایشگاه منتقل شده است.
جایی که به نظر می رسد، غرفه اسناد سجلی شهدا به پایان رسیده ، در واقع این طور نیست. چراکه لابه لای این غرفه ها، یک محفظه شیشه ای هم به نمایش نخستین گواهی های اعطایی ثبت احوال اختصاص داده شده است.
شاید گنجینه ای که می تواند به تمام معنا گنجینه ای از همه اسناد تاریخی مربوط به ثبت احوال درتاریخ کشور ما باشد، نیاز به توجه ، رسیدگی بیشتر و نگاه حرفه ای تر در جمع آوری و نگهداری آثارش دارد. تا این که گنجینه به معنای واقعی گنجینه باشد و آرام آرام تبدیل به انبار یا بایگانی اسناد نشود.
سازمان ثبت احوال کشور
سازمان ثبت احوال کشور یکی از سازمانهای دولتی ایران است که جمع آوری اطلاعات و آمار جمعیتی کشور ایران را به عهده دارد. این سازمان با وظایف و عملکردی مستقل، از نهادهای زیرمجموعه وزارت کشور است. این سازمان وظیفه تهیه اطلاعات ثبتی اساسی مانند زاد و ولد، مرگ و میر و ازدواج و نیز صدور مدارک هویتی مانند شناسنامه را بر عهده دارد. رئیس این سازمان در حال حاضر (بهمن ۱۳۸۶) محمدرضا آیت‌اللهی است.
تاریخچه
در گذشته ثبت امور مربوط به ولادت و ازدواج در ایران بصورت سنتی بیشتر با مراجعه به روحانیون، ریش سفیدان محله یا بزرگان قوم انجام میگرفت. ثبت احوال به شیوه کنونی با پیروی از کشورهای اروپایی در ایران رواج یافت. بر اساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ ۲۰ آذر ماه ۱۲۹۷ خورشیدی، مقررات تشکیل اداره سجل احوال در وزارت کشور تهیه شد و نخستین شناسنامه برای دختری بنام فاطمه ایرانی در تاریخ ۳ دی همان سال صادر شد. از سال ۱۳۰۴ شمسی، بر اساس قانون، دریافت شناسنامه برای کلیه شهروندان ایرانی در مناطقی که در آنها اداره سجل احوال دایر بود الزامی شد [۲]. اداره کل احصائیه و سجل احوال بر اساس مصوبه ۲۰ خرداد ۱۳۰۷ با وظایف مستقل و به عنوانی نهادی وابسته به وزارت کشور کار خود را آغاز کرد. با بازنگری وظایف و آئین نامه‌های مربوط به این نهاد، نام آن در سال ۱۳۱۹ به اداره کل آمار و ثبت احوال تغییر یافت. آخرین بار در سال ۱۳۵۵ با تعریف وظایف و ساختار جدید، این نهاد به نام کنونی یعنی سازمان ثبت احوال کشور تغییر نام داد. بعد از انقلاب اسلامی، برخی وظایف و آئین نامه‌های این سازمان در سال ۱۳۶۳ مورد بازنگری مجلس شورای اسلامی قرار گرفت [۳].
ساختار و تشکیلات
سازمان ثبت احوال دارای یک حوزه ستادی و سی اداره کل در سی استان کشور است. ساختار اداری هر اداره کل تقریبا مشابه ساختار حوزه ستادی است. حوزه ستادی دارای سه معاونت و شش اداره کل است. رئیس سازمان ثبت احوال کشور معاون وزیر کشور به حساب می‌آید [۴].
وظایف سازمان
سازمان ثبت احوال وظیفه گردآوری چهار دسته اطلاعات اصلی جمعیتی را برعهده دارد: ثبت تولد (ولادت)، ثبت مرگ، ثبت ازدواج و ثبت طلاق. بر اساس مصوبه سال ۱۳۶۳ مجلس شورای اسلامی، وظایف سازمان به شرح زیر است:
1. ثبت تولد و صدور شناسنامه برای نوزادان
2. ثبت مرگ وصدور گواهی وفات
3. تعویض شناسنامه
4. ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
5. صدور گواهی ولادت برای شهروندان خارجه
6. تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی
7. تهیه آمارهای جمعیتی [۵]
علاوه بر موارد فوق صدور کارت شناسایی ملی همراه با شماره ملی و کد پستی ۱۰ رقمی برای افراد بالای پانزده سال ایران از دیگر وظایف این سازمان است [۶].
ثبت احوال بصورت یکپارچه و منسجم در جهان مربوط به قرن نوزدهم میلادی است. در ایران همزمان با نوسازی و مدرنیزاسیون و نیاز به شناسایی اتباع جهت ایجاد ارتش منظم، اخذ مالیات و... تاسیس ثبت احوال در دستور کار قرارگرفت از این رو در جلسه مورخه 30 آذر ماه 1297 هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3 دیماه 1297 در تهران فعالیت خود را آغاز کرد.تا قبل از سال 1295 هجری شمسی ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت و وفات براساس اعتقادات مذهبی و سنت های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتب مقدس از جمله قرآن مجید به عمل می آمد و از افراد متوفی نیز جزء نام و تاریخ وفات آنان که بر روی سنگ قبر ایشان نگاشته می شد اثری مشاهده نمی گردید. با گسترش فرهنگ و دانش بشری و نیز توسعه روز افزون شهرها و روستاها و افزایش جمعیت کشور، نیاز به سازمان و تشکیلاتی برای ثبت وقایع حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر می نمود. به تدریج فکر تشکیل سازمان متولی ثبت ولادت و وفات و نیز صدور شناسنامه برای اتباع کشور قوت گرفت. ابتدا سندی مشتمل بر 41 ماده در سال 1297 هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و اداره ای تحت عنوان اداره سجل احوال در وزارت داخله (کشور) وقت به وجود آمد؛ پس از تشکیل این اداره اولین شناسنامه به شماره 1 در بخش 2 تهران در تاریخ 16 آذر 1297 هجری شمسی به نام فاطمه ایرانی صادر گردید.
پس ازاین دوره اولین قانون ثبت احوال مشتمل بر 35 ماده در خرداد سال 1304 هجری شمسی در مجلس شورای ملی وقت تصویب شد. براساس این قانون مقرر گردید کلیه اتباع ایرانی در داخل و خارج از کشور باید دارای شناسنامه باشند.
سه سال پس از تصویب اولین قانون ثبت احوال یعنی در سال 1307 هجری شمسی قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 16 ماده تصویب گردید.
براساس این قانون وظیفه جمع آوری آمارهای مختلف نیز به اداره سجل احوال محول گردید، به همین جهت نام این اداره نیز به اداره احصائیه و سجل احوال تغییر یافت. از آن تاریخ به تناسب شرایط زمانی تغییر و تحولات بوجود آمده در کشور و با احساس عدم تناسب قوانین موجود با نیازهای جامعه، قانون ثبت احوال نیز به دفعات مورد تجدید نظر، تغییر و اصلاح قرار گرفت. متعاقباً دراردیبهشت سال 1319 قانون نسبتاً جامع و کاملی مشتمل بر 55 ماده تصویب گردید و پس از آن آئین نامه مربوط به این قانون نیز در همان سال مشتمل بر 131 ماده به تصویب رسید. این قانون به جهت جامعیت نسبی قریب 36 سال پایدار ماند.
پس از گذشت این زمان در تیر ماه 1355 قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 55 ماده به تصویب رسید و سپس به موجب اصلاحیه دی ماه سال 1363 مجلس شورای اسلامی در برخی از مواد اصلاحاتی صورت گرفت و تاکنون نیز این قانون به قوت خود باقی مانده است.
در یک نگاه اجمالی سیر قانونگذاری درخصوص ثبت احوال را اینگونه می توان دسته بندی نمود:
1- تهیه تصویب نامه ثبت احوال در سال 1297 مشتمل بر 41 ماده
2- تهیه و تصویب قانون سجل احوال در تاریخ 14/3/1304 مشتمل بر 4 فصل و 35 ماده
2- 3- تهیه و تصویب نظام نامه اداره کل احصائیه و ثبت احوال توسط هیات وزیران در 20/11/1314 مشتمل بر 196 ماده و تعیین تشکیلات دفاتر و ادارات ثبت احوال در شهرستانها
3- 4- تهیه و تصویب قانون اصلاح قانون ثبت احوال دراردیبهشت سال 1319 مشتمل بر 5 باب و 55 ماده
4- 5- تهیه و تصویب آئین نامه قانون ثبت احوال سال 1319 مشتمل بر 131 ماده
5- 6- تهیه و تصویب قانون ثبت احوال در تیرماه سال 1355
7- اصلاح و بازنگری قانون ثبت احوال توسط مجلس شورای اسلامی در تاریخ 18/10/1363
6- 8- تصویب آئین نامه طرز رسیدگی هیاتهای حل اختلاف موضوع ماده 3 قانون ثبت احوال
7- 9- تصویب قانون تخلفات، جرائم و مجازاتها مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 1370
همزمان با تغییر و تصویب قوانین جدید، تشکیلات ثبت احوال نیز کاملتر گردید. این سازمان تا سال 1310 تنها دارای 94 اداره در تهران و شهرستانها بود. در سال 1308 ثبت ولادت و صدور شناسنامه برای اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور به سفارتخانه ها و نمایندگی های ایران در خارج از کشور محول شد. در سال 1337 نیز قسمت آمار از ثبت احوال منفک و تحت عنوان اداره کل آمار عمومی ادامه فعالیت داد.
تشکیلات جدید ثبت احوال نیز پس از این جدایی به اداره کل ثبت احوال تغییر نام یافت.
8- سرانجام با تصویب قانون تقسمات کشوری ادارات استانی و شهرستانی این سازمان نیز گسترش یافت و عنوان آن نیز به سازمان ثبت احوال کشور تغییر یافت.
9- سازمان ثبت احوال کشور به دلیل دراختیار داشتن اسناد هویت و تابعیت فردی و آمارهای حیاتی یکی از ارکان مهم حکومت تلقی می شود. ارائه خدمات عمومی به آحاد مردم و اطلاعات ویژه جمعیتی به ارکان حکومت از ویژگی های اختصاصی و انحصاری این سازمان است.
در حال حاضر سازمان مذکور برای انجام ماموریت های محوله، تشکیلاتی به شرح ذیل دارد:
10- حوزه ریاست ، 3 معاونت (امور سجلی، آمار و انفورماتیک و اداری و مالی) و 6 اداره کل (امورحقوقی، سجلی و پژوهش، ثبت احوال امور خارجه، خدمات ماشینی، اموراداری و امور مالی)، 6 دفتر ستادی (دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی، دفتر توسعه و فن آوری اطلاعات، دفتر بودجه و تشکیلات، دفتر روابط عمومی و دفتر مدیریت و ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات و مدیریت حراست، یک مرکز آموزش و تجهیز نیروی انسانی) و 30 اداره کل ثبت احوال استانی که به انجام وظایفی نظیر «سیاستگذاری، برنامه ریزی کلان، نظارت و ارزیابی، تدوین و اصلاح قوانین و مقررات و رویه های اداری، آئین نامه ها و دستور العمل ها و...» همت می گمارند و بالاخره تعداد 476 اداره اجرایی انجام فعالیتهای خدمات رسانی در زمینه امور سجلی و انفورماتیک می پردازند. ذیلاً به شرح مختصری از فعالیت های اصلی سازمان بسنده می گردد.
11- وظایف سازمان ثبت احوال کشور به قرار ذیل است:
الف) ثبت ولادت و صدور شناسنامه
ب) ثبت وفات و صدور گواهی
ج) تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم
د) ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
هـ) صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه و تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی
و) ایجاد پایگاه اطلاعات جمعیتی و صدور کارت شناسنایی ملی
ز) جمع آوری و تهیه آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن
ی) وظایف مقرر دیگری که طبق قانون به عهده سازمان گذاشته شده است.
سازمان ثبت احوال کشور" سازمانی باشخصیت حقوقی مستقل از لحاظ اداری, مالی واجرایی واز حیث تشکیلاتی دردولت وابسته به وزارت کشور است. این سازمان بصورت متمرکز اداره می شود و کلیه ادارات در سطح کشور تابع ستاد مرکزی بوده و آئین نامه ها و دستور العمل های مصوب ابلا غی را اجرا می نماید. به دلیل گستردگی وظایف قانونی ، "سازمان ثبت احوال کشور " در اقصی نقاط کشور به ارائه خدمات مشغول بوده و پر مراجعه ترین سازمان دولتی است .تاریخچه ثبت احوال به صورت یکپارچه و منسجم در جهان مربوط به قرن نوزدهم میلادی است ،در ایران قانون ثبت احوال در جلسه مورخ 20 آذر ماه 1297 هجری شمسی هیات وزیران به تصویب رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3دی ماه 1297در تهران فعالیت خود را آغاز کرد طی 10سال در تمام استانها و شهرستانها ی بزرگ دایر وفعال شد. براساس قانون مصوب 20 خرداد 1307" اداره کل احصائیه وسجل احوال "تابع وزارت کشور تاسیس و بطور مستقل شروع به کار نمود .بعد از آن نیز در سال 1319 با تصویب قانون جدید و تهیه و تدوین آئین نامه مربوطه نام قبلی به " اداره کل آمار و ثبت احوال " تغییر یافت . در تیر ماه 1355 " سازمان ثبت احوال کشور " با شکل نوین و شرح وظائف معین به تصویب رسیده وآخرین اصلاحات در پاره ای از مواد آن در سال 1363 توسط مجلس شورای اسلامی به عمل آمده است .
ثبت احوال با وضع کنونی در ایران برای اولین بار بموجب تصویب نامه مصوب 1297 و بنا بر پیشنهاد رئیس الوزراء وزیر داخله و وزیر عدله هیئت وزراء که در 41 ماده تنظیم گردیده بود در آذر ماه همان سال منحصراً در تهران شروع به کار کرد.
شهر تهران به ده بخش تقسیم وهر بخش به صورت مستقل دارای ثبت احوال و در اجرای ماده اول تصویب نامه فوق که تمامی اتباع ایران ملزم به داشتن سجل احوال رسمی شدند همزمان در روز 16 ( آذر) سال 1297 در 8 بخش شروع ، و به استناد ماده دوم مصوبه ، سجل احوال رسمی در دفاتر مخصوص ثبت و سواد مطابق اصل (سجل یا شناسنامه) به اشخاص ذینفع داده می شد در سال 1304 و با تصویب قانون سجل احوال در 35 ماده اداره احصائیه و سجل احوال کل مملکتی بوجود آمد و مقرر شد در سطح مملکت ورقه هویت برای مردم صادر شود در اجرای این قانون تشکیلات ثبت احوال در شهر تهران و استان تهران بشرح زیر تفکیک شد
1 – دایره اول: شامل 10 بخش ( ادامه فعالیت قبل ) و روستای مجاور شهر تهران
2 – دایره دوم: شامل بلوک های محدوده استان تهران
شامل: ساوجبلاغ- طالقان- شهریار- شمیرانات- ورامین- شهرری، با شماره حوزه های 11 الی 20 که توسط مامورین اعزامی از تهران حوائج سجلی ساکنین روستاهای هر یک از بلوک ها مرتفع ، و اسناد تنظیمی در اختیار بایگانی تهران قرار می گرفت. از سال 1327 و با گستردگی شهر تهران علاوه بر ادامه فعالیت 10 بخش مستقر در تهران ، واحدهای ثبت احوال دیگری تحت عنوان بخشهای 21 الی 29 و مرکزی ( به جز بخش 25) مشغول بکار گردیدند، مجددا از سال 1334 و با تغییر تشکیلات تقسیمات کشور و شهرستان شدن تعدادی از بلوک ها مانند شهرستان کرج شماره بخشهای 11 الی 20 که قبلا به دایره دوم تخصیص داده شده بود در شهر تهران بجای شماره بخشهای 21 الی 29 به این شماره ها تغییر داده شده . مانند بخش 21 به بخش 11 – بخش 22 به بخش 12 الی آخر . در اواخر سال 1348 و اوائل سال 1349 با تغییر تقسیمات شهرداری تهران از بخش به ناحیه ، تشکیلات ثبت احوال تهران نیز به 12 ناحیه تغییر و این نواحی متناسب با نواحی شهرداری تهران نیز به 12 ناحیه تغییر و این نواحی متناسب با نواحی شهرداری تهران مستقر و مشغول بکار شدند. متعاقب آن از نیمه دوم سال 1352 باز هم با تغییر نواحی شهرداری تهران به منطقه ، عناوین واحدهای ثبت احوال به مناطق ثبت احوال تهران تغییر و در سال 1360 با اضافه شدن مناطق و شهرداری به 18 منطقه ثبت احوال در تهران هم دارای تشکیلات برای 18 منطقه گردید. البته لازم به ذکر است:
1- تمامی اسناد تنظیمی در مناطق و نواحی و بخشهای تهران از بدو تاسیس ثبت احوال( سال 1297) در یک واحد مرکزی تحت عنوان اداره تمرکز اسناد سجلی نگهداری میشد و تمامی شناسنامه های تعویضی – المثنی – استعلامات و غیره که نیاز به سند سجلی داشت در این اداره انجام میگرفت.
آخرین تغییرات بعمل آمده در سطح تهران مربوط به چند سال اخیر میباشد که با تفکیک اسناد سجلی تنظیمی حدود 87 سال گذشته بر حسب محل تنظیم سند شهر تهران به پنج منطقه با تشکیلات اداری در سطح معاون مدیر کل و هر یک دارای 3 اداره که قادر به انجام تمامی امور سجلی مراجعین را با در اختیار داشتن اسناد سجلی میباشند تغییر یافته است.
ثبت احوال ابهر
این اداره جهت انجام خدمات سجلی به مردم شهرستان ابهر آماده ارائه هر گونه خدمات به شرح ذیل میباشد.
1. بایگانی : به محل نگهداری اسناد سجلی فوت و کلیه دفاتر و اسناد دیگر گفته میشود و مسئولین بایگانی مامور انجام
2. وظایف محوله زیر می باشد.
1- 1. نعویض شناسنامه : منظور تعویض کلیه شناسنامه های فرسوده ، حل اختلافی و دادگاهی میباشدو مدارک لازم جهت تعویض شناسنامه به شرح ذیل میباشد.
• ارائه شناسنامه مورد تعویض
• فیش بانکی به مبلغ 10000 ریال به شماره حساب جاری 90025 بانک ملی شعبه سعدی ابهر
• دو قطعه عکس 4×3 زمینه روشن
• حضور صاحب شناسنامه در صورتی که به سن 18 سال تمام رسیده باشد در سن زیر 18 سال حضور پدر صاحب شناسنامه
الزامی است
2-1. الصاق عکس: کلیه شناسنامه های بالای 15 سال باید عکسدار شوند و مدارک لازم جهت الصاق عکس عبارتند از
گواهی معتبر عکسدار
فیش بانکی به مبلغ 5000 ریال به شماره حساب 90025 بانک ملی شعبه سعدی ابهر
2 قطعه عکس 4×3 زمینه روشن
شخص صاحب شناسنامه در صورت داشتن 15 سال به بالا میتواند با در دست داشتن مدارک مذکور با مراجعه به ثبت احوال محل سکونت خود اقدام به عکسدار نمودن شناسنامه نمایدواگر بین 15 تا 18 سال باشد والدین نیز میتوانند با ارائه شناسنامه خود نسبت به عکسدار نمودن شناسنامه فرزندانشان اقدام نمایند.
3-1.صدور شناسنامه المثنی: اشخاصی که شناسنامه شان مفقود گردیده با مراجعه به اداره ثبت احوال میتوانند نسبت به صدورشناسنامه المثنی اقدام نماید. مدارک لازم برای صدور شناسنامه المثنی به شرح ذیل میباشد.
تکمیل فرم مربوط به صدور شناسنامه المثنی
2 قطعه عکس 4×3 زمینه روشن برای افراد بالای 15 سال
اشخاصی که برای مرحله اول شناسنامه آنها مفقود گردیده مبلغ 50000 ریال و برای مرحله دوم 100000 ریال به شماره
حساب 90025 بانک ملی شعبه سعدی ابهر واریز نمایند و کلیه مدارک بایدبه امضاء صاحب شناسنامه مفقودی در صورت داشتن 18
سال به بالا و یا امضاء پدر در صورتیکه کمتر از 18 سال باشد.
صدور شناسنامه المثنی برای مرحله اول بعد از یکماه از تاریخ تحویل مدارک و مرحله دوم بعد از 3 ماه از تاریخ تحویل مدارک
4-1 صدور برگ فوت: افراد درجه یک فامیلی برای کلیه شناسنامه هایی که در محل اداره ثبت احوال فوت کشیده شده میتوانند با ارائه
مبلغ 500 ریال فیش بانکی 90031 بانک ملی شعبه سعدی ابهر گواهی فوت اخذ نمایند.
5-1. پاسخگویی به استعلامات سازمانها
2. حوزه تنظیم سند: مهمترین کارهای حوزه عبارت است از :
صدور شناسنامه برای نوزادان
صدور سند فوت برای افراد فوت شده وابطال شناسنامه آنها
مدارک لازم جهت صدور شناسنامه
گواهی بیمارستان پزشک ماما- شناسنامه والدین نوزاد
فیش بانکی به مبلغ 20000 ریال به شماره حساب 90025 بانک ملی شعبه سعدی
مراجعه یکی از والدین یا جد پدریهمراه شناسنامه خود لازم به توضیح است که افراد پس از مراجعه به ثبت احوال در همانروز میتوانند برای نوزاد خود شناسنامه دریافت نمایند و مهلت قانونی برای ثبت ولادت و اخذ شناسنامه نوزاد 15 روز از تاریخ تولد میباشد
در غیراینصورت والدین به مراجع قانونی معرفی خواهند شد.
مدارک لازم جهت صدور فوت
o اصل شناسنامه
o گواهی فوت پزشک یا گواهی رسمی شورای اسلامی روستاها و در شهرها نیز نامه رسمی شهرداریها
o واریز مبلغ 500 ریال به شماره حساب 90031 بانک ملی شعبه سعدی
o مهلت قانونی برای ثبت واقعه فوت 10 روز از تاریخ فوت میباشد.
3. سایت رایانه ای: وظایف این قسمت که ارائه خدمات مربوط به کارت شناسائی ملی میباشد به شرح ذیل است :
الف) بررسی درخواست های کارت شناسایی ملی و تحویل کارت شناسایی به مردم
ب) تغذیه فرم های تغییرات به سیستم رایانه ای
ج) کنترل شناسنامه های تعویضی قبل از تعویض و صدور فرم مغایرت در صورت لزوم
د)ارائه شماره ملی به مراجعین
مدارک لازم جهت کارت شناسایی ملی
• اصل شناسنامه عکسدار و یکبرگ تصویر واضح از صفحه اول (در صورت داشتن توضیحات تصویر آن نیز ضمیمه گردد
• یک قطعه عکس جدید زمینه سفید 4×3 یا 4×6 رنگی یا سیاه سفید بدون عینک دودی
• مبلغ 2500 ریال برای هر نفر
• ارائه کارت ابلاغ شماره ملی یا کد پستی ده رقمی متقاضی
لازم به توضیح است متقاضی بالای 15 سال تمام باشد و مراکز اخذ مدارک کارت شناسایی ملی باجه ها و دفاتر پستی شهرهای ابهر
– هیدج – صائین قلعه – و دفتر پست مستقر در مخابرات ابهر
4. کارشناسی حقوقی و سجلی:
• رسیدگی به پرونده های تغییر نام و نام خانوادگی
• رسیدگی به شکایات امور سجلی و حل اختلاف
• رسیدگی به پرونده های دادگاهی
• رسیدگی به پرونده های کمیسیون تشخیص سن
آشنایی با سازمان ثبت احوال کشور
سازمان ثبت احوال کشور سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل میباشد و از لحاظ حقوقی تابع وزارت کشور است و از نظر تصمیم‌گیری یک سازمان، نتیجه تمرکز محسوب میشود کلیه ادارات ثبت احوال تابع اداره مرکزی بوده و ملزم به رعایت و اعمال قوانین و آئین نامه‌های مصوب در سطح کل کشور میباشند. بر اساس آخرین بررسی‌های انجام شده این سازمان بالاترین میزان خدمات را به خود اختصاص داده و بیشترین مراجعه کننده داشته است . با توجه به اهمیت اطلاعات جمعیتی و آمارهای انسانی و به منظور تسهیل در امور مختلفه از جمله آگاهی از تعداد نفوس شهرها و قراء کشور، وضعیت اشتغال مردم، امر مالیات و سربازگیری و به استناد تصویب نامه هیأت وزیران و دستور رئیس الوزراء در تاریخ اول (مهر) 1297 هجری شمسی اداره احصائیه و سجل احوال به عنوان متولی امر ثبت و ضبط وقایع حیاتی چهارگانه در تهران و در وزارت داخله (کشور) تأسیس گردید و خان محیط به عنوان رئیس اداره سجل احوال تهران انتخاب شد.
ابتدا در سال 1304 بعداً در سال 1307 با تصویب قانون سجل احوال توسط مجلس شورای ملی سابق اداره کل آمار و احصائیه ایجاد و رسماً شروع به کار کرد و تا سال 1310 در بیشتر شهرهای بزرگ ایران اقدام به تأسیس شعبه و اداره مستقل و تقسیم حوزه استحفاظی هر اداره به چند حوزه ثبت احوال نمود و برای هر حوزه مأمور مستقل و مختاری را به کار گمارد تا با عزیمت به حوزه مأموریت و مراجعه به مردم نسبت به انجام وظیفه و رسالتی که بر عهده دارند (شناسایی افراد فاقد شناسنامه و تنظیم سند برای آنان و ثبت فوت کسانی که فوت شده‌اند) اقدام نمایند.
در سال 1310 تا 1319 قانون مزبور مورد بازنگری واقع و بر اساس تصمیم نمایندگان مجلس، اداره کل آمار و احصائیه به دو تشکیلات مجزا تحت عناوین مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور مبدل گردید مرکز آمار به سازمان برنامه و بودجه سابق محلق و سازمان ثبت احوال به عنوان یک سازمان مستقل از توابع وزارت کشور باقی ماند.
در سال 1355 مجدداً قانون ثبت احوال بررسی شد و اصلاحاتی در آن به عمل آمد آخرین بازنگری در قانون ثبت احوال در سال 1363 صورت گرفت و تا کنون قانون به قوت خود باقی است مگر مقررات کیفری آن که به وسیله قانون تخلفات، جرائم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه مصوب سال 1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام به طور ضمنی نسخ گردیده است.
در سال‌های بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی با توجه به درخواست مردم و ضرورت و نیازی که احساس شد و در اکثر شهرها و بخش‌هایی که فاقد اداره و از استحقاق و امکانات لازم برای ایجاد اداره برخوردار بودند اداره مستقل ثبت احوال و یا نمایندگی ایجاد و راه‌اندازی شد. به نحوی که در حال حاضر بالغ بر 467 اداره مستقل ایجاد شده و در مجموع قریب 500 پیشخوان در سراسر کشور فعال و به امر خدمت رسانی به هموطنان عزیز مشغول است.
آشنایی با سازمان ثبت احوال
سازمان ثبت احوال کشور سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل میباشد و از لحاظ حقوقی تابع وزارت کشور است و از نظر تصمیم‌گیری یک سازمان، نتیجه تمرکز محسوب میشود کلیه ادارات ثبت احوال تابع اداره مرکزی بوده و ملزم به رعایت و اعمال قوانین و آئین نامه‌های مصوب در سطح کل کشور میباشند. بر اساس آخرین بررسی‌های انجام شده این سازمان بالاترین میزان خدمات را به خود اختصاص داده و بیشترین مراجعه کننده داشته است . با توجه به اهمیت اطلاعات جمعیتی و آمارهای انسانی و به منظور تسهیل در امور مختلفه از جمله آگاهی از تعداد نفوس شهرها و قراء کشور، وضعیت اشتغال مردم، امر مالیات و سربازگیری و به استناد تصویب نامه هیأت وزیران و دستور رئیس الوزراء در تاریخ اول (مهر) 1297 هجری شمسی اداره احصائیه و سجل احوال به عنوان متولی امر ثبت و ضبط وقایع حیاتی چهارگانه در تهران و در وزارت داخله (کشور) تأسیس گردید و خان محیط به عنوان رئیس اداره سجل احوال تهران انتخاب شد.
ابتدا در سال 1304 بعداً در سال 1307 با تصویب قانون سجل احوال توسط مجلس شورای ملی سابق اداره کل آمار و احصائیه ایجاد و رسماً شروع به کار کرد و تا سال 1310 در بیشتر شهرهای بزرگ ایران اقدام به تأسیس شعبه و اداره مستقل و تقسیم حوزه استحفاظی هر اداره به چند حوزه ثبت احوال نمود و برای هر حوزه مأمور مستقل و مختاری را به کار گمارد تا با عزیمت به حوزه مأموریت و مراجعه به مردم نسبت به انجام وظیفه و رسالتی که بر عهده دارند (شناسایی افراد فاقد شناسنامه و تنظیم سند برای آنان و ثبت فوت کسانی که فوت شده‌اند) اقدام نمایند.
در سال 1310 تا 1319 قانون مزبور مورد بازنگری واقع و بر اساس تصمیم نمایندگان مجلس، اداره کل آمار و احصائیه به دو تشکیلات مجزا تحت عناوین مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور مبدل گردید مرکز آمار به سازمان برنامه و بودجه سابق محلق و سازمان ثبت احوال به عنوان یک سازمان مستقل از توابع وزارت کشور باقی ماند.
در سال 1355 مجدداً قانون ثبت احوال بررسی شد و اصلاحاتی در آن به عمل آمد آخرین بازنگری در قانون ثبت احوال در سال 1363 صورت گرفت و تا کنون قانون به قوت خود باقی است مگر مقررات کیفری آن که به وسیله قانون تخلفات، جرائم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه مصوب سال 1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام به طور ضمنی نسخ گردیده است.
در سال‌های بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی با توجه به درخواست مردم و ضرورت و نیازی که احساس شد و در اکثر شهرها و بخش‌هایی که فاقد اداره و از استحقاق و امکانات لازم برای ایجاد اداره برخوردار بودند اداره مستقل ثبت احوال و یا نمایندگی ایجاد و راه‌اندازی شد. به نحوی که در حال حاضر بالغ بر 467 اداره مستقل ایجاد شده و در مجموع قریب 500 پیشخوان در سراسر کشور فعال و به امر خدمت رسانی به هموطنان عزیز مشغول است.
نهادها- همشهری آنلاین
ثبت احوال بصورت یکپارچه و منسجم در جهان مربوط به قرن نوزدهم میلادی است .
در ایران همزمان با نوسازی و مدرنیزاسیون و نیاز به شناسایی اتباع جهت ایجاد ارتش منظم، اخذ مالیات و... تاسیس ثبت احوال در دستور کار قرارگرفت از این رو در جلسه مورخه 30 آذر سال 1297 شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3 دی همان سال در تهران فعالیت خود را آغاز کرد.
تا قبل از سال 1295 ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت و وفات براساس اعتقادات مذهبی و سنت های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتب مقدس از جمله قرآن مجید به عمل می آمد و از افراد متوفی نیز جزء نام و تاریخ وفات آنان که بر روی سنگ قبر ایشان نگاشته میشد اثری مشاهده نمی گردید.
با گسترش فرهنگ و دانش بشری و نیز توسعه روز افزون شهرها و روستاها و افزایش جمعیت کشور، نیاز به سازمان و تشکیلاتی برای ثبت وقایع حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر می‌نمود. به تدریج فکر تشکیل سازمان متولی ثبت ولادت و وفات و نیز صدور شناسنامه برای اتباع کشور قوت گرفت.
ابتدا سندی مشتمل بر 41 ماده در سال 1297 به تصویب هیات وزیران رسید و اداره ای تحت عنوان اداره سجل احوال در وزارت داخله (کشور) وقت به وجود آمد؛ پس از تشکیل این اداره اولین شناسنامه به شماره 1 در بخش 2 تهران در تاریخ 16 آذر 1297 به نام فاطمه ایرانی صادر گردید.
پس ازاین دوره اولین قانون ثبت احوال مشتمل بر 35 ماده در خرداد سال 1304 در مجلس شورای ملی وقت تصویب شد. براساس این قانون مقرر گردید کلیه اتباع ایرانی در داخل و خارج از کشور باید دارای شناسنامه باشند.
سه سال پس از تصویب اولین قانون ثبت احوال یعنی در سال 1307 قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 16 ماده تصویب گردید.
براساس این قانون وظیفه جمع آوری آمارهای مختلف نیز به اداره سجل احوال محول گردید، به همین جهت نام این اداره نیز به اداره احصائیه و سجل احوال تغییر یافت. از آن تاریخ به تناسب شرایط زمانی تغییر و تحولات بوجود آمده در کشور و با احساس عدم تناسب قوانین موجود با نیازهای جامعه، قانون ثبت احوال نیز به دفعات مورد تجدید نظر، تغییر و اصلاح قرار گرفت.
متعاقباً دراردیبهشت سال 1319 قانون نسبتاً جامع و کاملی مشتمل بر 55 ماده تصویب گردید و پس از آن آئین نامه مربوط به این قانون نیز در همان سال مشتمل بر 131 ماده به تصویب رسید. این قانون به جهت جامعیت نسبی قریب 36 سال پایدار ماند.
پس از گذشت این زمان در تیر ماه 1355 قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 55 ماده به تصویب رسید و سپس به موجب اصلاحیه دی ماه سال 1363 مجلس شورای اسلامی در برخی از مواد اصلاحاتی صورت گرفت و تاکنون نیز این قانون به قوت خود باقی مانده است.
همزمان با تغییر و تصویب قوانین جدید، تشکیلات ثبت احوال نیز کاملتر گردید. این سازمان تا سال 1310 تنها دارای 94 اداره در تهران و شهرستانها بود. در سال 1308 ثبت ولادت و صدور شناسنامه برای اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور به سفارتخانه ها و نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور محول شد.
در سال 1337 نیز قسمت آمار از ثبت احوال منفک و تحت عنوان اداره کل آمار عمومی ادامه فعالیت داد. تشکیلات جدید ثبت احوال نیز پس از این جدایی به اداره کل ثبت احوال تغییر نام یافت.
سرانجام با تصویب قانون تقسمات کشوری ادارات استانی و شهرستانی این سازمان نیز گسترش یافت و عنوان آن نیز به سازمان ثبت احوال کشور تغییر یافت.
سازمان ثبت احوال کشور به دلیل دراختیار داشتن اسناد هویت و تابعیت فردی و آمارهای حیاتی یکی از ارکان مهم حکومت تلقی می شود. ارائه خدمات عمومی به آحاد مردم و اطلاعات ویژه جمعیتی به ارکان حکومت از ویژگی های اختصاصی و انحصاری این سازمان است.
وظایف سازمان ثبت احوال کشور:
• ثبت ولادت و صدور شناسنامه
• ثبت وفات و صدور گواهی
• تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم
• ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
• صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه و تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی
• ایجاد پایگاه اطلاعات جمعیتی و صدور کارت شناسنایی ملی
• جمع آوری و تهیه آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن
• وظایف مقرر دیگری که طبق قانون به عهده سازمان گذاشته شده است
آشنایی با سازمان ثبت احوال کشور
سازمان ثبت احوال کشور در حال حاضر به صورت سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل می باشد که ازلحاظ اداری , مالی ، اجرائی، وظایف ومسئولیتهایی که به عهده دارد بر این استقلال متکی است سازمان مذکور تابع وزارت کشور است و یک سازمان متمرکز محسوب می شود کلیه ادارات ثبت احوال تابع اداره مرکزی بوده و ملزم به رعایت و اعمال قوانین و آئین نامه های مصوب در سطح کل کشور می باشند. بدلیل حجم خدمات سجلی ارائه شده از سوی سازمان ثبت احوال کشور به آحاد مردم طبق آخرین بررسی ها این سازمان در حال حاضر پر مراجعه ترین سازمان دولتی می باشد
درباره سازمان
سازمان ثبت احوال کشور" سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل از لحاظ اداری، مالی، و اجرایی و از حیث تشکیلاتی در دولت وابسته به وزارت کشور است.
این سازمان بصورت متمرکز اداره می شود و کلیه ادارات در سطح کشور تابع ستاد مرکزی بوده و آئین نامه ها و دستور العمل های مصوب ابلاغی را اجرا می نماید. به دلیل گستردگی وظایف قانونی، "سازمان ثبت احوال کشور" در اقصی نقاط کشور به ارائه خدمات مشغول بوده و پر مراجعه ترین سازمان دولتی است.
تاریخچه ثبت احوال به صورت یکپارچه و منسجم در جهان مربوط به قرن نوزدهم میلادی است، در ایران قانون ثبت احوال در جلسه مورخ 20 آذر ماه 1297 هجری شمسی هیات وزیران به تصویب رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3 دی ماه 1297 در تهران فعالیت خود را آغاز کرد و طی 10 سال در تمام استانها و شهرستانهای بزرگ دایر و فعال شد.
براساس قانون مصوب 20 خرداد 1307 "اداره کل احصائیه و سجل احوال" تابع وزارت کشور تاسیس و بطور مستقل شروع به کار نمود. بعد از آن نیز در سال 1319 با تصویب قانون جدید و تهیه و تدوین آئین نامه مربوطه نام قبلی به "اداره کل آمار و ثبت احوال" تغییر یافت.
در تیر ماه 1355 "سازمان ثبت احوال کشور" با شکل نوین و شرح وظائف معین به تصویب رسیده و آخرین اصلاحات در پاره ای از مواد آن در سال 1363 توسط مجلس شورای اسلامی به عمل آمده است
خدمات شناسنامه ای
• ماده 12 قانون ثبت احوال کشور در خصوص ثبت ولادت
• مدارک مورد نیاز
• نامگذاری
• نحوه مراجعه و دریافت شناسنامه
• توصیه های ضروری
• تعاریف و مفاهیم
• سؤالات انتقادات و پیشنهادات
ماده 12 قانون ثبت احوال کشور در خصوص ثبت ولادت
ولادت هر طفل در ایران اعم از اینکه پدر و مادر طفل ایرانی یا خارجی باشند باید بنماینده یا مأمور ثبت احوال اعلام شود و ولادت اطفال ایرانیان مقیم خارج از کشور بمأمور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشد به نزدیکترین مامور کنسولی و یا سازمان ثبت احوال کشور اعلام می شود
• هر یک از اشخاص زیر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به اعلام ولادت و اخذ شناسنامه نوزاد اقدام نمایند .
1- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه.
3- مادر در صورتی که ازدواج او قانونا" به ثبت رسیده باشد.
4- وصی یا قیم یا امین با ارائه مدارک ذیربط.
5- متصدی یا نماینده موسسه ای که طفل به آنجا سپرده شده است.
6 - صاحب واقعه که سن او 18 سال تمام به بالا باشد.
• مدارک مورد نیاز
1- اصل شناسنامه پدر و مادر.
2- گواهی ولادت صادره توسط پزشک یا ماما.
3- فیش بانکی به مبلغ 000‚20 ریال نزد بانک ملی ایران بنام سازمان ثبت احوال کشور.
4- حضور یکی از والدین یا جد پدری و چنانچه ازدواج پدر و مادر طفل به ثبت نرسیده باشد اعلام ولادت و امضاء اسناد متفقاً به عهده پدر و مادر خواهد بود.
• نامگذاری
- انتخاب نام نوزاد به عهده اعلام کننده است.
- برای نامگذاری یک نام ساده و یا مرکب که عرفا" یک نام محسوب می شود قابل انتخاب است.
- انتخاب نامهایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نامهای زننده مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.
- انتخاب نام در مورد اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است.
- ذکرسیادت در مورد ساداتی که سیادت آنها در شناسنامه پدر یا جد پدری مندرج باشد الزامی است.
• نحوه مراجعه و دریافت شناسنامه
جهت اخذ شناسنامه نوزاد کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دارند در ساعات و ایام اداری پاسخگوی مراجعین محترم باشند و در صورت تکمیل بودن مدارک لازم و مراجعه قبل از ساعت 10 صبح سند سجلی تنظیم و شناسنامه نوزاد در همان روز صادر و تحویل می گردد.
• توصیه های ضروری
1-طبق قانون مهلت اعلام واقعه ولادت و دریافت شناسنامه حداکثر 15 روز از تولد نوزاد می باشد.
2- از آنجائیکه پس از صدور شناسنامه تغییر نام به سادگی امکان پذیر نیست مناسب است در هنگام نامگذاری تمامی جوانب امر بویژه رعایت فرهنگ اسلامی ، ایرانی، و شخصیت آینده طفل خود را مد نظر قرار دهید.
3- صدور شناسنامه مستلزم تنظیم سند سجلی است، با توجه به اهمیت موضوع لازم است قبل از امضاء اسناد مربوطه از صحت مندرجات اطمینان حاصل نمایید.
4- بهنگام دریافت شناسنامه از صحت مندرجات آن اطمینان حاصل نمایید.
5- صدور شناسنامه مجدد محدودیت قانونی دارد لذا در حفظ و نگهداری آن دقت لازم را معمول فرمائید .
6- درج هرگونه مهر ، نشانه و نوشتار در شناسنامه های نوزاد ( نمونه جدید ) اکیدا" ممنوع است
7- دست بردن در مندرجات شناسنامه بهر صورت اکیدا" ممنوع و با متخلفین برابر قانون رفتار خواهد شد .
8- ودیعه گذاشتن شناسنامه به هر جهت و در هر جا ممنوع است
• تعاریف و مفاهیم
1- اطفالی که می توان برای آنان شناسنامه صادر نمود
- پدر ایرانی باشد.
- اطفالی که در ایران از پدر و مادر نامعلوم بدنیا آمده باشد.
- اطفالی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنها در ایران بدنیا آمده اند متولد شود.
2- سند سجلی
- سندسجلی سندی رسمی است که ولادت هرفرددرآن ثبت وبراساس آن شناسنامه صادرمی گردد.
3- شناسنامه
- شناسنامه مدرک هویت و تابعیت هر فرد ایرانی م
دانلود با لینک مستقیم
دانلود مقاله تاریخچه ای در گنجینه ثبت احوال 
نویسنده: مریم اتحادی
