نوع فایل: word
قابل ویرایش 130 صفحه
مقدمه:
واژه «فطرت» از مادّه «فَطَر» به معنای شکافتن چیزی از طرف طول آن است و سپس به هرگونه شکافتن اطلاق شده است .وازآنجا که آفرینش وخلقت به منزله شکافتن پرده ای تاریک عدم است، یکی از معانی مهم این واژه همان آفرینش وخلقت است .واژه فطرت معنای ابداع واختراع را نیز افاده می کند.
فطرت در لغت به معنی آفریننده خالق،طبیعت،سرشت،خوی،دین وآیین ،روش وطریق است .
در اَقرب الموارد ذیل ماده «فَطَرَ»آمده است :
«الفطرة هی الصّفة التی یتّصف بماکل مولود فی اوّل زمان خلقته»
«فطرت » همان صفتی است که نوزاد در بدو تولدش بدان متصّف است.»
«الفطرة، الخلقه التی خلق علیها المولود فی رحم اُمّه»
فطرت به آفرینشی گویند که مولود در رحم مادر برآن آفریده شده است.»
راغب می گوید :«خداوند پدیده ها را طوری وبه شکلی آفریده وبا زمینه ها واستعدادها وآمادگی های خاصی ایجاد کرده است که آثار و فعلّیت های مخصوص به دنبال خواهدداشت.»
طریحی می گوید:فطرت به معنای نوع و حالتی از آفرینش است ولی در آفرینش مستعد برای قبول دین حق به کار رفته است.
ابن عباس می گوید معنای «فاطر السموات» را نمی دانستم تا اینکه دو نفر عرب که برسرچاهی منازعه داشتند نزد من آمدند یکی ازآنها می گفت :اناَ فَطَرتُها؛یعنی من آن را حفر کردم.
فهرست مطالب:
فصل اول : کلیات
بیان مسئله
انگیزه انتخاب موضوع
قلمروتحقیق
روش تحقیق
پیشینه تحقیق
فصل دوم:بررسی وتحقیق پیرامون معانی ومفهوم ،ملاک ،عوامل وموانع وتاریخچه فطرت
بخش اول : معانی فطرت
2-1-1-فطرت درلغت2-1-2-مقایسه واژه های طبیعت ،غریزه،فطرت
2-1-2-1-طبیعت
2-1-2-2-غریزه
2-1-2-3-فطرت
2-1-3-تفاوتها
2-1-4- فطرت دراصطلاحات منطق وفلسفه
2-1-5- نتیجه گیری
2-1-6- مفهوم فطرت درقرآن
2-1-7-مفهوم فطرت در روایات
2-1-8- مفهوم فطرت درفلسفه اسلامی
بخش دوم:ملاک ،تعریف وتقسیم امور فطری
2-2-1- تشخیص امورفطری ازامور غیرفطری
2-2-2-تعریف وویژگیهای امور فطری
2-2-2-1-تعریف امورفطری
2-2-2-2-ویژگیهای امور فطری2-2-3-اثبات فطریات درانسان
2-2-4-تقسیم امور فطری
2-2-4-1-بینش های فطری
2-2-4-2-گرایشهای فطریبخش سوم:عوامل وموانع شکوفایی فطرت
2-3-1-عوامل شکوفایی فطرت
2-3-1-1-آموزه های الهی بوسیله انبیاء
2-3-1-2-تزکیه نفس وریاضت وتقوا فطرت
2-3-2-1-غفلت
2-3-2-2-وسوسه های شیطانی
2-3-2-3-عقل متعارف
2-3-2-4-دنیاگرایی
2-3-2-5-خطا درتطبیق
بخش چهارم :تاریخچه
2-4-1- فطرت وادیان
2-4-2-فطرت درمیان فلاسفه قبل وبعد یونان باستان
2-4-2-1- فطرت درکلام سقراط وافلاطون
2-4-2-2-نظریه افلاطون
2-4-2-3-تفاوت فطرت ونظریه استذکاری افلاطون
2-4-2-4-افلاطون ومعرفت فطری
2-4-3-مفهوم ،نظریه وبرهان فطرت ازنظرفلاسفه ومتکلمین اسلامی
2-4-3-1-مفهوم واصطلاح فطرت ازنظرابن سینا
2-4-3-2-مفهوم فطرت مذهبی از نظرصدرالمتألهین
2-4-3-3-مفهوم فطرت درنظر فیلسوف اسلامی ملاهادی سبزواری
2-4-3-4-مفهوم فطرت ازنظرعلّامه طباطبایی
2-4-3-5-مفهوم وبرهان فطرت ازنظر حکیم شاه آبادی
2-4-3-5-1-مفهوم فطرت
2-4-3-5-2-تقریرهای مرحوم شاه آبادی درمورد برهان فطرت
2-4-3-5-2-1- فطرت افتقار
2-4-3-5-2-2- فطرت خضوع
2-4-3-5-2-3 -فطرت امید
2-4-3-5-2-4- برهان فطرت حب کمال
2-4-3-6- فطرت مذهبی وبرهان فطرت از نظر امام خمینی
2-4-3-6-1- فطرت مذهبی
2-4-3-6-2- برهان فطرت
2-4-3-7- مفهوم، نظریه و برهان فطرت از نظر شهید مطهری
2-4-3-7-1- مفهوم فطرت مذهبی
2-4-3-7-2- نظریه فطرت
2-4-3-7-2-1- شهید مطهری،نظام فکری وخاستگاه نظریه فطرت
2-4-3-7-2-2-اهمیت فطرت ونظریه فطرت درنظر شهید مطهر ی
2-4-3-7-2-3-تعریف وتبیین فطرت از نظر شهید مطهری
2-4-3-7-2-4- لوازم وتوابع نظریه فطرت
2-4-3-7-2-5- بی مهری به فطرت ونظریه فطرت
2-4-3-7-3- برهان فطرت درنظر شهید مطهری
2-4-3-8- مفهوم و برهان فطرت دربیان فیلسوف معاصر جوادی آملی
2-4-3-8-1- مفهوم فطرت
2-4-3-8-2- برهان فطرت
2-4-3-9- برهان فطرت در نظراستاد مصباح یزدی
2-4-3-10- مفهوم فطرت مذهبی درنظر حکیم فیض کاشانی
فصل سوم :معنی ومفهوم باورومصادیق باورهای فطری
بخش اول :معنی ومفهوم باور،راههای رسیدن به آن وتوجیه باور
3-1-1-باور درلغت
3-1-2-مفهوم باور
3-1-3-راههای رسیدن به باور
3-1-4-توجیه باوربخش دوم :باورهای دینی ونظریه فطرت دردیدگاه اسلام
3-2-1-معرفت شناسی دینی
3-2-2-تبیین باورهای دینی
3-2-3-پایه بودن باورهای دینی ومنشاء آنها
3-2-4- نظریه فطرت در دیدگاه اسلام
3-2-5- باورهای فطری ازنظر منطق دانان مسلمان
3-2-6- نتیجه گیری
بخش سوم:مصادیق باورهای فطری
3-3-1- تشخیص احکام وباورهای فطری
3-3-2-اشاره اجمالی به احکام فطریات
3-3-3-فطری بودن اصل وجود مبدا متعال
3-3-4-فطری بودن اصل وجود معادورستاخیز
3-3-5-فطری بودن اصل نبوّت ورُسل
فصل چهارم :باورهای فطری«خداشناسی وتوحید،معاد ونبوت»
بخش اول:بررسی معنا ومفهوم، نظرات وادلّه فلاسفه وحکمای اسلامی در اثبات خداشناسی فطری
4-1-1- اهمیت وانگیزه خداشناسی فطری
4-1-2-فطرت خداشناسی ومعانی واصطلاحات آن
4-1-2-1- فطرت وخداجویی
4-1-2-2- فطرت وخداشناسی
4-1-2-3- فطرت وخداپرستی
4-1-3- تاریخچه بحث «فطرت خداشناسی
4-1-4- سخنان دانشمندان ،فلاسفه ومتکلمان غربی درباره گرایش به خدا
4-1-5- گرایش فطری به خدا از نظر دانشمندان وفلاسفه اسلامی
4-1-6-گرایش فطری به خدا درکلام وحی
4-1-6-1-آیاتی که بصورت صریح درمورد فطرت خداگرایی می باشند
4-1-6-2-آیاتی که بصورت غیرمستقیم دلالت برفطرت خداگرایی دارند
4-1-7- دیدگاههای مختلف درباره مفهوم خداشناسی فطری
4-1-7-1 -دیدگاه متکلمان وفلاسفه مسلمان
4-1-7-2- دیدگاه عرفا درباره مفهوم خداشناسی فطری
4-1-7-3- نتیجه بحث
4-1-8-توحید فطری
4-1-8-1- خداشناسی وتوحید
4-1-8-2-نقش فطرت درتوحید وخداشناسی
4-1-8-3-معرفت فطری«تعریف خدا
4-1-9- امکان شناخت خدا وخداشناسی فطری
4-1-9-1- مروری برراههای خداشناسی
4-1-9-2- امکان شناخت خدااز طریق عقل
4-1-9-3- نظر حکمای اسلامی
4-1-9-4- دیدگاه قرآن راجع به شناخت خدا
4-1-10- دلایل خداشناسی از نظر تعداد
4-1-10-1- دسته بندی دلایل اثبات وجود خدا
4-1-11- بررسی ادله اثبات خدااز طریق امور فطری
4-1-11-1-اثبات خدا از راه شوق وعشق فطری به وجود مطلق
4-1-11-2-اثبات خدا از طریق امید فطری به او درحوادث خطرناک
4-1-11-3-اثبات فطری بودن شناخت خدا از راه عمومیت اعتقاد به خدا درهمه ملتها «اجماع عام»
4-1-11-4- اثبات خدا از طریق مکاشافات وتجربه های دینی
4-1-11-5- نتیجه گیری بحث
بخش دوم :باورفطری معاد
4-2-1- معناومفهوم وآثاراعتقاد به معاد درحیات انسان
4-2-1-1- معنای لغوی و اصطلاحی معاد
4-2-1-2- واژه معاد درقرآن وروایات
4-2-1-3- معنای عام وخاص معاد
4-2-1-4- ارتباط معاد شناسی وانسان شناسی
4-2-1-5- نقش معادباوری درحیات انسان
4-2-1-6- هدف از معاد شناسی
4-2-1-7-آثار اعتقاد به معاد
4-2-2- جایگاه فطری معاد
4-2-2-1- جایگاه معاد
4-2-2-2- ریشه های معاد دراعماق فطرت
4-2-2-2-1- پیمودن بی راهه ها
4-2-2-2-2- انحراف از فطرت وسرگردانی دربیراهه ها
4-2-2-2-3- خرافات مضحک واسف انگیز
4-2-2-3- معاد درتجلیگاه فطرت
4-2-2-3-1- فطرت نخستین رهنمودن راه
4-2-2-3-2- عشق به بقاء
4-2-2-3-3- رستاخیز درمیان اقوام پیشین
4-2-2-3-4- رستاخیز کوچک وبزرگ
4-2-3- بررسی براهین وادلّه اثبات باور فطری معاد
4-2-3-1- دلایل امکان باور فطری معاد
4-2-3-2- دلائل وقوع باور فطری معاد
4-2-3-2-1- برهان فطرت دراثبات باور فطری معاد
4-2-3-3- بیان اقوالی ازفلاسفه ومتکلمین اسلامی دراثبات باور فطری معاد
4-2-3-4- نتیجه گیری
بخش سوم : باور فطری نبوّت
4-3-1- معانی نبوّت
4-3-1-1- معنای لغوی نبوّت
4-3-1-2- حقیقت نبوّت
4-3-1-3- نبوّت از نظر قرآن وروایات
4-3-1-4- انواع نبوّت
4-3-1-4-1- اثبات نبوّت عامّه از نظر فلاسفه وحکما
4-3-1-4-2- نبوّت خاصّه
4-3-2- نبوّت وفطرت
4-3-2-1- نبوّت مکمل فطرت
4-3-2-2- هماهنگی فطرت وشریعت
4-3-2-3- فطرت رمز جامعیت وجاودانگی شریعت
4-3-3- فلسفه بعثت نبوّت
4-3-3-1- نمایاندن راه رستگاری
4-3-3-2- غفلت زدایی وبیدارگری
4-3-3-2-1- بازخواست پیمان فطری
4-3-3-2-2- یادآوری نعمتهای الهی
4-3-3-2-3- هموارساختن راه تفکر
4-3-3-3-پشتیبانی از فضائل اخلاقی
4-3-3-4- برقراری عدالت اجتماعی
4-3-4- لزوم نبوّت ازنظررهبری فطری
4-3-4-1- نیاز امور فطری به رهبری
4-3-4-2-لزوم نبوّت ازنظروضع قوانین
4-3-4-2-1- انسان خواهان زندگی دستجمعی است
4-3-4-2-2- انسان یک موجود مرزنشناس است
4-3-4-3- لزوم نبوّت فطری از نظر تعلیم وتربیّت
4-3-5- بیان اقوالی ازفلاسفه ومتکلمین اسلامی در اثبات باورفطری نبوت
4-3-5-1- ابوعلی سینا
4-3-5-2- سهروردی
4-3-5-3- ملاصدرا
4-3-5-4- دیدگاه متکلمان اسلامی
4-3-6- نتیجه بحث
فهرست آیات
چکیده انگلیسی
منابع ومأخذ:
1- قرآن کریم
2- آمدی،عبدالواحد بن محمد،غررالحکم،ج2،تهران،مفید،1362 .
3- ابن سینا ،حسین ،الاشارات والتنبیهات ،باشرح خواجه نصیر طوسی ،3ج،چاپ2،ج1،دفتر نشرکتاب،1403ه ق.
4- ----------،الهیات شفاء،قم،حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی مرکز انتشارات ،1379.
5- ---------،نجاة،تحقیق دکتر عبدالرحمن عمیره،انتشارات دارالجمیل،1412 ه ق.
6- ابن خلدون ،کلیّات عقاید ،تهران ،قلم ،1357.
7- ابن منظور ،لسان العرب ،بیروت،دارالاحیاء التراث العربی،18 جلد، 1408 ه ق.
8- امام علی «ع»،نهج البلاغه ،ترجمه محمد دشتی ،چاپ پنجم ،قم،مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیر المومنین«ع»،1381.
9- امام خمینی ،روح الله،چهل حدیث،تهران،مؤسسه تنظیم ونشرآثار امام خمینی،1378.
10- برنجکار،رضا ،معرفت فطری خدا،تهران ،مؤسسه نبأ،چ1 ،1374.
11- پور داوود،ابراهیم ،فرهنگ ایران وباستان «بخش نخست»،تهران،انتشارات انجمن ایران شناسی، 1326.
12- -----------،یادداشت های گاتاها«سروده های زرتشت»،تهران،دانشگاه تهران،1354.
13- ----------،یشت ها،ج2،تهران،دانشگاه تهران،1356.
14- پیترسون،مایکل تاد،عقل واعتقاد دینی،ترجمه احمد نراقی،تهران ،طرح نو،1376.
15- تفتازانی،مسعودبن عمر،شرح المقاصد،6 جلد،تحقیق دکتر عبدالرحمن عمیره،بیروت،عالم الکتب،ج4، 1409ه ق.
16- جوادی آملی،عبدالله،تبیین براهین اثبات خدا،قم ،مرکزنشراسراء،بی تا.
17- -------------، فطرت درقرآن ،قم،نشراسراء،1378.
18- -------------،مبدأ ومعاد،تهران،الزهراء،1363.
19- حداد عادل ،غلامعلی،مقدمه صدگفتار،تهران،مرکزنشردانشگاهی،1367.
20- حلّی جمال الدین،کشف المرا فی شرح تجرید الاعتقاد،قم،مکتبه المصطفوی،1377 ه ق.
21- حلّی،حسین بن یوسف،کشف المراد،قم،دارالفکر،1370.
22- خرمشاهی ،بهاءالدین،خدادرفلسفه «ترجمه مقالاتی از دائره المعارف پل ادوارد»،چ2،تهران، مؤسسه مطالعات وتحقیقات فرهنگی،1371.
23- خندان،علی اصغر،ادراکات فطری درآثار شهید مطهری ،ابن سینا،دکارت، وچامسکی،قم،سروش مهر، 1383 .
24- راغب اصفهانی،حسین بن محمد،المفردات فی غریب القرآن،بیروت،دارالمعرفه.
25- ربانی گلپایگانی،علی،فطرت ودین،تهران،مؤسسه فرهنگی دانش واندیشه معاصر،1380.
26- رشاد ،علی اکبر ،دانشنامه امام علی«ع»،ج3-2-1،تهران،پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی،1380.
27- رفائی،سیدرضا،اصول اعتقادات1:طریق معرفت واصول دین،مشهد،مؤسسه بیان هدایت نور،چ1، 1382.
28- سبحانی،جعفر،الهیات ومعارف اسلامی،قم،مؤسسه امام صادق«ع»،1372.
29- ---------،راه خداشناسی،تهران،انتشارات کتابخانه صدر،1353.
30- ---------،رسالت جهانی پیامبران،تهران،کتابخانه صدر،1351.
31- ---------،منشور جاوید«تفسیرموضوعی قرآن»،ج2،قم،توحید،1360.
32- سرابی خراسانی ،سیّد مصطفی،هفتادگفتار درتوحید ونبوّت وامامت وخداشناسی ومعادشناسی،بی جا،طبع کتاب،1377.
33- سیعد شیخ،محمد،مطالعه تطبیقی درفلسفه اسلامی،ترجمه سیدمصطفی محقق داماد،تهران،خوارزمی،1369.
34- سعیدی مهر،محمد،«1342»،آموزش کلام اسلامی«2»،راهنماشناسی معاد شناسی،قم،کتاب حله،1381.
35- سلیمانی امیری،عسکری،نقدبرهان ناپذیری وجود خدا،ج1،قم،بوستان کتاب،1380.
36- سیاسی،علی اکبر،علم النفس،تهران،بی نا،1317.
37- سیدهاشمی،محمداسماعیل،خداگرایی وخداشناسی فطری« ازدیدگاه قرآن حدیث ،کلام،فلسفه وعرفان»،تهران،انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،1380.
38- سهروردی،شهاب الدین یحیی،مجموعه مصنفات،ج1و3،مصحح:کوربن ،هانری،نصر،حسین، تهران،انجمن فلسفه ایران،1355.
39- شاه آبادی،محمدعلی،الانسان والفطره«به خط کاظم خوانساری»چاپ سنگی،قم،کتابخانه آیة الله مرعشی،بی تا.
40- -------------،رشحات البحار،تهران،نهضت زنان مسلمان،1360.
41- شرتونی،سعید،اَقرب الموارد فی صح العربیه والشوارد،تهران،دارالاسوة،1374.
42- شریعتی سبزواری،محمدباقر،معاد درنگاه عقل ودین،قم،دفترتبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،مرکزانتشارات،1380.
43- شریعتی مزینانی،محمدتقی،وحی ونبوّت درپرتوقرآن،مشهد،بورس کتاب،کتابفروشی امیرکبیر، 1349.
44- شفیعی،سیدمحمد،پژوهشی پیرامون فطرت مذهبی درانسان،قم،دفتر انتشارات اسلامی،1376.
45- شیرازی،محمدبن ابراهیم،الشواهد الربوبیه،قم،حکمت ،1383.
46- -----------حکمت متعالیه فی الأسفار الاربعه،9ج، قم مکتبه المصطفوی،ج1،1389، ه ق.
47- ----------،شرح اصول کافی ،افست ازروی چاپ سنگی،تهران،مکتبه المحمودی،1391 ه ق.
48- ----------،مبدأ ومعاد،چاپ اول ،قم مکتبه المصطفوی.
49- شیروانی،علی،سرشت انسان پژوهشی درخداشناسی فطری،قم،معاونت اموراساتید ودروس معارف اسلامی،1376.
50- صاحبی،محمدجواد،جهانی شدن ودین ،تهران،نشراحیاگران ،چاپ اول،1382.
51- صدر،سید محمدباقر،فلسفتنا،بیروت،دارالتعارف للمطبوعات،1401 ه ق.
52- صفائی ،احمد،نبوّت عامّه،تهران،بی نا،چ1، 1352.
53- طباطبائی،سیدمحمدحسین،اصول فلسفه وروش رئالیسیم،5ج،قم،شرح شهیدمطهری،دفترانتشارات اسلامی، بی تا.
54- ---------------،المیزان فی تفسیر القرآن،20ج،چ2،بیروت، مؤسسه اعلمی،1390 ه ق.
55- --------------،انسان ازآغاز تاانجام،تهران،الزهراء،1369.
56- --------------،نهایة الحکمه ،قم ،دارالتبلیغ اسلامی،بی تا.
57- طبرسی ،فضل بن حسن،مجمع البیان فی تفسیرالقرآن،10 ج،قم،ج7،منشورات مکتبة آیت الله مرعشی،1403ه ق.
58- طریحی،شیخ فخرالدین،مجمع البحرین،6جلد،چ2،قم،ج3،مکتبه المرتضوی،1362.
59- عروسی حویزی،عبد علی بن جمعه ،نورالثقلین،تصحیح سیدهاشم رسولی محلاتی،دارالکتب العلمیه ،قم ،1383 ه ق.
60- غرویان ،محسن،سیری در ادلّه اثبات وجودخدا،قم،دفتر تبلیغات اسلامی قم،1372.
61- فاضل میبدی ،محمدتقی،رساله دین شناخت ،تهران،نشرسرابی،1385.
62- فخررازی،فخرالدین محمدرازی،البراهین،باتصحیح سیدمحمدباقر سبزواری،ج1،تهران دانشگاه تهران،1341.
63- --------------------،التفسیرالکبیر،25ج،بیروت ،دارالکتاب العلمیة، بی تا.
64- -------------------،المباحث المشرقیةفی علم الالهیّات والطبیعّیات،ج1،بیروت،دارالکتاب العربی،1410 ه ق.
65- فروغی ،محمد علی،سیرحکمت در اروپا، تهران،زوّار،ج2،1344.
66- فقیهی ،سیّداحمد،سلسله دروس اندیشه های بنیادین اسلامی ،خداشناسی ،انتشارات مؤسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی«ره»،قم ،چاپ صدف،1383.
67- فیض کاشانی،ملامحسن،حقّ الیقین،ج2،تهران،حکمت.
68- ---------------،علم الیقین ،ج1،ترجمه حسین استادولی،تهران ،انتشارات حکمت،چاپ اول،1379.
69- فهری ،سید ابوالحسن ،فرهنگ فارسی – عربی – المحیط،تهران،نشریادواره کتاب1380.
70- قرائتی ،محسن،معاد،قم،مؤسسه در راه حق وانتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1363.
71- ---------،نبوّت ،مشهد کانون تربیت ومعارف اسلامی ، بی تا.
72- قطب ،سید ،فی ضلال قرآن،ج3،ترجمه محسن ناصر،تهران،شرکت نشر فرهنگ قرآن ،1360.
73- کاردان ،علی محمد،فلسفه تعلیم وتربیت،ج2،تهران،پژوهشکده تعلیم وتربیت ،وزارت آموزش وپرورش ،1380.
74- کلینی،محمدبن یعقوب ،الاصول الکافی،باشرح وترجمه محمدباقرکمرئی، 4 ج، چ2،تهران،ج1،المکتبه الاسلامیه،1392ه ق .
75- گندم آبادی،محبوبه،اخلاق ومعنویت فطری،مشهد،نشر ایوار،1384.
76- لابوم،ژول،ایدئولوژی وفرهنگ اسلامی،تهران،انتشارات میثم،1356.
77- لاهیجی،ملاعبدالرزاق،سرمایه ایمان دراصول اعتقادات ،تهران الزهراء،1362.
78- مبینی شورکی،محمدعلی،عقلانیّت باوردینی ازدیدگاه آلوین پلنتینگاه،قم،مؤسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی«ره»،1382.
79- مجلسی،محمدباقر،بحارالانوار،110جلد،چ3،بیروت،مؤسسه دارلاحیاءالتراث،1412 ه ق.
80- مصباح یزدی،محمدتقی،راهنماشناسی،قم،دارالعلم، بی تا.
81- ---------------،معارف قرآن ،مؤسّسه در راه حق،1368.
82- مطهری،مرتضی،اصول فلسفه وروش رئالیسم،ج2،تهران،جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1359.
83- ---------،اصول فلسفه وروش رئالیسیم،ج5،قم صدرا، بی تا.
84- ---------،امدادهای غیبی درزندگی بشر،چاپ5،تهران،صدرا،1375.
85- ---------،انسان وایمان ،قم ،صدرا، بی تا.
86- ---------،جامعه وتاریخ،قم،صدرا،1357.
87- ---------،خاتمیّت،تهران،صدرا،1366.
88- ---------،فطرت،تهران،صدرا،1369.
89- ---------،مجموعه آثار،ج3و4،تهران،صدرا،1368.
90- ---------،نبوّت،تهران ،صدرا،1373.
91- ---------،نقدی برمارکسیسم،تهران،صدرا،1362.
92- مظفّر،محمدرضا،المنطق،ترجمه علی شیروانی،قم،دارالعلم،1372.
93- معین ،دکترمحمد،فرهنگ فارسی،ج1،تهران ،نشر سرایش،1380.
94- مکارم شیرازی،ناصر،پیام قرآن«تفسیرنمونه موضوعی»،ج5،قم مطبوعاتی هدف،1369.
95- -----------،معاد وجهان پس ازمرگ،قم،انتشارات مطبوعاتی هدف،بی تا.
پروژه باورهای فطری ازدیدگاه فلاسفه ومتکلمین اسلامی. doc