فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 61 صفحه
اشاره
باورم نمی‌شد! حتّی مسیح را هم؟! ولی باید حرف او را می‌پذیرفتم. او، فیلم «آخرین وسوسه مسیح»[1] را بی‌طرفانه معرفی می‌کرد. در فیلم «مصائب مسیح»[2] دیده بودم که کارگردان منطبق بر انجیل، قصه فیلم را با داستان‌پردازی مفصّلی پیش برده بود ولی مگر می‌توان مسیح را هم تابع وسوسه‌های شیطانی معرّفی کرد؟ بعد از نقد «مصائب مسیح» آن جوان با چه آب و تابی از آرشیو مفصّل و تخصّصی فیلم‌های هالیوودی‌اش صحبت می‌کرد. همچنین از تخصصش در فهم و نقد فیلم‌های هنری و اصیل می‌گفت که انگار من گناهکارم که بدون نقد و بررسی «آخرین وسوسه مسیح» به نقد «مصائب مسیح» پرداخته‌ام. یادم می‌آید همان جا با احتیاط به اوگفتم: «حتماً فیلم را خواهم دید ولی فکر نمی‌کنم فیلمی با چنین نامی، چندان بی‌طرف هم باشد و اساساً آیا می‌توانیم هنر بی‌طرف داشته باشیم یا نه؟ باید دقّت کرد. اصلاً مگر می‌شود انسان در تعقّلش فکری کند که هم غیر رحمانی و هم غیر شیطانی باشد؟ فکری بی‌طرف! نمی‌دانم، باید هر دو بیشتر تأمل کنیم.»[3]
یادم می‌آید ناگهان مثل اینکه بادکنکی کنار گوشش ترکانده باشم، جا خورد و با انکاری متفکرانه گفت: «ولی فکر می‌کنم حتماً هنر بی‌طرف داریم و نمونة خوبش همین فیلم «آخرین وسوسه مسیح» است. باور نداری فیلم را ببین و خود قضاوت کن. » به او قول دادم که فیلم را با دقت خواهم دید و نتیجه‌اش را به شما ایمیل خواهم زد. فیلم را پیدا کردم و دیدم. امّا مثل اینکه عیسای این فیلم با عیسای «انجیل به روایت متّی» و «مصائب مسیح» خیلی تفاوت دارد. انگار اصلاً کارگردان و نویسنده، کتاب مقدس مسیحیان را مورد توجّه قرار نداده‌اند! سراغ مجلّات و سایت‌های مسیحی و سینمایی رفتم و هرچه توانستم در مورد داستان فیلم و کارگردان و نویسنده‌اش، مطالبی جستجو و جمع آوری کردم. برای تکمیل کار، مطالبی هم در مورد نگاه کلی هالیوود به دین اسلام و پیامبری داشتم. به نظرم رسید بتوانم صفحاتی از مجله را به یک موضوع مهم ولی کمتر کار شده: «وحی و پیامبری از دیدگاه هالیوود» اختصاص دهم که جامعه ما را هم ـ به دلیل دینی بودنش ـ به شدت تحت تأثیر قرار داده است؛ ولی متفکرینمان کمتر به این مهم پرداخته‌اند. در مسیر تحقیق، با هر کدام از دوستان که روبرو می‌شدم، از استاد حوزه و دانشگاه تا طلبه و دانشجو و دانش‌آموز، همه بسیاری از این فیلم‌های هالیوودی را دیده بودند ولی به تعمّق جدی نپرداخته بودند و هر کدام حرف‌هایی در دل داشتند، ولی در فکرِ قلمی کردن و تأمل دقیق در آنها نبودند. نمی‌دانم، شاید کارهای بسیار مهم‌تری داشتند از بررسی تأثیر سینما، این «رسانه جاعل» بر موضوعی به اهمیّت وحی و پیامبری.[4]
در جستجوی ریشه‌ها
مطمئن بودم فیلمی چون «آخرین وسوسه مسیح» از آسمان به زمین نیافتاده است، یا مثلاً فیلمی چون «ده فرمان»[5] - که با قباحت تمام به حضرت موسای قبل از پیامبری نسبت‌های ناروایی می‌دهد - از رود نیل گرفته نشده است. باید جستجو می‌کردم که بفهمم چرا در انیمیشن «شاهزاده مصر»[6]، حضرت موسی (ع) در ابتدای فیلم حتّی با تفکر خداپرستی هم آشنا نیست و یک جوان لذت‌طلب بیکار به تصویر کشیده شده است! باید درک می‌کردم که چرا پیام‌آوران و منجیان جدید هالیوود به شدت با بودیسم و هندوئیسم پیوند خورده‌اند.[7] می‌دانستم اگر کاری نکنم فردا، روزی فرزندم تحت تأثیر این کارتون‌ها و فیلم‌ها همین تصویر از پیامبران را، وحی منزل تلقی خواهد کرد و سر کلاس «معارفش» کارتون جدیدتر هالیوود در مورد فلان پیامبر بزرگ را با بَغل دستی‌اش رد و بدل خواهد کرد و دو نسل دیگرم از پیامبری، فقط همان را در ذهن می‌پروراند که اربابان هالیوود خواسته‌اند. تصمیم گرفتم ریشه‌های نگاهِ هالیوود به وحی و پیامبری را مورد تعمق بیشتری قرار دهم تا انشاء الله در تصویر سازی‌های آینده خود و دیگران از پیام‌آوران وحی، توجه دقیق‌تری به فضای اطراف هم داشته باشیم.
بی‌تردید هالیوود مجموعه شرکت‌های بزرگ فیلم‌سازی آمریکایی است و اکثر آمریکایی‌ها مسیحی هستند، پروتستان و کاتولیک. امّا اقلیت‌های دیگری هم در آمریکا مؤثرند. مسلمانان، یهودیان و بودائیان. باید سهم هر یک را در مسیر این فیلم‌پردازی‌ها دقیقاً مشخص می‌کردم. یقین داشتم که نمی‌توانم از روی مقدار جمعیت هر کلام، تأثیرشان را بفهمم؛ بلکه باید از مقدار قدرت مادی و فنی و تکنیکی و خصوصاً نفوذ‌شان بر هالیوود به داوری منصفانه‌ای برسم. پس چنین یافتم که یهودیان نقش اول را در انگاره‌سازی‌ای هالیوود دارند. (به گفته اساتیدی چون مارک وبر آمریکایی و محمد الغیطی مصری و شمس الدین رحمانی ایرانی یهودیان 90 درصد بر هالیوود تسلط دارند.[8]) سپس مسیحیان پروتستان خصوصاً صهیونیست‌های مسیحی و پس از آن کاتولیک‌ها، بعد از آنها بودائیان و هندوها و کمی هم مسلمانان و سایر مذاهب شرقی. نکته محوری که یافتم این بود که در این ترتیب‌بندی سهم «حقانیت تفکرات» در حد صفر است و میزان قدرت و ثروت و نفوذ در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و سیاسی آمریکا و بالتبع هالیوود حرف اول را می‌زند؛ البّته لازمة جهان شکاک و نسبی‌گرا و سود محور غربی هم، چیزی جز این نیست و در چنین دنیایی است که شیطان‌پرستان هم دارای پیامبری یهودی می‌شوند به نام « آنتوان لوی » و یا روشنفکران ادعای تجربه‌ای درونی بهتر از پیامبران می‌کنند و خود را پیامبران عصر مدرن می‌نامند، یا ادیان جدیدی چون رائیلیان و بودیسم یهودی (یهودیت بودیستی) و کابالیسم[9] (عرفان یهودی ممزوج به مناسک مشرکانه)و ... پدید می‌آیند و یا پیغام‌آوران ما شیینیم و تکنولوژی یا فرازمینی‌ها در فیلم‌های مختلفی خود را به رخ بشر معاصر می‌کشند.
تحقیق درباره وحی و پیامبری با طعم هالیوودی