واژه مینیاتور که مخفف شده کلمه فرانسوی ((مینی موم ناتورال )) و به معنی طبیعت کوچک و ظریف است حدودا ازدوره قاجار وارد زبان فارسی شده است مینیاتور به هر نوع پدیده هنری ظریف ( که به شیوه هنری ساخته شده باشد ) اطلاق می شود و برای شناسایی نوعی نقاشی که دارای سابقه قدیمی بسیار طولانی است به کار می رود
. این هنر به اعتقاد اکثر محققان درایران تولد یافته است و سپس به چین رفته و دردوره مغول ها به صورتی تقریبا کاملتر دوباره به ایران برگشته است . مینیاتور که هنرمندان ایرانی بی شائبه ای راصرف تکمیل و توسعه آن کرده اند از جمله هنرهائی است که قابلیت به تصور درآوردن تمامی طبیعت را در قالبی کوچک دارد . مینیاتور امروز ایران همان نقاشی کلاسیک اروپا ( سبک امپرسیونیسم) و به دنبال آن شیوه های مدرن نقاشی اروپایی است
. هرچند گروهی نوشته اند به هنگام ظهور اسلام ایرانیان درهنر نقاشی دارای سنتی کهن بوده اند به اعتقاد بسیاری مینیاتور ایرانی ازقرون بعد از اسلام آغاز شده ودرقرون اولیه بعد از ظهور اسلام هنر ایران با ابتکاراتی در خطوط عربی تداوم یافته است بطوریکه بهترین نسخه های قران کریم را هنرمندان مبتکر ایرانی نوشته و به تزئین و تذهیب صفحات شریف آن پرداخته اند.
هنر مینیاتور
مینیاتور شیوه ای بسیار ظریف از هنر نقّاشی ایرانی است که اکثراً در ابعاد کوچک کشیده میشود. و معمولاً کاربرد آن در کتاب آرائی بوده است. نداشتن پرسپکتیو و بُعد از خصوصیّات این هنر است.
در هنر مینیاتور همیشه یکنوع ساده گرائی مورد توجّه هنرمند است و معمولاً مانند هنر خوشنویسی از شیوۀ گذشتگان و تجربیّات آنها استفاده شده و استاد و شاگرد همیشه در کنار هم به ایجاد سبک و مکتب کوشیده اند.
رنگهای شفّاف و خالص یکی دیگر از خصوصیّات این هنر است و از ترکیب رنگها و خاکستری ها کمتر استفاده میشود.
این هنر از قرن نهم هجری شمسی برابر با پانزده میلادی در ایران شخصیّت خاصّی پیدا کرده، مکتب هرات، مکتب تبریز و مکتب اصفهان از مهمترین مکاتب این هنر میباشند. هنر مینیاتور در دوران صفویه به اوج خود رسیده است.
از اساتید برجستۀ این هنر میتوان کمال الدّین بهزاد، آقا میرک، سلطان محمّد و رضای عبّاسی را نام برد.
استاد مطیع یکی از اساتید معاصر هنر مینیاتور میباشند. روش کار ایشان به شیوۀ رضای عبّاسی نزدیک است و خود ایشان صاحب سبکی خاص میباشند.
اینجانب مدّت زیادی تحت تعلیم این استاد بوده و این روش را ادامه داده ام. الهام گرفتن از اشعار عارفانه یکی از مراجع مهمّ خلّاقیت هنری من میباشد.
مینیاتور یادگاری از مانی
فربد واستار
هنر نگاره گری و یا نقاشی از آغازین راهایی بود که انسانهای نخستین برای پیوند و رساندن پیام خویش بایکد یگر به کار می بردند. پس از اینکه انسان دبیره( الفبا) را کشف و آن را جا یگزین نقاشی برای پیام رسانی کرده و آن را پیش رفت داد، جایگاه نقاشی دگرگون گشته و به گروه ویژه ای از انسانها ویژه گی یافت ولی از ارج آن کاسته که نشد بدان افزوده هم شد و پیشرفتی شگرف کرد، که امروزه با نام سینما رخ مینماید
. گویا پیشینیان نیز آگاه بوده اند که پیامی را که یک نگاره می تواند برساند شاید صدها برگ نوشته نتواند. گواه این گفته نگاره هایی است که بر روی تکه سنگ ها، و دیوارها از نیکان ما و دیگر کشورهای متمدن کهن مانند سومریها به یادگار مانده اند هست و این در زمانیکه اینان از دبیره و زبانی بسیار پیشرفته بر خوردار بوده اند.
هنر نقاشی ونقاشان در بین مردم ایران جایگاهی ارجمند داشتند و پیش رفتی شگرف کرده بودند. یکی از این نقاشان شهیر و بنیان گذار نقاشی مینیاتور مانی بود، آن روحانی و نقاش که کسانی نوشته اند خود را پیامبر خواند و کسانی نوشته اند که تفسیری نو و دگری از دین آورده بود. هنر نقاشی مانی همانند اندیشه های دینی او نو و دگر گونه از هم دوران های خویش بود. مانی به سبب آگاهی و دانش وخوی مردم دوستی و هنر مندانه خویش دوستداران و شاگردانی بی شمار یافته بود که آنان را دین و دانش و همچنین هنر نقاشی می آموخت
. مانی نیز با نقاشی هایش با مردم سخن می گفت و پیام خویش را بسا گویا تر از نوشته به مردمان می رسانید. پس از او گر چه آموزش های دینی اش دیری نپایید ولی هنر نقاشی اش توسط شاگردانش گسترش و دوستدارانی بی شمار یافت و شاگردانش شاگردانی را پیش کش به مردم هنر دوست ایران کردند
. ولی رخ داد شومی در سده هفتم ترسایی(میلادی) همانا حمله خونبار تازیان شماری از این هنرمندان را همانند بسیاری ازمردم به خون غلتانید و شماری را نیز بی خانمان کرد. پس از جان باختن پادشاه ایران یزد گرد سوم پسر پادشاه پیروز به چین رفته و دولت گذرا (موقت) را سامان داد و از خاقان چین پیمان گرفت که مردم ایران را یاری کند تا کشورشان را از تازیان باز پس گیرند. ولی خاقان چین پیمان شکنی کرد.
با این حال ایرانیان چندین بار به رهبری پیروز به تازیان تاختند ولی نا کام ماندند. و در درون ایران: عمر نامه ای به سعد ابن وقاص سرکرده لشگر تازیان در ایران نوشت و گفت، ” ما را به جز قرآن به هیچ کتابی نیاز نیست، آنان را سوزانده و یا در آب بریزید”(تاریخ طبری) و بدین روی دستور نابودی کتابها و نوشتار ایران داده شد. از سویی دیگر نقاشی و مجسمه سازی در اسلام گناهی بزرگ انگاشته شده و چنین هنر مندا
نی از تیغ شمشیر گذرانده میشدند. نقاشان ایرانی که جان به در برده بوداند به چین، به پیش شهزاده ایران پیروز رفته و به هنر و زندگانی پر بار خویش ادامه دادند . پس از رانده شدن تازیان از ایران شاگردان این هنرمندان به سرزمین مادری خود سرازیر و هنر مانی را به ایران باز پس آوردند.
رنگ در نقاشی مینیاتور
رنگ در نقاشی ایرانی جلوه و جایگاه خاصی دارد در نقاشی ایرانی از رنگهای بسیار و درخشنده استفاده میشود تا به حال ب رنگهای اثار استاد محمود فرشچیان دقت کردهاید ایشان از طیفهای وسیعی از رنگهای مختلف استفاده میکندکه این ناشی از شناخت ایشان از رنگ است که حاصل از بیش از ۷۰ سال نقاشی میباشد
یادم هست مدت کوتاهی نقاشی رنگ وروغن را نزد یکی از اساتید اموزش میدیدم ایشان از من پرسید در گوشهای از یک تابلو نقاشی چه رنگهایی به کار رفته؟ ظاهرا قفط رنگ نارنجی بود من گفتم نارنجی ولی ایشان گفتند نه اینجا چند نوع قرمز . سبز ‘. ابی و اکر وزرد به کار رفته ………. حالا بعد از ۱۰ سال کار کردن متوجه حرفهای ان استاد شده ام به هر حال تسلط بر کار رنگ بسیار به تمرین و بازی با رنگ احتیاج دارد ونیز بعد از این مدت دریافته ام که طراحی شناخت تاثیرات نور و سایه چه تاثیر شگرفی در نقاشی دارد
در مینیاتور از رنگهای محلول در اب استفاده میشود ابرنگ گواش و اکرولیک
________________________________________
ابرنگ
ابرنگ دارای خصوصیات منحصر به فردی است در این تکنیک رنگها خیلی روان وشفاف هستند بگونه ای که بافت زیر کار در این نقاشی به خوبی نمایان است ودر مینیاور سبک استاد فرشچیان استفاده خاص و زیبای دارد البته استاد از رنگهای ابرنگ استفاده نمیکند بلکه از تکنیک ابرنگ استفاده میکند مثل این اثر که تکریم دانش اندازه ان ۵۰*۷۰ است
.
من نیز اثر اندیشه ژرف را با تکنیک ابرنگی کار کردهام که این اثر در نوشتهای قبلی این وبلاگ موجود است
________________________________________
گواش
نقاشی با گواش یکی از مشکلترین تکنیکهای نقاشی است زیرا رام کردن این نوع رنگ احتیاج به تجربه زیادی دارد از گواش میتوان هم بصورت رقیق وهم به صورت غلیظ استفاده نمود حلال گواش اب است اثار استاد فرشچیان تا دهه۶۰ به این تکنیک کار شده است بهترین گواشهایی که در ایران موجود است
گواش مارک پنتل ژاپن و وینزور انگلیس میباشد که به صورت تیوپی و شیشه ای موجود است این رنگها معایبی هم دارند این رنگها بعداز استفاده مات میشوند و جلا ندارند ونیز رنگ زیرین کار با رنگ رویی ترکیب شده ومشکل ساز می شود
این اثر عطر محبت نام دارد که از اثر استاد فرشچیان مشق نموده ام و تکنیک ان گواش میباشد در سایز ۵۰ در ۷۰ که در تابستان ۷۹ کار شده است
رنکهای اکرولیک
این رنگها که خیلی زیاد از عمرشان نمی گذرد ترکیبات جدیدی هستند با امکانات جدید تقریبا استاد فرشچیان کار با این رنگها را از دهه شصت اغاز کرده اند این رنگها محلول در اب هستند اما بعد از خشک شدن با هیچ چیز دیگر نه ترکیب ونه حل میشوند رنگهای اکرولیکرا هم میتوان مانند ابرنگ بصورت رقیق استفاده کرد
هم مانند گواش هم انقدر غلیظ مانند رنگ روغن اکرولیک را بیشتر روی مقوا کار میکنند اما روی بوم هم میتوان با ان کار کرد اکرولیک مانند گواش بعد از خشک شدن مات و کدر نمیشود و با رنگ زیرین تر کیب نخواهد شد اما کار کردن با اکرولیک ساده نیست و مهارت و تجربه نیاز دارد زیرا که این رنگ میل زیادی به خشک شدن دارد از مارکهای معرف و موجود اکرولیک د ر ایران می توان مارک وینزور گرامباکر و لوور را نام برد که اخری از همه ارزان تر است
دانلود مقاله مینیاتور