*مقاله اعتبار نیت قربت در وقف*
تعداد صفحات: 7
فرمت فایل: word
یکی از مسائلی که در فقه در کتاب وقف از آن بحث می شود، این مسئله است که آیا نیت قربت و قصد تقرب در وقف معتبر به این نحو که بر سبیل منع خلویا از شرایط صحت وقف و یا از اجزاء و مقدمات آن باشد, یا اینکه به هیچ نحوی اعتبار ندارد و مجرد تحبیس عین و تسبیل ثمره, بدون قصد قربت در وجود و صحت و نفوذ آن کافی است و حتی اگر به قصد ریا و دواعی غیر قربی واقع شود, صحیح و نافذ است؟
در اینجا پس از ذکر دو مقدمه, بطور فشرده و مختصر مسئله را از نظر اقوال یا وجوهی که در آن محتمل است, با ادلهء هر نظر مطرح می نمائیم؛ انشاءالله تعالی.
مقدمه اول این است که اگر اعتبار قصد قربت را در وقف به عنوان مقوم فرض کنیم, فرع این است که اعتبار عرفی آن در صورتیکه آن را از مخترعات شرعیه ندانیم, اعتبار صدقه و عمل و کاری باشد که به داعی خیر و نفع دیگران و بشردوستی و رحم و بالاتر از همه فی اللهو برای تقرب الی الله و احسان به خلق الله انجام می شود؛ به این معنی که در مفهوم آن این جهت ماخوذ و بدون اینکه داعی این عناوین عالی انسانی باشد, وقف محقق نشود ترتب آثاری که عرفاً بر وقف مرتب است, نباشد.
و بالجمله گفته شود که حبس عین و تسبیل ثمره تنها محقق وقف نیست؛ چنانچه خم شدن تا حد رکوع بدون قصد تعظیم, تعظیم نیست و لذا عرف وقف بر نفس را اعتبار نمی نماید. همچنین وقف بر اموری را که با دواعی مذکوره منافات داشته باشد وقف نمی شناسد و بلکه اگر نفس آن امور هم منافات با دواعی گفته شده نداشته باشد ولی به دواعی مضادبا آن دواعی وقف شود, عرفاً وقف شمورده نمی شود, و این وجه بعید به نظر نمی رسد؛ زیرا برنامه حبس امول و بلکه حبس فرزندان فی سبیل الله و به دواعی حبّ به خیر و بشر دوستانه, قبل از اسلام هم بوده و در لسان شارع مقدس اسلام گاه از آن تعبیر به صدقه و گاه تعبیر به وقف شده است.
و اگر به عنوان شرط صحت آن را معتبر بدانیم, باید بگوئیم وقف همان مجرد حبس عین و تسبیل ثمره است؛ اما شرط صحت و ترتب آثار بر آن قصد قربت است که بنابر فرض اول با عدم قصد قربت اصلاً وقف و حبس عین و تسبیل منافع محقق نمی شود؛ چنانچه با خم شدن تا حد رکوع و قیام و بدون قصد ادب و احترام, تعظیم حاصل نمی گردد, و بنابر وجه دوم وقف حاصل شده اما چون قصد قربت شرط نفوذ آن است و در ترتب آثار بر آن دخالت دارد, صحیح واقع نشده است؛ مثل همان رکوع که به قصد تعظیم, تعظیم است اما صحت آن مشروط بر شرایطی است که تا محقق نشود, این تعظیم را موثر در آنچه مقصود از انجام آن است نمی نماید؛ به عبارت دیگر شرایط تعظیم خاص و وقف خاص را منشاء آثار می سازد.
مقاله اعتبار نیت قربت در وقف