مؤلفه نوآوری و شکوفایی در آیات و روایات ؛ نو اندیشی جوهره تفکر دینی خبرگزاری فارس: شکوفایی نیز نوعی خلاقیت است. نوآوری همچون «دانش» و شکوفایی همچون «فناوری» است؛ یعنی شکوفایی، کاربرد نوآوری و به صحنه زندگی کشاندن آن است نوآوری به معنی ابتکار، ابداع و در مواردی نیز به معنی بدعت گذاری است. نوآوری ریشه در ادراک دارد و در اثر دیدن اشیا و پدیده ها از زاویه های نو و گاهی نیز محصول خلاقیت در انسان است؛ و از این رو پیوند عمیق و ارتباط وثیقی با خلاقیت دارد. نواندیشی وصفی برای فرد یا جامعه ای است که دارای اندیشه های نوین است .شکوفایی نیز از شکفتن، بازشدن غنچه، پدیدار شدن و آشکار شدن است. شکوفایی نیز نوعی خلاقیت است. نوآوری همچون «دانش» و شکوفایی همچون «فناوری» است؛ یعنی شکوفایی، کاربرد نوآوری و به صحنه زندگی کشاندن آن است.
صرف نظر از تعاریف اصطلاحی که برای این دو واژه در علوم مختلف بویژه مدیریت وجود دارد، در آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع) نسبت به این مفهوم، خصوصیات و ویژگیها، ریشه ها و عوامل، آثار و نتایج، ضرورتها و الزامها و مصادیق و نمونه های آن، تصریحات و اشارات فراوانی وجود دارد.
در این مقاله، به نمونه هایی از موارد فوق پرداخته ایم. بدیهی است، شرح و تفصیل هر یک، به مقالات متعدد دیگری نیاز دارد و در اینجا فقط به اصل مطلب اشاره می شود
. الف: بعضی از اسماء و صفات الهی دربردارنده مفهوم نوآوری بوده و شکوفا نمودن را می رساند. از جمله الخالق: ا... خالق کل شیئ (زمر 49) الباری: هو البارئ المصور له الاسماءالحسنی (حشر /24)
بارئ همان خالق است که با نوآوری و بدون مواد قبلی چیزی را آفریده است
.
البدیع: بدیع السموات و الارض (بقره /117 و انعام / 110) بدیع به معنی مبدع و ابداع کننده است و خداوند که موجودات را نو و بدون سابقه و پیشینه قبلی و بدون نقشه و مثال آفریده، بدیع است .
همچنین، اسماء دیگر پروردگار عالم همچون مصور، فاطر، مبدی، کاشف، باسط، منشئ، قابض، باعث، معلن، مبین، مبین، و اسع، موسع، مفصل، فتاح، فالق، فارق، فارج و فاتح همگی متضمن معنا و مفهوم نوآوری، ایجاد و شکوفایی، پدید آورندگی، گشایش دهندگی، کار گشایی، برطرف کنندگی، باز کنندگی،
پیونددهندگی، آشکارکنندگی، نخستین آفرینی، نوآفرینی و امثال آن است که در آیات و روایات آورده شده است.
البته، جامع ترین نام که در بردارنده همه مضامین فوق است همان رب در رب العالمین است که همه هستی را و کل هستی و اجزای آن را از عدم و با ابداع آفریده و پرورش داده و شکوفا نموده است
. از آیه 29 سوره الرحمن(یسئله من فی السموات و الارض کل یوم هو فی شأن) استفاده می شود که خداوند پیوسته ما را به تفکر در آفرینش و نوآوری مستمر الهی رهنمون می سازد
ب)- پیامبر(ص) و امت او در قرآن پدیده ای نو و دارای ویژگی نوشوندگی، زایندگی، بالندگی، فزایندگی و گستردگی و مانند آن هستند. اصولاً ظهور ادیان الهی به منظور شکوفایی و نوآوری در هدایت انسانها بوده است
بر اساس «و مثلهم فی الانجیِل کزرع» مثل پیروان صادق و مخلص پیامبراکرم(ص)، در کتاب آسمانی مسیحیان؛ مسلمانان برای دستیابی به نوآوری باید دارای ویژگیهای پنجگانه زیر باشند
1 تنها و محدود نباشند، بلکه جوانه زننده و زاینده است؛ به عبارت دیگر، عقیم و نازا نیست؛ بلکه همواره در حال تولید و تکثیر است
2 در راه «تقویت» دین تلاش کند و موانع رشد را از سر راهش بردارد.
3 در سایه این حمایت و تقویت «استحکام» می یابند.
4 به «استقلال» دست می یابد.
5 «یعجب الزراع لیغیظ بهم الکفار» رشد و نمو و تولید و تکثیر این مزرعه با برکت، به قدری زیاد و چشمگیر است که زراعت کاران و کشاورزان را در حیرت و شگفتی فرو می برد، به گونه ای که آنها از تعجب انگشت بر دهان می گذارند، زیرا برخی از این درختان و گیاهان در مدت کوتاهی سراسر باغ را می پوشاند ولی در مقابل، کافران در خشم فرو می روند. خلاصه این که، طبق این آیه شریفه، برخی از اصحاب پیامبر به مزرعه ای زاینده و بالنده تشبیه شده اند و به خاطر ایمان و عمل صالح شان، بشارت «مغفرت» و «اجر عظیم» داده شده اند. (مکارم شیرازی، مثالهای زیبای قرآنی ص 218) همچنین، شأن نزول آیات فوق یعنی داستان صلح حدیبیه و نوآوری پیامبر(ص) در برخورد با مشرکان و حرکت جهل و بدون سلاح و با لباس احرام به سمت مکه و در هم شکستن همه تصورات مشرکان مصداق بارزی از نوآوری است که آثار بسیار فراوان از خود داشته و این همان فتح المبین مذکور در آغاز سوره فتح
است.
سنت پروردگار در این است که بدون پویایی و تغییر و نوآوری به دست انسانها، سرنوشت دنیا و آخرت آنها دگرگون نخواهد شد. و این انسانها هستند که با ایجاد تغییر در درون جان خود و در جامعه و پیرامون خود، امداد و عنایتهای الهی را برای خود جلب می نمایند.
ج)- چون به آنان گفته شود از آنچه خدا نازل کرده است پیروی کنید، می گویند نه بلکه از چیزی که پدران خود را بر آن یافته ایم پیروی می کنیم، آیا هر چند پدرانشان چیزی را درک نمی کرده و به راه صواب نمی رفته اند، باز هم درخور پیروی هستند.
از نظر قرآن نواندیشی و نوآوری در اندیشه برای اصلاح گذشته یک اصل مسلم و ضروری است زیرا قرآن تقلید از باورهای باطل و کهنه پدران را بسیار نکوهش کرده و به خردورزی و راهیابی دعوت می کند. قرآن انسانها را به نو اندیشی در را فراروی انسانها بگشاید و آنها را به هدایت برساند. به همین دلیل، دعوت به فکر، علم، عقل، تدبر، حکمت، نور و امثال آن در آیات زیادی مورد تأکید قرار گرفته است و انسانهای هدایت یافته را مردگانی که زنده شده اند دانسته و برای آنان نور هدایتگر قرار داده است.
(یخرجهم من الظلمات الی النور انعام/122)؛ ماندن در ظلمات و جهل و نداشتن نواندیشی و پویایی در عرصه فکر و اندیشه، باعث محرومیت از هدایت و نکوهش پروردگار است. (و چون به آنان گفته شود به سوی آنچه خدا نازل کرده و به سو ی پیامبرش بیایید، می گویند آنچه پدران خود را بر آن یافته ایم، ما را بس است. آیا هر چند پدرانشان چیزی نمی دانستند و هدایت نیافته بودند؟ مائده / 104)
بنابراین، نواندیشی و پویایی فکری جوهره تفکر دینی است و ایستایی تأثیر نپذیرفتن از شرایط حق، کفر است
.
(در حقیقت، کسانی را که کفر ورزیده اند چه بیمشان بدهی و چه بیمشان ندهی برایشان یکسان است و ایمان نخواهند آورد). اگر کسی هشدار پیامبران را که رساترین و مؤثرترین هشدارهاست، نشنود به دلیل این است که حس بویایی در آنها نیست د)- قرآن به دانش، پژوهش، تو لید علم و فهم عمیق و استنباط.
، ارزش فوق العاده داده و جامعه مؤمنین را مکلف نموده است تا پیوسته نیاز علمی و فکری خود را با تفقه در دین تحصیل نمایندشایسته نیست مؤمنان همگی کوچ کنند، پس چرا از هر فرقه ای از آنان دسته ای کوچ نمی کنند تا دسته ای بمانند و در دین آگاهی پیدا کنند. (تو به/ 122) دعوت به فهم عمیق و ژرف از دین در اسلام مورد تأکید است و آنان که نمی دانند باید از آنان که می دانند بپرسند و سؤال کردن یک ارزش است: فاسئلوا اهل الذکر ان کنتم لاتعلمون در سوره نساء آیه 83 در صورت عدم توان بر حل مسأله، دستور داده مسائل خود را نزد کسانی ببرید که از توانایی استنباط (پویایی و توانایی فکری و علمی) برخوردارند.
همچنین، دعوت به فکر، نقد، اندیشه و خرد ورزی در قرآن، دعوت به نوآوری و پویایی فکری و شکوفایی ذهنی و علمی و کشف و فهم و ادراک مجهولات و معلوم نمودن نادانسته هاست.
و)- در قرآن مصادیق متعددی از نوآوری را برای شناساندن و آموزش دادن آن به مسلمانان ذکر نموده است
در پرتو همین آموزه های قرآنی بود که پیامبر(ص) و ائمه(ع) و مسلمانان در موارد متعدد با ابتکار عمل و خلاقیت خود، به نوآوریهای بزرگی اقدام نموده و تمدن بزرگ اسلامی را شکل دادند. از جمله، حفر خندق در جنگ احزاب، تشکیل شورای مشورتی در جنگ احد و بسیاری از احکامی که توسط معصومین(ع)
بیان شده، نوآوریهای اثر بخش و کارآمدی بود که باعث رونق و توسعه اسلام گردید. همچنانکه اصل انقلاب اسلامی توسط پیامبر(ص) در فضای سنگین آورده، در جهت شکوفایی استعدادها و تو سعه مادی و معنوی زندگی انسانها بوده است.
انقلاب اسلامی مردم ایران نیز برگرفته از همین الگو و نوآوری در یک نظام مردم سالار دینی و در نظم موجود حاکم برجهان امروز، هم در کلیات و هم در جزئیات خود، هم در راهبردها و هم در تاکتیک ها و در همه شوون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خود بوده است. آثار این نوآوریها را در عرصه
های گوناگون بخصوص دفاع مقدس شاهد بوده و هستیم و توفیقات نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در برابر توطئه های سنگین دشمنان، در پرتو خود باوری و نوآوریهای برگرفته از آموزه های دینی و قرآنی بوده است روشن است، که نوآوری در آموزه های اسلامی هم برای فرد و هم برای جامعه
معنادار بوده و در جهت مثبت و برای بهبود وضعیت موجود است و هرگز به معنی نادیده گرفتن اصول و مبانی و ترک سنتها و خروج از چارچوب شریعت و احکام الهی نیست؛ بلکه همان تو سعه خردورزی و پویایی فکری و اجتماعی و کسب علم و بینش نو و میدان دادن به روح جستجوگری و کشف و راسخ شدن
درعلم باشد.مشابه آنچه در آیات قرآن مشاهده شد، در روایات و البته با تفصیل و تبیین به مراتب افزون تر در مورد نوآوری، خلاقیت و شکوفایی، عوامل مؤث ر بر آن، شاخصها، الزامها و بایدها و نبایدهای آن، مطالب فراوانی آمده است. در این بخش از مقاله تنها به ذکر نمونه هایی از روایات که به اصل موضوع مرتبط می شود اشاره شده و توجه به این نکته را ضروری دانسته که بحث جامع از این موضوع در روایات، زمان و محل دیگری را می طلبد: مبر(ص): همه خو بیها را با عقل می توان به دست آورد (البحار/ج/43پیا
. پیامبر(ص): انسان با عقلش انسان است (الحیاة ج/43 . علی(ع): فکر آینه ای بدون زنگار است (الحیاة ج/48) علی(ع): کسی که چشم اندیشه اش را بیدار بدارد، به نهایت و آخر مطلوبش خواهد رسید
علی(ع): ای کمیل، هیچ حرکتی نیست مگر آنکه تو در آن محتاج شناخت هستی. امام صادق(ع): کسی که در آموخته های خویش بیشتر اندیشه کند، علم خود را استوارتر کرده و نکته هایی را در می یابد که دست نایافتنی است. امام علی(ع): اهل بینش کسی است که بشنود و بیندیشد و ببیند و با بینش در آن
درنگ و از رخدادها پند گیرد و بهره مند شود و خود را از پرتگاه هانگاه دارد. پیامبر(ص): اگر دو روز کسی برابر باشد ملعون است، اگر فردای کسی بهتر از امروزش باشد مقبول است. اگر کسی در پی تدارک کاستی در عمل خود نباشد، کاستی در عقلش خواهد بود و اگر کسی در عمل و عقل کاستی داشته باشد عدمش از وجودش بهتر است.
اصلاح الگوی مصرف
گفتگو با دکتر مجتبی رجب بیگی: تا چند دهه قبل، محیط طبیعی به عنوان متغیری مهم در سیستمهای تولیدی مطرح نبود اما به تدریج آسیب های محیطی، دستاوردهای تمدن بشری را دچار مخاطره ساخت و ضایعات و پسابهای تولیدی موجب آلودگی محیط زیست شد. آثار مخرب بجا مانده از استفاده های بی رویه از اکوسیستم ها و آسیب به منابع طبیعی به ویژه منابع تجدید ناپذیر موجب بروز نگرانیهای زیاد گردید و انسان را بر آن داشت تا راهی برای پیشگیری از این پیامدهای ناگوار بیابد. بحث الگوی
توسعه پایدار به طور جدی از اواخر دهه 1980 مطرح گردید بیوگرافی اجمالی: آقای دکتر مجتبی رجب
بیگی رییس و استادیار موسسه آموزش عالی علمی کاربردی وزارت جهاد کشاورزی است که در رشته مدیریت دولتی در سال 1382 از دانشگاه علامه طباطبایی مدرک خود را اخذ نمود. وی دارای تالیفات متعدد به ویژه در زمینه مدیریت تغییر به صورت کتاب و مقاله می باشد در این مصاحبه ابتدا مبانی نظری اصلاح الگوی مصرف یعنی بهبود مستمر،کاهش هزینههای تولید، مهندسی ارزش و بهرهوری مورد بررسی قرار گرفته و سپس به موضوع اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی پرداخته می شود
اندیشی: مبانی نظری اصلاح الگوی مصرف چیست؟ آیا در ادبیات علمی بویژه علم مدیریت در این زمینه نظریه پردازی خاصی وجود دارد؟ در ادبیات علوم مدیریت مفاهیم گوناگونی در این راستا وجود دارد که هر کدام در جای خود قابل بحث و بررسی می مفاهیم می در اصل این رویکردهای اصلاح الگوی مصرف مورد استفاده قرار گیرند و با توجه به این عناصر علمی در خواهیم یافت که اصلاح الگوی مصرف به معنای مصرف نکردن و حتی لزوماً به مفهوم کم مصرف کردن نیست؛ بلکه بکارگیری و استفاده از منابع و کالاها، به اندازه لازم و به جا، به صورت بهینه و با بیشترین بازدهی مد نظر خواهد بود . ازاین رو در ادبیات علوم مدیریتی به وی ژه در بحث مدیریت تحول در این باره به رویکرد های گوناگونی بر میخوریم.
مرکزهماندیشی: ممکن است به صورت تفصیلی در باره این رویکردها کمی شرح دهید؟
الف) رویکرد بهبود دائمی و مستمر: Continuous Improvement
دراین رویکرد دراین زمینه شود.
رویکرد کاهش هزینه: Cost Cutting
در این رویکرد هزینه ها روشهای دستیابی به قیمت تمام شده بسیار اهمیت دارد، اینکه قیمتهزینه تمام شده انجام دهیم Cost based pricing یا اینکه هزینهها را طوری تنظیم کنیم تا به قیمت مورد نظر برسیم price based Costing اهمیت دارد. به عنوان مثال در صنعت مرغداری تلاش شود هزینه
ها به گونهای تنظیم شود که در نهایت هزینههای مرغ تولیدی به ازای هر کیلو 1500 تومان برآورد گردد؛ باید فرآیند تولید آنچنان تن ظیم شود تا به مبلغ 1500 تومان دست یافت. این استراتژی در نهایت منجر به افزایش تولید و کاهش هزینه ها می گردد و حضور در بازارهای رقابتی جهانی را فراهم خواهد آورد. در بحث رقابت جهانی به عنوان مثال می توان به تولید فولاد اشاره کرد. در اینجا
در بحث پتروشیمی هم به همین طریق هزینه قیمت های جهانی تنظیم نماییم بدین وسیله قادر خواهیم بود تا در بازارهای جهانی و در عرصه رقابت حضور داشته باشیم.
ج) رویکرد مهندسی ارزش: Value engineering
هر سال بخش بزرگی از اعتبارات و منابع مالی کشورصرف سرمایه گذاری در پروژه های بزرگ عمرانی و صنعتی می شود. در حالی که به طور متوسط این پروژه ها چه در بخش ملی و چه در بخش های استانی و منطقه ای با بیش از 50 % تاخیر در پیشرفت کار مواجه هستند. تاخیر در پیشرفت کار، علاوه بر آنکه
موجب طولانی شدن زمان اجرا و صرف هزینه های قابل ملاحظه برای راه اندازی مجدد یا تکمیل آنها می شود به تحمیل هزینه فرصت های از دست رفته بر بخش های اقتصادی، بهره برداری و نیز توجیه ناپذیری طرح ها در مراحل بعد منجر می گردد. به عبارت دیگر گذشت زمان و تحولات فن آوری و تغییر شرایط محیطی و اجتماعی، ممکن است طرح هایی را که در یک مقطع زمانی دارای توجیه فنی و اقتصادی بوده اند، در شرایط جدید توجیه ناپذیر سازد. از سوی دیگر، عدم به کاری گیری توان علمی و تجربی کافی در مراحل اولیه بررسی و طراحی نیز موجب تحمیل هزینه های سنگین بر پروژه ها می شود و در نتیجه تکمیل پروژه ها را با مشکلات جدی مواجه می سازد.
در دهه های اخیر، کشورهای صنعتی و در حال توسعه و حتی کشورهای همسایه ایران، ضرورت استفاده از روش ها و تکنیک های کارآمد را به منظور صرفه جویی در هزینه ها، درک کرده اند و با جدیت به دنبال کاهش هزینه های غیر ضروری بوده اند. هزینه هایی که هیچ تاثیری در کارکرد، کیفیت، زیبایی،
قابلیت اطمینان و سایر ویژگی های مهم پروژه ها نداشته و در عین حال، در بررسی های اولیه و طراحی ها نامشهود هستند و یا نادیده گرفته می شوند. این گونه هزینه ها، اغلب درصد عمد ه ای از هزینه ها را به خود اختصاص می دهند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 24 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله مؤلفه های نوآوری و شکوفایی در آیات و روایات ؛ نو اندیشی جوهره تفکر دینی
