مشخصات این فایل
عنوان: معاونت در جرم
فرمت فایل: word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 44
این مقاله درمورد معاونت در جرم می کند.
خلاصه آنچه در مقاله معاونت در جرم می خوانید :
.دسیسه و فریب و نیرنگ
هر گاه معاونت در جرمی از طریق مکر و حیله پنهانی انجام شود، آن را معاونت از راه دسیسه نامند والا معاونت به وسیله"فریب و نیرنگ"خواهد بود.
همان گونه که بیان شـد، از شـرایط معاونت آن است که جرم اصلی واقع شود. در این جا نیز به صراحت ماده مرقوم، دسیسه و فریب و نیرنگ، در صورتی به عنوان معاونت قابل مـجازات مـحسوب می‌گردد که "موجب وقوع جـرم شـود"، اعم از آن که مستقیما در مباشر جرم موثر واقع شود یا خیر.لذا، چنانچه شخصی که
-ترمینولوژی، محمد جعفر جعفری لنگرودی، ص 183.
می‌داند عده‌ای در صدد سرقت از منزل حـسن هـستند به منزل او برود و بـا او گـرم صحبت شود و یا او را به خارج از منزل دعوت نماید تا این عمل به سارقین فرصت ارتکاب سرقت را بدهد، به عنوان معاون قابل مجازات خواهد بود ولو آن که هیچگونه اتفاق و ارتباطی هم مـیان آنـها وجود نداشته باشد.
6.تهیه وسایل ارتکاب جرم
بند 2 ماده 43 قانون مجازات اسلامی متضمن دو نوع از مصادیق معاونت، شامل "تهیه وسیله"و دیگر"ارائه طرق"ارتکاب جرم است.
در واقع یکی از راههای مساعدت مادی مسبوق به ارتکاب جرم، تهیه آلات و ادوات جرم اسـت.اگر چـه اصولا نـخستین مفهومی که از"وسیله"به ذهن متبادر می‌شود و همچنین بیشترین نوع وسیله‌ای که عملا در امر معاونت در جرم، مورد اسـتفاده قرار می‌گیرد، وسیله منقول است.لیکن کلمه"وسایل"مذکور در بند 2 اطلاق داشته و شامل وسـایل مـنقول و غـیر منقول می‌گردد.وسیله منقول از قبیل کلید و اسناد مجعول، سم، آلت قتاله، تفنگ، وسیله نقلیه و...و وسیله غیر منقول شامل تـهیه و واگـذاری مکان ارتکاب جرم به مجرم یا مجرمین اصلی می‌باشد.برای مثال ماده 71 قانون مـجازات اسـلامی صـراحتا تهیه مکان وقوع جرم را معاونت محسوب نموده است.ماده مرقوم مقرر می‌دارد"هر کس از مقامات یا مـامورین دولتی یا قوای سه گانه یا غیر آنها بدون حکمی از مقامات صلاحیتدار در غـیر مواردی که قانون جـلب و تـوقیف اشخاص را تجویز نموده شخصی را توقیف یا حبس کند یا عنفا در محلی مخفی نماید به شش ماه تا سه سال حبس محرومیت از خدمات دولتی محکوم می‌شود. کسی که با علم و اطلاع بـرای ارتکاب جرم مزبور مکانی تهیه کرده و بدین طریق معاونت با مرتکب نموده باشد به مجازات شلاق تا 74 ضربه یا...محکوم خواهد شد...".
برای این که تهیه وسایل ارتکاب جرم معاونت تلقی شود لازم است تـا مـعاون ولو به نحو اجمال، از قصد مجرمانه مرتکب اصلی"علم و اطلاع"داشته باشد، یعنی بداند مرتکب از این وسیله برای ارتکاب جرم استفاده خواهد کرد.بنا بر این، اگر شخصی سلاح خود رابرای شکار قرض دهـد و شـخص دریافت‌کننده سلاح از آن برای قتل ثالثی استفاده کند صاحب سلاح معاون در جرم قتل نخواهد بود."در
معاونت تهیه وسایل لازم نیست که رابطه مستقیم و فوری بین مجرم اصلی و معاون وجود داشته باشد.کسی که اطـلاعات لازمـه یا وسایل ارتکاب جنایت را به مجرم می‌دهد ممکن است از شخص ثالثی کسب کند، شخص ثالث هم اگر به جریان کار واقف باشد معاون تلقی می‌شود" 39 .
شرط دیگر معاونت از طریق تـهیه وسـایل ارتـکاب جرم، آن است که مجرم از وسـیله مـزبور در اجـرای اهداف خود استفاده نماید.به عبارت دیگر، دریافت کننده وسیله، با استفاده از آن مرتکب جرم یا لااقل شروع به جرم شده باشد، در غـیر ایـن صـورت معاونت تحقق نخواهد یافت.به عبارت دیگر هر گـاه دریـافت کننده وسیله مرتکب هیچ گونه عمل مجرمانه نشود و یا با استفاده از وسیله مزبور نشود، برای مثال کسی تفنگ خـود را بـرای ارتـکاب قتل به دیگری بدهد ولی فاعل با استفاده از چاقو مرتکب قـتل شود معاونت محقق نخواهد شد.علی هذا، معاونت از طریق تهیه وسایل ارتکاب جرم مستلزم تحقق سه شرط شامل تـهیه وسـیله، قـصد مساعدت و تسهیل وقوع جرم و در پایان استعمال آن در اجرای جرم می‌باشد.
7.ارائه طریق ارتکاب جرم
مقصود از"ارائه طـریق"عبارت از ارشـاد، راهنمایی و ارائه راه و روش ارتکاب جرم است.در اینجا راهنمایی و ارائه طریق، نوعی مساعدت معنوی است و شامل هر نوع اطلاعاتی اسـت کـه بـه نحوی از انحاء مباشر را بر نحوه ارتکاب جرم یا بر وسایل و ادوات آن یا بـر نـحوه اسـتفاده از وسایل مزبور آگاه می‌سازد.
برای مثال، در جرم سرقت آگاه نمودن سارق از محل وجود اموال مورد نـظر یـا نـحوه ورود به منزل و کیفیت باز کردن قفل‌ها...و یا در جرم قتل آگاهانیدن مجرم از محل استراحت مـجنی عـلیه یا ساعت و مسیر حرکت او و...می‌تواند ارائه طریق محسوب شود.
ارائه طریق، همچون"تهیه وسایل ارتکاب جرم"اصولا قـبل از وقـوع جـرم انجام می‌شود و همچنانکه می‌تواند شفاهی باشد می‌تواند کتبی یا عملی و از طریق ایماء و اشاره صـورت گـیرد.البته باید روشن و برای ارتکاب جرم باشد.
-حقوق جنایی، عبد الحسین علی آبادی، ج 1، ص 271.
"تعلیمات مبهم معاونت مـحسوب نـمی‌شود" 40 .بـه علاوه باید این گونه ارشادات در وقوع جرم موثر بوده و مجرم را در ارتکاب جرم یاری نماید.بنا بـر ایـن، اگر جرم اصلی واقع نشود و یا حداقل وارد مرحله شروع به جرم نـگردد و یـا مـجرم از راهنمایی‌های انجام شده در طریق ارتکاب جرم استفاده ننماید، معاونت قابل مجازات نخواهد بود"چه آن که طـریق فـی حـد ذاته جرم محسوب نمی‌شود، لذا اگر کسی به سارق نحوه ورود به منزل مـورد نـظر را از درب اضطراری راهنمایی کند، ولی سارق در آخرین لحظه از تصمیم خود منصرف شده از راه دیگر، یا به کیفیت دیگری بـر مـال مستولی شود معاونت در جرم سرقت محقق نخواهد بود 41 .
8.تسهیل وقوع جرم
هشتمین و آخرین مصداق از مـصادیق مـعاونت قابل مجازات، تسهیل وقوع جرم است.در ایـن خـصوص بـند 3 ماده 43 قانون مجازات اسلامی مقرر می‌دارد هـر کـس عالما، عامدا وقوع جرم است که اصولا هم زمان با آن صورت می‌گیرد."تسهیل وقـوع جـرم می‌تواند مصادیق و صور مختلفی داشـته بـاشد کما ایـنکه در جـرم واحـد نیز می‌تواند به اشکال مختلف انـجام شـود، تا جایی که امکان احصاء تمامی اقسام آن غیر ممکن می‌نماید" 42 .
برای مثال"کسی کـه بـرای فروش اتومبیل دیگری در کیلومتر شمار آن دخـل و تصرف کرده تا آن را بـرای کـلاهبرداری مناسب سازد و در نتیجه ارتکاب ایـن جـرم را تسهیل نماید، معاون در جرم کلاهبرداری محسوب می‌گردد" 43 .
برای تحقق این مصداق از معاونت، چند شـرط لازم اسـت.نخست آن که معاون اموری را که عـرفا تـسهیل وقـوع جرم صورت گـیرد.یعنی بـا علم و اطلاع از این کـه جـرمی در حال وقوع است در اجرای عملیات مجرمانه کمک و (40)-حقوق جزای عمومی، دادبان، ص 9(جزوه درسی)
-مسئولیة الجناییه، مـصطفی عـوجی، ص 162.
-قانون العقوبات، محمد عوض، ص 372.
-حقوق جزای عمومی، دادبـان، ص 9.
مساعدت کـند.چنان که قـبلا و در بـحث از تـهیه وسایل جرم گذشت، قـانونگذار تسهیل وقوع جرم را در صورتی قابل مجازات می‌داند که عالما و عامدا صورت گیرد و این بدان جـهت اسـت تا مواردی از تسهیل جرم را که بـه صـورت غـیر عـمدی و جـاهلانه انجام می‌گیرد، از مـصادیق مـعاونت خارج نماید.چه آنکه تسهیل وقوع جرم آن گونه نیست که علم و عمد معاون در ارتکاب آن مفروض باشد.
9.اخفاء
برای مثال هـر گـاه مـالک اتومبیلی با سارق تبانی نماید، که در صـورت انـجام مـوفقیت‌آمیز سـرقت، سـارق و امـوال مسروقه و سایر اشیاء و ادله جرم را به محل امنی منتقل و مخفی سازد، آیا این عمل معاونت در سرقت محسوب می‌شود؟
اخفاء عبارت است از پنهان کردن و نهان داشتن مجرم یا آلات و ادواتی که دلیـل یا وسیله جرم بوده و یا از جرم تحصیل شده و امثال آن.
در مورد اخفاء قوانین جزایی کشورهای مختلف رویه‌های گوناگونی اتخاذ نموده‌اند.برای مثال در قانون جای فرانسه و مصر و ایران، اخفاء به عنوان جرم مـستقل تـلقی شده، حال آن که مقررات کیفری لبنان و سوریه و ترکیه در صورتی که اخفاء مسبوق به توافق قبل از جرم باشد آن را معاونت والا جرم مستقل قلمداد می‌نمایند.
تبصره ماده 12 ق.م.ج.ن.م.ج.ا.ا.مصوب 18/5/1371مقرر می‌دارد" هر گونه همکاری و مـعاونت بـا عناصر جاسوس، مانند مخفی نمودن و پناه دادن جرم محسوب و چنانچه عمل مرتکب موجب فساد و اخلال در نظام و یا شکست اسلام گردد، در حکم محارب و در غیر ایـن صـورت به یک تا 5 سال حـبس مـحکوم می‌گردد"
رابطه سببیت میان فعل معاون و جرم اصلی
برخی از حقوقدانان معتقدند که میان عمل ارتکابی معاون و نتیجه عمل مجرمانه فاعل اصلی می‌بایست رابطه سببیت عرفی و منطقی مـوجود بـاشد و در -شرکت و معاونت در جرم، حـسن مـرادی، ص 149.
صورتی که این رابطه منتفی شود، معاونت وصف مجرمانه خود را از دست داده و در نتیجه قابل مجازات نخواهد بود.مگر آن که قانونگذار بنابه مصالحی، مجازات مرتکب را صرف نظر از ارتکاب یا عدم ارتکاب جرم اصلی ضـروری بشناسد.
باید بـه بررسی ضابطه تشخیص این رابطه بپردازیم:
گفته‌اند رابطه سببیت باید آنچنان باشد که اگر عمل معاون نبود، جرم اصلی واقع نمی‌گردید و یا لااقل به نحوی که واقع شده است اتفاق نمی‌افتاد.
به عنوان مـثال در تـحریک به ارتـکاب جرم این تشویق و تحریض معاون است که موجب فکر مجرمانه در ذهن مباشر می‌گردد و همین طور در تهیه وسـایل و ارائه طریق تسهیل ارتکاب جرم.
بنابراین، می‌توان گفت:رابطه مذکور در صورتی منتفی می‌شود که ثـابت شـود چـنانچه عمل معاون انجام نمی‌شد، جرم اصلی با همان شرایط و کیفیات مزبور در همان زمان و مکان اتفاق می‌افتاد.
رکن معنوی مـعاونت در جرم
علاوه بـر رکن مادی و وقوع جرم اصلی و وجه و رابطه سببیت میان آن دو، لازم است معاون دارای سوء نـیت یـا قـصد مجرمانه نیز باشد.
قصد مجرمانه معاون به حسب معاونت در جرایم عمدی و غیر عمدی متفاوت است.سوء نیت در مـعاونت عمدی عبارت است از علم و آگاهی معاون از ماهیت و نتایج مترتب بر علم ارتکابی و تـعلق اراده به ارتکاب آن.
بنابراین، عنصر مـعنوی از دو جـزء علم و عمد تشکیل شده است که در صورت فقدان هر یک از این دو جزء معاونت تحقیق نخواهد شد.
مقصود از قصد مجرمانه آن است که معاون علیرغم علم و آگاهی به مجرمانه بودن عمل اصلی با اراده‌ای آزاد خـواستار همکاری با فاعل بوده و خواهان تحقق جرم باشد.
تذکر این نکته لازم است که قصد معاون باید دقیقا راجع به انجام جرم یا جرایمی باشد که فاعل در مقام انجام آن است به همین جهت گـفته شـده است:معاون
تنها نسبت به جرایمی مورد مواخذه قرار می‌گیرد که در محدوده قصد و نیت او قرار می‌گرفته و در مورد جرم یا جرایم احتمالی که خارج از محدوده توافق و تبانی آنهاست مسئول و پاسخگو نمی‌باشد.
به عنوان مثال اگر شـخصی کـه هفت تیر خود را به دیگری می‌دهد تا به منظور اخاذی، شخص ثالثی را مورد تهدید قرار دهد و شخص مباشر به جای تهدید و اخاذی عمدی"شخص ثالثی را می‌کشد، به عنوان معاون در قـتل قـابل مجازات نخواهد بود.
لیکن اگر معاون اسلحه را برای قتل شخص(الف)در اختیار مباشر قرار دهد ولی او با اسلحه شخص(ب)را به قتل برساند، به دلیل آن که در قتل نفس توافق حاصل شده است، به عـنوان مـعاون جـرم قتل عمل او قابل مجازات اسـت.اگر سـوال شـود که آیا معاون نسبت به کلیه جرایمی که مجرم اصلی انجام می‌دهد، پاسخگوست گرچه فراتر از توافق حاصله انجام شود؟
پاسخ داده می‌شود:در مواردی کـه نـتیجه حـاصله خفیف‌تر از جرم مورد توافق باشد، معاون نیز در قـبال آنـ پاسخگو بوده و مجازات خواهد شد، زیرا نتیجه حاصله چیزی است که در ضمن جرم مورد توافق قرار دارد.و اگر نتیجه حـاصله سـنگین‌تر از جـرم مورد توافق باشد، چنان چه به طور متعارف عمل ارتـکابی به روشنی قابل پیش‌بینی بوده باشد، معاون در جرم مورد نظر نقش معاونت داشته و قابل مجازات خواهد بود و الا اگـر نـتیجه مـتعارف و قابل پیش بینی نباشد و جرم ارتکابی با جرم مورد توافق کـاملا مـغایرت داشته باشد معاون را نمی‌توان از نتایج بدست آمده مورد مواخذه قرار داد.
معاونت در جرایم غیر عمدی
در حقوق جزای ایران، مـعاونت در جـرایم غـیر عمدی مورد اختلاف نظر حقوقدانان قرار گرفته و برخی مطلقا منکر امکان تـحقق آن شده‌اند.
برخی دیـگر بـدون هیچ قید و شرطی معاونت در جرایم غیر عمدی را قابل تصور دانسته‌اند و عده‌ای دیگر با تـفکیک در مـوارد مـعاونت صرفا در برخی موارد تحقق معاونت در جرایم غیر عمدی را پذیرفته‌اند و در برخی دیگر محال دانسته‌اند.
بر طبق آراء مـتعدد دیـوان عالی کشور معاونت در جرایم غیر عمدی به همین
قدر صدق می کند که با عـلم و اطـلاع بـه این که شخصی در کاری مهارت ندارد یا آن را بر خلاف نظامات یا بی‌احتیاطی اسـت و مـمکن است منجر به حادثه خطرناک شود، با آن شخص معاونت کند.بنابراین اگر راننده رل مـاشین را بـه شـاگرد خود که می‌دانسته پروانه ندارد و از رانندگی بی‌اطلاع است بدهد و در نتیجه منجر به قتل بر عـمد دیـگری شود، عمل راننده معاونت و مشمول ماده 177قانون جزای عمومی خواهد بود.
لیکن در سال 1363 سـوالی در کـمیسیون اسـتفتائات و مشاورین حقوقی شورای عالی قضایی بدین صورت مطرح می‌شود:اگر کسی وسیله موتوری خود را در اختیار شـخصی کـه دارای گـواهینامه نیست قرار دهد و بر اثر رانندگی وسیله موتوری واژگون شده و موجب قـتل رانـنده یا شخص ثالثی شود، آیا عمل تهیه کننده وسیله معاونت در قتل غیر عمد بوده یا تـنها مـعاونت در رانندگی بدون پروانه؟
پاسخ شورا به شرح ذیل است:
با توجه به این که در شرایط تـحقق مـعاونت علم و اطلاع تهیه کننده وسایل ارتکاب جـرم و عـلم و عـمد تسهیل کننده وقوع جرم و وحدت قصد بـین مـعاون و مباشر جرم منظور گردیده، معلوم می‌شود که در جرایم غیر عمدی معاونت مفهومی نـدارد. بـنابراین، در مورد استعلام مالک وسیله نـقلیه مـوتوری معاون قـتل غـیر عـمدی محسوب نمی‌شود و ظاهرا فقط مشمول قـوانین راهـنمایی و رانندگی خواهد بود.
بخشی از فهرست مطالب مقاله معاونت در جرم
بخش اول:معاونت در جرم در فقه اسلامی 1
تعریف لغوی معاونت در جرم 1
تعریف اصطلاحی معاونت در جرم 1
حکم معاونت در جرم در فـقه اسلامی 3
شرایط محقق عنوان اعانة بر اثم 7
شرط اول:علم و اطلاع معین 7
شرط دومـ:قصد مـعین نسبت به رسیدن به هدف شخص معان 8
شرط سـوم:وقوع جرم در خارج توسط معان 12
شرط چهارم:قصد مـعان نـسبت بـه ارتکاب جرم 15
شرط پنجم:تحقق جـرم مـتوقف بر خصوص عمل معین باشد 15
شرط ششم:علم معاون بـه ایـنکه با این اعانة، معان مرتکب جرم می‌شود 16
شرط هفتم:قصد معصیت 17
شرط هشتم:توافق بین معین و مـعان در قصد 18
شرط نـهم:وجودی(مثبت)بودن عـمل معاون 19
بخش دوم:تعریف معاونت در جـرم از نـظر حقوقی 19
وجه تمایز معاون با شریک جـرم از حـیث ماهیت عمل مجرمانه 19
قانون جـزایی مـصر در مـاده 40 20
ملاک تشخیص فاعل اصلی و معاون جرم 23
استعاره مجرمیت در بحث معاونت در جرم 23
عناصر و ارکان معاونت در جرم 24
مبحث اول:مجرمانه بودن عمل اصلی 25
مبحث دوم:رکن مـادی مـعاونت در جرم
25
مصادیق معاونت در جرم در قانون جزا 27
رابطه سببیت میان فعل معاون و جرم اصلی 25
رکن معنوی مـعاونت در جرم 25
معاونت در جرایم غیر عمدی 27
منابع
دانلود مقاله معاونت در جرم