مشخصات این فایل
عنوان: بادگیر
فرمت فایل: word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 59
این مقاله درمورد بادگیر می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله بادگیر می خوانید .
استقرار بادگیر در جهت باد
بادگیرهایی که در بناها ساخته میشوند، به نوع اقلیم و حرکت وزش بادهای بخصوص بستگی دارد. معمولاً نسبت به این اصل مهم، نوع آنها به صورت یک طرفه، چهار طرفه و چندوجهی و یا مدور ساخته میشوند. در مواردی نادر از بادگیر سه طرفه نیز استفاده میشود.
بدیهی است در بادگیرهای یکطرفه، کانال و دریچه بادگیر در جهت وزش بادهای خنک و نسیمهای مطبوع میباشد. به درستی دیده شده است که در این اقلیمها وزش بادهای گرم از جهت کویر نیز وجود داشته که مسلماً اگر دهانه بادگیر در جهت اینگونه بادها باشد، زندگی غیرممکن و سخت میشود. نمونه بادگیرهای یکطرفه را میتوان در شهر طبس و حومه آن و یا در نواحی دیگر به خوبی مشاهده کرد.
در برخی موارد، بادگیرهای یکطرفه پشت به باد و طوفانهای آزاردهنده، ساخته میشود. اثر این بادها از درون سردابها و فضاها به وسیله کانال هواکشها به خارج از پشت بام مکیده شده و عملاً این بادگیر، عملکرد تهویه و تخلیه هوا را نیز انجام میدهد.
بادگیر چهارطرفه
شهر کاشان و یزد را میتوان شهر بادگیرها نامید. در کاشان وجود بادهای خنک که از ارتفاعات زاگرس میوزد، باعث شده که بادگیرهای مرتفع و بلندچهارطرفه ساخته شود تا هرگونه حرکت چرخشی نسیمها را که به دیوارها و دریچههای کانال برخورد میکند، گرفته و به درون فضاها بکشد. در مواردی خاص در محل سرداب، در زیر مسیر کانال بادگیر چاهی حفر میشود تا به آب برسد. با رعایت 5 تا 8 متر چاه دیگری به موازات چاه مذکور نیز حفر میگردد. به وسیله کانال افقی به عرض و ارتفاع 2 متر به شکل --- در سطح آب دو چاه را به یکدیگر مربوط میسازد. نتیجه این که باد از بادگیری به سرداب حرکت کرده و درون چاه با آب برخورد میکند. سپس از کانال افقی عبور کرده و باد از چاه دوم به طرف بالا به محل سرداب میرسد و عملکرد مذکور سبب خنک شدن بیشتر مکانها نسبت به نوع نفوذ باد از بادگیرهای معمولی خواهد بود.
در شمال شرقی شهر کاشان به شهرک و آبادی (آران) برمیخوریم که در کنار کویر واقع شده است. در پارهای از ماههای سال خصوصاً از اواخر بهار تا اواسط پاییز، طوفانهای پرگرد و غبار زندگی را در این نواحی مشکل میسازد. در این شهرک بادگیر در تعدادی بسیار کم و در ارتفاعی کوتاه ساخته میشود. بادگیرها در جهت پشت به بادهای مذکور ساخته شده و از آنها به عنوان کانالهای مکش استفاده میگردد.
بادگیر چهارطرفه دو اشکوبه (ابرقو)
خنک کردن بناهای مسکونی در این ناحیه بدین شکل میباشد که اطاقها از کف حیاط به اندازه چند پله بلندتر ساخته میشود. در محل سرداب زیر اطاقها کانالهایی به صورت دهانه در سطح حیاط بازگذارده شده و هوا از کف حیاط به حفرهها و در نتیجه به سردابها رسیده از چند مجاری مکنده به طرف پشت بام کشیده شده و خارج میگردد و در نتیجه این تهویه باعث خنک شدن سردابها در تابستان میگردد.
اجرای بادگیر تا سرداب
بادگیر چهارطرفه ـ بادگیر حفرهای (از بناهای مسکونی کرمان)
بادگیر چندوجهی با پایه بلند ـ عمارت دولتآباد یزد
در نواحی خواف و باخرز از استان خراسان و همچنین قسمتهایی از سیستان بر اثر وزش بادهای شدید و مداوم آسیابهای بادی ساخته شده که وزش باد به پره و چرخهای چوبی دستگاههای آن برخورد کرده و آسیاب را با قدرت به حرکت درآورده که امروزه نیز با وجود آسیابهای مکانیکی و برقی از انواع بادی نیز استفاده فراوان میگردد.
در مواردی دیوار آسیابهای بادی در جوار یکدیگر و به شکل مرتفع ساخته میشود. بناهای مسکونی در پناه آنها ساخته میشود تا از شدت باد کاسته شود.
بادگیرهای چندوجهی
در شهرستان یزد و توابع و اطراف آن و همچنین قسمتهای مرکزی و غربی ایران، علاوه بر ساختن بادگیرهای چهارطرفه بادگیرهای چندوجهی و حتی مدور نیز معمول است. هدف از ساختن این گونه بادگیرهای چندوجهی و حتی مدور نیز معمول است. هدف از ساختن این گونه بادگیرها، وجود بادهای مطلوب میباشد که از هر طرف وزش داشته و تیغههای کانال میتواند از هر جهت باد را گرفته به داخل کانال هدایت کند. مسیر کانال با اطاقهای سه و یا پنج دری و همچنین ناحیه زیر آن به سردابها رسیده و باعث خنک شدن فضاها میگردد. در مواردی کانالها در محل اطاق و یا سرداب به دو شاخه تقسیم شده و دو فضای مجاور یکدیگر را خنک میکند.
آسیاب بادی، خواف خراسان
نماسازی بادگیرها خود از ویژگیهای برخوردار میباشد که با سر چارکهکشی و قوسها متناسب تیز دایره (ابرو) کنگرهای و یا در فرمهای دیگر در نهایت ظرافت به وسیله آجرکاری و یا گچبری ساخته میشود. ارتفاع حجم کانال بادگیر از کف پشتبام تا پنج متر و یا بیشتر میرسد و از آن محل ساخت تیغههای مکنده باد تا ارتفاع 2 متر رسیده و سپس سرپوش بادگیر انجام میگردد.
هواکش و کلاهفرنگی
در برخی از شهرهای کویری و مرکزی چون زواره، ساختن بادگیر معمول نیست. در این خطه برای بنا صفه ساخته میشود. معمولاً صفه در وسط بوده و اطاقها در چهارطرف آن ساخته میشود. از وجود هواکش جهت نورگیری و همچنین رسیدن هوا به قسمتهای مختلف فضاها استفاده میشود.
کلاهفرنگی: در پوششهای سقفهای میانی در قسمتهای حساس در بناها مانند شاهنشین و یا سرسراها به صورت مدور بین 1 تا 5/1 متر و در مواردی زیادتر خالی گذارده میشود.
پس از دستاندازسازی و تیغهسازی به صورت سرچارکهکشی محل پنجرههای باز و یا مشبکبندی به وجود میآید و سپس پوشش کلاهفرنگی در ترکیب قوسی انجام شده و کارهای تزئینی نیز بر سطوح کلاهفرنگی انجام میشود.
بدیهی است با باز کردن پنجرهها و وجود مشبکها، بادهای ملایم از هر جهت به فضاهای زیرین و اطراف کلاهفرنگی نظیر شاهنشین و یا مکانهای دیگر کشیده میشود.
اجرای خیشخانسازی (بادگیر حفرهای) و هواکش در پوششهای گهوارهای (آثار سنتی یزد)
نحوه ساخت بادگیر
ساختمان بادگیر دارای سه مرحله میباشد که ذیلاً به نحوه ساخت بادگیر چهارطرفه که دارای عمومیت میباشد، میپردازیم:
کونالسازی: این فضاها در ابعاد مستطیل که نسبت به فضاهای اطاقهای چنددری و یا سرداب بستگی دارد، به مقطعی به عرض یک متر و طول 2 متر ساخته میشود. معمولاً این قسمت دارای دو مجرا میباشد: 1) مجاری زیرزمین و 2) مجاری بالایی.
سوراخ مجاری زیرین جهت رسیدن باد به سرداب و یا حوضخانه و سوراخ مجاری بالایی در اطاق روی سرداب در ارتفاع 3/1 تا 4/1 و در مواردی در راستای کف تعبیه میگردد. امروزه به دهانه کانال بادگیر توری نصب میگردد.
بادگیر استوانهای
کانال میانی: این قسمت از سطح پشتبام تا دهانه بادگیر گفته میشود که به دو صورت قابل اجرا میباشد.
الف) چهار دیواری کانال، در این روش دیواره کانال میانی بادگیر به عرض یک تا یک و نیم خشت تا ارتفاع لازم به صورت مکعب مستطیل ساخته میشود و سپس کلافکشی چوب به شکل چپ و راست و اقطار کانال جهت زیرسازی تیغهها بر سطح دیوار و کانال انجام میگردد. سپس تیغهسازی کانال و پس از آن سرپوش آن به شکل پوشش انجام میگردد. بدیهی است این روش به دلیل اینکه مصالح کمتری مصرف میشود، معمول میباشد.
ب) در این روش از کلافکشی چهار تیر چوبی تا ارتفاع انتهایی بادگیر استفاده میشود. ستونهای مذکور با داشتن ریشه در اسکلت سفتکاری قسمتهای زیرین مستحکم میشود. بوسیله دستک و چپ و راستها کلافکشی از اطراف مهار میگردد.
بخشی از فهرست مطالب مقاله بادگیر
میراث گذشته 1
شاهکار مهندسی معماری سنتی ایران 1
سقف گنبدی و الگوی بال هواپیما 3
حیاط میزبان تابستانی اهالی خانه 4
زیرزمین و خنکی اهدایی زمین 5
استفاده از سرمای زمستان برای تابستان 6
بادگیر 6
بادگیر، یک روش ابداعی ایرانی 6
اثر تابش آفتاب بر ساختمان و محیط اطراف آن 16
تأثیر تابش و انتقال آفتاب به فضاهای داخل ساختمان 17
تأثیر پشت بام در دمای ساختمان 17
تأثیر سایهبان بر روی پنجره 18
اثر سایه بانهای متحرک 19
اتر رطوبت در ساختمان 19
اثر باد بر ساختمان 20
تقلیل دادن شدت باد 21
نورگیری و هواکش در سقفهای کروی 22
هواکش یا کفترخوان 22
اثر معماری سنتی و بادگیر بر حرارت محیط 23
جهتسازی در بناهای مسکونی 24
بادگیر در ساختمانهای آجری و خشتی 25
استقرار بادگیر در جهت باد 27
بادگیر چهارطرفه 27
بادگیرهای چندوجهی 29
هواکش و کلاهفرنگی 30
نحوه ساخت بادگیر 31
بادگیر و خیشخان 35
چشم انداز آینده 38
واژه نامه 39
منابع: 40
دانلود مقاله بادگیر