اطلاعات مربوط به اثرات و خواص دارویی گیاهان از زمان های بسیار دور به تدریج به دست آمده، سینه به سینه منتقل گشته، به طور ضمنی با آداب و رسوم و سنن قومی نیز در آمیخته و سرانجام با زحمت زیاد و از طریق تجربه های مدید، اهم اثرات و خواص آن ها در اختیار نسل های معاصر قرار گرفته است(24). طبق برخی سنگ نوشته ها و شواهد دیگر به نظر می رسدکه مصریان و چینیان در زمره اولین جمعیتهای بشری بوده اند که فراتر از دو هزار و هفتصد سال قبل از میلاد مسیح از گیاهان به عنوان دارو استفاده کرده و حتی برخی از گیاهان را برای مصرف بیشتر در درمان بیماری ها کشت داده اند؛ از سوی دیگر یافته های محققان نشان می دهد که تمدن های مختلف دنیای کهن، جهت مقاصد درمانی یکسان، گیاهان مشابهی را به کار می برده اند(29). اعجاز گیاهان دارویی از روزگاران کهن در میان ایرانیان نیز مورد توجه بسیار بوده است؛ پاره ای از این گیاهان بواسطه شفابخش بودن مقدس شمرده
می شده اند، به طوری که بنابر کتاب مقدس اوستا، گیاه «هوم» به علت شفابخشی سرور گیاهان شمرده می شده و این گیاه برفراز البرز می روییده است، همچنین بر طبق اوستا، اهورامزدا، ده هزار گیاه شفابخش را در اختیار «سریتا» اولین پزشک جهان که ایرانی بوده، قرار داده است(17). بعد از اسلام نیز دانشمندان بزرگی همچون محمد بن زکریای رازی، شیخ الرئیس ابوعلی سینا، سیداسماعیل جرجانی، ابوریحان بیرونی و… دانش پزشکی و گیاه درمانی را تکمیل نموده و با کشف داروهای جدید و نوشتن
کتاب های ارزشمند در زمینه طب گیاهی، سالیان متمادی راهنمای سلامت دردمندان در بیشتر نقاط جهان بودند(28).
علیرغم بکارگیری مواد مختلف معدنی، حیوانی و گیاهی در معالجه سنتی بیماری ها، طب سنتی، به طور عمده مبتنی بر استفاده از گیاهان دارویی بوده است. گیاهان دارویی هم در طب عوام که فاقد اصول علمی است، هم طب سنتی که مبتنی بر مبانی علمی دنیای قدیم می باشد و هم طب جدید که بر پایه تحقیقات گسترده اخیر است، از جایگاه ویژه ای برخوردارند(24). گیاهان دارویی به گستره وسیعی از گیاهان اطلاق می گردد که در درمان بیماری ها و یا پیشگیری از بروز آن ها مورد استفاده قرار
می گیرند، حدود این گستره با فرهنگ ملی استفاده از گیاهان دارویی، قوانین و مقررات و پیشرفت های علمی هر کشور تعیین می گردد، به طوری که در طب سنتی کشورها معمولاً هر گیاهی را می توان دارویی محسوب کرد(24). اما در یک تعریف دیگر، گیاه دارویی به گیاهی گفته می شود که دارای ماده یا مواد مؤثره مشخصی باشد، در درمان بیماری ها به کار برود و نام آن حداقل در یکی از
داروسازی های(فارماکوپه[1]) معتبر بین المللی ذکر شده باشد(24).
گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت خاصی در تأمین بهداشت و سلامت جامعه(هم به لحاظ درمان و هم پیشگیری از بیماریها) برخوردار بوده و هستند. این بخش از منابع طبیعی قدمتی همپای بشر داشته و یکی از مهمترین منابع تأمین غذایی و دارویی بشر درطول تاریخ بوده است(29). از نقطه نظر تاریخی، گیاهان اهمیت فراوانی در توسعه جوامع داشته اند و تحقیقات وسیعی برای یافتن فرآورده ها ومواد طبیعی دارویی گیاهی در طول تاریخ انجام شده اما نکته حائز اهمیت اینجاست که تا کنون تنها کمتر از 10% از مجموع 250000 گونه گیاهی جهان برای بیش از یک عملکرد زیست شناختی، شناسایی شده و مورد استفاده قرار گرفته اند، به عبارت دیگر بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، تنها بین 35 تا 70 هزار گونه گیاه دارویی در طول زمان برای حداقل یک یا چند بار مورد مصرف
قرار گرفته است(24). در حال حاضر، بیش از 25% از داروهای موجود، منشأ گیاهی دارند و 12% نیز از منابع میکروبی بدست می آیند(55). پتانسیل تولید داروهای گیاهی در طبیعت بسیار بالاست؛ به طوری که گفته می شود تنها در جنگل های استوایی تا 125000 گونه گیاه دارویی را می توان یافت(29). ارزش اقتصادی و تجاری گیاهان دارویی نیز بسیار بالا است؛ به طوری که در بعضی آمارها ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی بالغ بر 43 میلیارد دلار در سال برآورد شده است؛ همچنین طبق گزارش بانک جهانی، گردش مالی صنعت گیاهان دارویی در سال 2050 معادل 500 میلیارد دلار خواهد بود و لذا از هم اکنون کشورهای مختلف دنیا تلاش می‌کنند تا سهم مناسبی از این بازار عظیم را به خود اختصاص دهند(24).
در اوایل قرن نوزدهم، روش های تجزیه شیمیایی مواد ابداع شدند و به دنبال آن دانشمندان شروع به خالص سازی و شناخت اجزای مؤثر در گیاهان دارویی کردند؛ در سال های بعد، داروسازان ترکیبات گیاهی مورد نظر را خود به روش های شیمیایی سنتز نمودند و بدین ترتیب طب گیاهی به مرور جای خود را به داروهای شیمیایی داد، اما به تدریج با پی بردن به عوارض جانبی ناشی از مصرف این گونه داروها، مدت زمان زیادی نگذشت که بار دیگر گرایش به استفاده از داروها و درمان های گیاهی و به طور کلی فرآورده های طبیعی در میان مردم دنیا افزایش یافت و امروز، سازمان بهداشت جهانی اعلام می کند که بالغ بر 80% مردم دنیا، جهت درمان بیماری های مختلف به نوعی از طب گیاهی و گیاهان دارویی
(به صورت سنتی و یا پیشرفته) بهره می برند(24). علاوه بر عوارض جانبی داروهای شیمیایی، امکان پذیر نبودن تهیه مصنوعی برخی از مواد مؤثره فعال دارویی(مانند دیژیتالین، آتروپین، مرفین و اسکوپولامین)، اقتصادی تر بودن استخراج برخی مواد مؤثره از گیاهان نسبت به تولید انبوه آن ها به شیوه شیمیایی، قدمت چند هزار ساله طب سنتی و گیاهی و تجارب بالینی ارزشمند بشر در رابطه با استفاده از گیاهان دارویی و بالاخره امکان استفاده از این گیاهان در صنایع غذایی و نیز آرایشی و بهداشتی را می توان از دیگر دلایل رویکرد روز افزون مردم دنیا به گیاهان دارویی و داروهای گیاهی و همچنین تمایل شرکت های تولید دارو به ساخت داروهایی با منشأ گیاهی دانست(24).
کشور ما نیز، با توجه به سابقه تاریخی و موقعیت جغرافیایی و تجارب بسیار در زمینه استفاده از گیاهان دارویی و طب سنتی، امروز می تواند اقدام به تولید گسترده داروهای گیاهی گوناگون نموده و از نظر علمی توجه سایر کشورها را در این زمینه جلب نماید(32). کشور ایران از لحاظ جغرافیایی و آب و هوایی موقعیتی کاملاً استثنایی در دنیا دارد به طوری که از اقلیم های گوناگونی در قسمتهای مختلف برخوردار است و به همین دلیل فراوانی و تنوع گونه های گیاهی این کشور به بیش از 7500 گونه
(یعنی رقمی معادل دو تا سه برابر گونه های گیاهی تمام قاره اروپا) می رسد(32). مطالعات و بررسی ها نشان می دهد که با کشت سنبل الطیب[2] در نقاط مساعد کشورمان، می توان به دو تن در هکتار ریشه خشک و بالاترین مقدار ترکیبات ایریدوییدی و ترپنی دست یافت، همچنین نتایج تحقیقات حاکی از آن است که کشت بابونه[3] در غرب ایران، سبب استحصال یک تن گل خشک در هکتار با 14% کامازولن
می گردد و نیز کشت آویشن باغی[4] در نواحی مرکزی کشور، از سال سوم رویش به بعد به بالاترین میزان تیمول خود که تا کنون در هیچ کجای دنیا گزارش نشده، می رسد؛ از سوی دیگر ماریتیغال[5] کشت شده در ایران، از بالاترین درصد ترکیبات مؤثره سیلی مارین و سیلی بین برخوردار می باشد، همچنین
رازیانه های[6] کشت شده در مناطق مرکزی کشور، نه تنها از عملکرد دانه بالایی برخوردارند بلکه
دانه های مذکور بیشترین درصد اسانس و آنتول را نیز دارا می باشند و تمامی این یافته ها و یافته های مشابه، حاکی از بومی بودن و سازگاری بسیاری از گونه های دارویی با شرایط اکولوژیکی ایران می باشد که باعث می گردد تا محصولی با کمیت و کیفیت مطلوب و ایده آل از آن ها بدست آید(32
دانلود تحقیق درباره زیره سبز