فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 54 صفحه
تاریخ چیست؟
تاریخ را سه گونه میتوان تعریف کرد:
1. علم به وقایع و حوادث سپری شده و اوضاع و احوال گذشتگان. زندگینامه ها، فتح نامهها، سیرهها که در میان همه ملل تالیف شده و میشود از این مقوله است.
علم تاریخ در این معنی، اوّلاً جزیی، یعنی علم به یک سلسله امور شخصی و فردی است نه علم به کلّیات و یک سلسله قواعد و ضوابط و روابط، ثانیاً یک علم «نقلی» است نه عقلی، ثالثاً علم به «بودن»ها است نه علم بن «شدن»ها، رابعاً به گذشته تعلّق دارد نه به حاضر. ما این نوع تاریخ را «تاریخ نقلی» اصطلاح میکنیم.
2. علم به قواعد و سنن حاکم بر زندگیهای گذشته که از مطالعه و بررسی و تحلیل حوادث و وقایع گذشته به دست میآید. مورّخ به معنی دوم در پی کشف طبیعت حوادث تاریخی و روابط علّی و معلولی آنهاست تا به یک سلسله قواعد و ضوابط عمومی و قابل تعمیم به همه موارد مشابه حال و گذشته دست یابد. ما تاریخ به این معنی را «تاریخ علمی» اصطلاح میکنیم.
این جهت، تاریخ را بسیار سودمند میگرداند و آن را به صورت یکی از منابع «معرفت» (شناخت) انسانی درمیآورد او را بر آیندهاش مسلّط مینماید.
تاریخ علمی مانند تاریخ نقلی به گذشته تعلّق دارد نه به حال، و علم به «بودنها» است نه علم به «شدنها»؛ اما بر خلاف تاریخ نقلی، کلی است نه جزیی، و عقلی است نه نقلی محض.
تاریخ علمی در حقیقت بخشی از جامعه شناسی است؛ یعنی جامعه شناسی جامعههای گذشته است.
3. فلسفه تاریخ؛ یعنی علم به تحوّلات و تطوّرات جامعهها از مرحلهای به مرحله دیگر و قوانین حاکم بر این تطوّرات و تحوّلات؛ به عبارت دیگر، علم به «شدن» جامعهها نه «بودن» آنها.
مفهوم تاریخ اجتماعی
قبل از آن که به مفهوم تاریخ اجتماعی بپردازیم ابتدا لازم است تاریخ از دو نگاه استاتیک یا ایستایی شناسی و دینامیک یا پویایی شناسی و ارتباطی که هر یک از این دو نوع نگاه یا روش مطالعه می توانند با تعریف تاریخ و تاریخ اجتماعی داشته باشد بررسی شود.
داشتن نگاه استاتیک یا رویکرد ایستایی شناسی نسبت به یک پدیده، به معنای مطالعه جامعه و اجزاء و عناصر آن در مقطع خاصی از زمان می باشد . در این نوع مطالعه موضوع مورد نظر بدون توجه به پیشینه تاریخی و یا تغییر و تحولاتی که در آینده ممکن است پیدا کند مورد بررسی قرار می گیرد. در این رویکرد، زمان و تغییر در طول زمان از موضوع مورد مطالعه حذف می شود. بنابراین، ایستایی شناسی را می توان مطالعه یک پدیده در مقطع یا برشی از زمان و مکان دانست. در این نگاه به پدیده ها، تاریخ را می توان شرح حال گذشتگان یا مجموعه حوادثی که در گذشته روی داده است دانست.
برخلاف نگاه استاتیک یا ایستایی شناسی، پویایی شناسی ضمن قبول ایستایی و ثبات نسبی وقایع و رخدادهای اجتماعی، طلوع، رشد و غروب پدیده ها را مطالعه می کند و سعی در وارسی و جستجو درباره حرکات اجتماعی دارد. داشتن نگاه یا رویکرد پویایی شناسی به یک پدیده مستلزم جواب دادن به شش پرسش زیر در رابطه با آن پدیده است:
1- چرایی پویایی: در این جستجو، علل به وجود آمدن یا رخ دادن تغییر، تحول، رشد و حرکات اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد. مثلأ مارکس موتور محرکه یا چرایی پویایی تاریخ را در تضاد طبقاتی، کنت در رشد ذهن، و آدلف کست در جمعیت ( افزایش و تراکم ) و مورگان درتغییرات تکنولوژیک می داند.
2- فرجام پویایی: در این کنکاش، سوگیری تاریخی تغییرات و تحولات و سرنوشت نهایی تاریخ جامعه مورد مطالعه قرار می گیرد. به این مفهوم که حرکت تاریخی جوامع تا کنون در چه جهتی بوده و در نهایت به کجا می رود. مثلأ مارکس سوگیری و آینده حیات بشری را در جهت متحقق کردن سوسیالیزم می داند. یا بعضی از اندیشمندان غربی ( فوکویاما، ژاپنی اهل آمریکا ) که حرکت و آینده تاریخ را در لیبرال دموکرات می دانست. و یا آگوست کنت که فرجام تاریخ را به سوی اثبات گرایی می دانست. فرجام پویایی، به اتوپیا یا مدینه فاضله ای اشاره دارد که به طور معمول در مباحث نظری هر مکتبی وجود دارد و مکاتب مختلف در این مورد دیدگاه های خاص خود را دارند و در عملکرد خود، جایگاه ویژه ای برای آن قائل هستند.
3- فرآیند پویایی: در این جستجو، مسیر و راه رشد و تغییرات مورد ملاحظه قرار می گیرد. آیا راه ها پیش رونده هستند یا پس رونده؟ و .... به طور کلی فرآیند های پویایی را می توان به چند دسته تقسیم کرد:
الف- خطی ( راستگونه، تک خطی و چند خطی )
ب- دوری
فرآیند های پویایی خطی و دوری از نوع فرآیندهای پیش رونده هستند و در رابطه با فرآیند های پس رونده می توان به مادی و اخلاقی اشاره کرد.
4- کندی پویایی: در این جستجو، سدهای جلوگیر و عناصر بازدارنده ی تکامل بررسی می شود.
5- تندی پویایی: در این قسمت، انگیزه های سبقت و عناصر تحریک کننده و محرک تکامل بررسی می شود.
6- ساز و کار پویایی: در این جستجو، ساز و کار و اسباب انجام پویایی در سیمایی فرآیندی مورد بررسی قرار می گیرد.
با توجه به مطالب ذکر شده، در رویکرد پویایی شناسی، تاریخ دیگر نمی تواند فقط شرح حال گذشتگان باشد یا همچون یک قصه تاریخی، فقط مجموعه ای از حوادثی باشد که در گذشته رخ داده است. در این رویکرد، علاوه بر مطالعه کامل پدیده، علل و عوامل مؤثر در رخ دادن، تغییرات، تحول و دگرگونی آن پدیده نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
تاریخ در رویکرد دینامیک یا نگاه پویایی شناسی، که می توان آن را تاریخ اجتماعی دانست، دیگر فقط شرح حال پادشاهان و قهرمانان نیست. بلکه به همه اقشار جامعه توجه دارد و سعی در شناساندن ابعاد پنهان حوادث دارد. در تاریخ اجتماعی، روشن می شود که مردم در دوران های مختلف و در نقاط گوناگون دنیا چه عقاید، آراء فلسفی، سیاسی، اجتماعی و علمی داشته اند. و این که در مورد امور مختلف زندگی چگونه فکر می کرده اند؟ نهاد اقتصاد و نحوه معیشت آن ها چگونه بوده است؟ اشکال حکومت و سازمان های اداره اجتماعی چگونه بوده است؟ و ....
تاریخ اجتماعی بر خلاف تاریخ استاتیک و سنتی، نگاه خرد ( نه کلان ) به حوادث دارد و به لایه های زیرین تحولات اجتماعی توجه می کند و در مقام تحلیل و تبیین حوادث، سعی در آشکار کردن تأثیر گرایش های فکری، ویژگی های اخلاقی، سبک و شیوه زندگی عامه مردم به عنوان یک عامل اثرگذار بر روند حوادث دارد.
تحقیق درباره بررسی و ارزیابی تاریخ اجتماعی و شناخت آن
