یکی از مسیرهای کاملاً مطمئن و قابل اعتماد که زمینه های تغییر وتحول دایمی و احساس زنده بودن را برای نسل بشری فراهم کرده است بستر تعلیم و تربیت می باشد. جامعه ای که با برنامه و اتکاء به مردم در راه آن پای می گذارد و علم را با عمل صالح همراه می نماید سعادت دنیا و آخرت را به دست آورده است. نظام های تعلیم و تربیت علاوه بر گسترش و توسعه ی علوم به دنبال تحقیق وظایف مهمی همچون پرورش و توسعه ی انسانیت ، خلاقیت، آینده نگری ، نشاط ، جهت دهی سرزندگی، و ... به سل بشری هستند تا جامعه و افراد آن پیوسته در حال تغییر و شدن باشند.
به طور کلی نظام های تعلیم و تربیت برنامه ها، وظایف و خدمات خود را برای توسعه ی نسل فعلی وآتی که توجه به هر دو از اهمیت خاص خود برخوردار است و غفلت از هر کدام خسارتی جبران ناپذیر می باشد، تهیه ، تنظیم و اجرا می نمایند.
نهضت سواد آموزی نیز که با فرمان بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی(ره) آغاز به کار کرده است خدمات آموزشی خود را برای عده ای زیادی از مخاطبان خود که قشر فعال کنونی جامعه هستند ارائه می دهد و اولین اقدام را باسواد نمودن قریب به اتفاق مخاطبان قرار داده است که هرچند اکثریت دوره ی مقدماتی باسوادی را پشت سر گذاشته اند که البته با این میزان سواد به شدت در معرض خطر بازگشت به بی سوادی می باشند.
زمانی موفق به کنترل این خطر و ارتقاء دایمی توانمندی های کم سوادان خواهیم شد که بستری مردمی ، خود اتکاء و هدفمند برای ایجاد جامعه ی در حال یادگیری مداوم به وجود آمده باشد و از این شعار جاودانه ی رسول اعظم (ص) تبعیت شود که فرمودند:«اطلبوا العلم من المهد الی الحد»(یعنی زگهواره تا گور دانش بجوی).
بی سوادی و سواد آموزی :
برای اینکه مفهوم بی سوادی را تعریف کنیم باید بدانیم باسواد کیست؟ بر طبق تعریف یونسکو باسواد کسی است که قادر باشد مطلبی را به زبان ملی و معیار بخواند و بنویسد و بفهمد. بنابراین علاوه بر خواندن و نوشتن فهم و درک مطلب نیز شرط باسوادی تلقی می شود. اگر فردی تنها بتواند بخواند و بفهمد اما نوشتن را نداند، به این گروه از افراد نیمه باسواد گویند و نمی توان آنان را باسواد خواند!
مسأله بی سوادی را به هیچ وجه نمی توان از مسائل کلی رشد و توسعه بالاخص از مسأله اساسی تغییر شالوده های اقتصادی و اجتماعی جدا ساخت. بنابراین مبارزه با بی سوادی را باید جزء جدایی ناپذیر از مبارزه ملنها در راه رشد و تکامل همه جانبه و خلاقه آنان بشمار آورد. گفتنی است که ریشه کن کردن بی سوادی ، برای ممالکی که آماده بوده و هستند که با این آفت اجتماعی به مقیاس وسیع دست و پنجه نرم کنند، امری شدنی و معقول است که کشور ایران از آن جمله ممالک می باشد. سوادآموزی کارساز نیروی محرکه و جان تازه ای به مبارزه در امر سوادآموزی می بخشد اگر آموزش سواد با تعلیم حرفه و کار همراه باشد عمل فراگیری آسان تر، سریعتر صورت می گیرد و اشتها و رغبت فراگیری نیز افزون ترمی شود
دانستنی هایی از فعالیت های سوادآموزی در کشور :
تاکنون نهضت سوادآموزی که یادگار امام رحمة ا... علیه می باشد توانسته است چندین گام مهم بردارد :
- به طور کلی در گروه سنی 10 سال به بالا در سطح کشور، درصد باسوادی را از حدود 40 درصد در ابتدای انقلاب به قریب 90 درصد افزایش داده است؛ حتی عده ای از سوادآموزان توانسته اند به دانشگاه راه پیدا کنند.
- بیش از 500 عنوان کتاب های خواندنی مفید و ساده نویسی شده را تدوین و به چاپ رسانده است تا مورد استفاده ی افراد، با هر سطح سواد (ابتدایی تا دانشگاهی) قرار گیرد که نمونه هایی از آنها به گروه های یاددهی ـ یادگیری مداوم تحویل می شود.
- برای تشکیل کتابخانه های سیار و خانواده ، تولید نشریه های مختلف ، مسابقات فرهنگی ویژه ی کم سوادان ، انجام پژوهش و... اقدام های گسترده و مهمی انجام داده است.
- نهضت سوادآموزی تاکنون توانسته است پنج مدال بین المللی را در رابطه با موفقیت ها و طرح های خود کسب نماید که هیچ سازمان و نهاد دیگری نتوانسته است تا این حد به آن دست پیدا کند.
- در زمینه ی گسترش فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی (در بین نوسوادان که روزی از نعمت سواد برخوردار نبوده اند) چندین میلیون جلد کتاب را تولید، چاپ و توزیع کرده است.
- با تشکیل گروه های پی گیری سواد، خدمات مکاتبه ای و کلاس های تحصیلی بالاتر از دوره ی مقدماتی ، تا حدی از بازگشت به بی سوادی جلوگیری کرده است اما زمانی می توانیم نگران بازگشت به بی سوادی نوسوادان نباشیم و باسوادی سودمند تلقی گردد که محیط زندگی آنان با کمک باسواد محلی به جامعه ی در حال یاددهی ـ یادگیری مداوم تبدیل شود.
بهترین راه برای رسیدن به جامعه ای در حال یاددهی – یادگیری مداوم ، بسیج مردمی در غلب گروههای محلی برنامه دار و دارای هدف های آموزشی و کاربردی می باشد .گرو هایی که مانند جلسات روضه و قرآن خود گردان عمل کنند و علاوه در انجام چنین تلاشهای مبارکی برای فعالیت های آموزشی – مهارت دیگر نیز برنامه داشته باشند .
ایجاد انگیزه در سواد آموز :
فرد برزگسال زمانی خوب یاد می گیرد که :
مورد احترام قرار گیرد؛
امنیت خاطر داشته باشد؛
آنچه می آموزد کاربرد داشته باشد؛
آموخته هایش با تجارب قبلی او همخوانی داشته باشد.
یکی از مراحل مهم تدریس ایجاد انگیزه می باشد که برای یادگیری و انطباق ویژگیهای موضوع مورد بحث با زندگی و محل کار سوادآموزان است. چه، تا زمانی که اهمیت موضوع و ابعاد آن برای سوادآموزان مشخص نباشد، آموختن مطالب فرهنگی و اقتصادی و بهداشتی و انتقال آن به مردم چندان جدی گرفته نخواهد شد. برای انتقال پیام ها به سوادآموزان باید دانش و مهارت آموزشیاران ارزیابی شود؛ مسائل محله و اولویت بندی نیازهای آموزشی آنان جمع بندی شود؛ مطالب آموزشی مانند روزنامه دیواری جزوه و عکس و بروشورهای متنوع و... تهیه شود، و ارتباط با سوادآموزان و خانواده هایشان بیشتر تمرین شود. و در یادگیری و جذب، کاربرد عملی تأثیر فراوانی دارد. در این قسمت فهرستی از فعالیت های پیشنهادی ارائه می شود که می تواند به صورت انفرادی یا گروهی اجرا شود و مفاهیم و مهارتهای آموخته شده را بکار بگیرد. بزرگسالان زمانی به یادگیری علاقه نشان می دهند که کاربرد فوری و اهمیت آموخته های خود را ببینند. خصوصاً در آموزش کاربرد روزمره در زندگی خود مانند گرفتن شماره تلفن نوشتن اسم و فامیل خود و امضاء ، شمارش و حساب، دانسته های خانواده ، کمکهای اولیه و مقابله با بلایای طبیعی و... مهارت لازم و کاربردی را بیابند. یکی دیگر از راهکارهای جذب و نگهداری سوادآموزان تلفیق برنامه های رابطان بهداشت با آموزشیاران و سوادآموزان و آموزش لازم و کافی به آموزشیاران در رابطه با مراقبت های بهداشتی و انتقال آن به دیگران می باشد.
فعالیت های آموزشیاران در محله برای جذب و نگهداری بهتر سوادآموزان :
- سطح سواد، فرهنگ، اقتصاد، اجتماعی، مذهبی و تسهیل گر را در خانوارها ارتقاء دهد.
- در بهبود خدمات فرهنگی ، مذهبی و بهداشتی شرکت کند.
- اقدامات و مقرراتی را برای بهبود سطح فرهنگی ، عقیدتی و اقتصادی و بهداشتی در مناطق فاقد برنامه اعمال کند.
- در حل مشکلات اجتماعی و زیست محیطی محله نقش تسهیلگر را بازی کند.
- نقش رابط را برای سازمانهای دولتی با جامعه محله بازی کند.
- تعاونی های زنان را برای ایجاد درآمد و توسعه محله ایجاد کند.
- راه اندازی دوره های آموزشی را برای کسب مهارت ساکنین محله با بخش های دولتی هماهنگ کند.
- در بازاریابی محصولات صنایع دستی زنان کمک کند.
- منابع کمک مالی از بخش خصوصی را برای توسعه محله بسیج کند.
- با مقامات زیربط برای ایجاد تسهیلات ورزشی بانوان هماهنگی کند.
برخی از ویژگی ها و اصول آموزش مخاطبان کم سواد که باید مورد توجه مسؤول محترم گروه باشد :
- اصل انعطاف پذیری :
- زمان و مکان آموزش، بر اساس شرایط و آمادگی آنان و مسؤول گروه آموزشی تعیین می شود لذا ساعت و محل با رعایت کلی زمانبندی و هدف مندی لازم، متفاوت تنظیم و اجرا می گردد.
- برنامه ی آموزشی بر اساس نیازهای واقعی آنان قابل تغییر و اصلاح است، لذا باید از خودشان نظر خواهی و با رعایت چارچوبه های کلی ، برنامه ها تنظیم شوند.
2- اصل استمرار:
- نشان گر ضرورت دایمی بودن نیاز به آموزش و یادگیری است.
«اطلبوا العلم من المهد الی الحد» پیامبر اعظم(ص)
- اصل رعایت و توجه به تفاوت های فردی:
- برنامه ی آموزشی آنان، بر اساس تفاوت های فردی و متناسب با تجارب، دانش مهارت آمادگی و نیازهای آنان ارائه گردد.
- در ارزشیابی مخاطبان ضمن توجه به برنامه ی آموزشی ، پیشرفت هر مخاطب با خودش مقایسه شود.
- مدت زمان لازم برای یادگیری مطالب و مهارت ها در افراد متفاوت است.
شامل 10 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله بی سوادی و سواد آموزی
