کپسول آتش‌نشانی نوعی دستگاه برای خاموش نمودن آتش است . این دستگاه جزء خاموش کننده‌های آتش قابل حمل دستی بوده و با توجه به نوع آتش ترکیبات مختلف مانند آب، پودر و گاز، گاز دی اکسید کربن را با فشار بر روی آتش می‌افکند. [۱]
کپسولهای آتش نشانی استوانه‌های فلزی محکمی هستند که با آب یا یک نوع ماده خفه کننده مانند دی اکسید کربن پر شده‌اند و وقتی اهرمی را که بالای این استوانه‌است فشار دهید، ماده با فشار زیادی از کپسول خارج می‌شود . در این کپسول‌ها یک لوله، مخزن تحت فشار کپسول را به قسمت بالای کپسول متصل و یک شیر فنری نیز ارتباط میان لوله را با دهانه خروجی مسدود کرده‌است. در بالای سیلندر، سیلندر کوچک دیگری وجود دارد که با گاز فشرده‌ای مانند دی اکسید کربن پر شده‌است و یک شیر جلوی انتشار دی اکسید کربن را می‌گیرد.
برای استفاده از کپسول آتش نشانی باید ضامن کپسول را کشیده و اهرم آن را فشار داد. این اهرم یک میله را فشار می‌دهد تا شیر فنری را به پایین فشار دهد و مسیر خروجی را باز کند. گاز فشرده شده بر اثر فشار رها می‌شود و با نیروی قابل ملاحظه‌ای از مخزن به دهانه خروجی منتقل شده، خارج می‌شود .
باید آن را مستقیماً روی سوخت هدف گیری و روی تمامی سوخت پخش کرد. کپسول را با اندازه‌های مختلف و گازهای مختلف می‌سازند .
انواع: co2 -پودر و گاز - هالوژن - آب و... هریک از آنها کاربرد ویژه دارد.
وزن خاموش کننده
وزن خاموش کننده‌های دستی متفاوت می‌باشد، از یک کیلو گرمی تا ۱۴ کیلو گرمی یا ۱۴ لیتری آن وجود دارد به طوری که یک نفر به راحتی بتواند آن را حمل نماید . انواع بزرگ تر این وسیله به دلیل وزن زیاد بر روی چرخ قرار گرفته و گاهی اوقات بعضی از آنها در جای مشخصی به صورت ثابت نصب می گردند که دیگر لفظ دستی به آن گفته نمی‌شود و به عنوان کپسولهای آتش نشانی چرخدار شناخته می‌شوند. از انواع خاموش کننده‌های دستی با توجه به ظرفیت و نوع مواد داخل آن می توان در حریقهای کوچک و مختلف استفاده نمود .
انواع مواد اطفاء حریق خاموش کننده‌ها
با توجه به کاربرد متفاوت خاموش کننده‌ها و از طرفی با توجه به متفاوت بودن مواد در حال احتراق، مواد اطفاء کننده نیز متفاوت می باشند . پنج نوع مواد اطفاء کننده با کار برد متفاوت در خاموش کننده‌های ذیل وجود دارد :
۱- خاموش کننده‌های محتوی آب WATER FIRE EEXTINGUISHER
۲- خاموش کننده‌های محتوی پودرPOWDER FIRE EEXTINGUISHER
۳- خاموش کننده‌های محتوی گاز CARBON DIOXIDE FIRE EEXTINGUISHER
۴- خاموش کننده‌های محتوی کف EEXTINGUISHER FOAM FIRE
۵- خاموش کننده‌های محتوی مواد هالوژنه HALOGENATED FIRE EEXTINGUISHER
تامین فشار در خاموش کننده‌ها
در گذشته جهت اطفاء حریق از سطل شن یا قوطی‌های محتوی پودر استفاده می کردند، بدین صورت که عامل فشار جهت تخلیه این مواد وجود نداشت و شخص مجبور بود که با دست آن را بر روی آتش بپاشد، اما امروز جهت پرتاب مواد اطفاء کننده از عوامل فشار که در درون سیلندرها وجود دارد استفاده می کنند که آن عوامل به شرح زیر می باشند :
۱- فشار هوا از طریق فشردن هوای خشک به داخل سیلندر
۲- فشار یک گاز بی اثر مانند N۲ و یا CO۲ که در داخل کارتریج قرار دارد
(CARTRIDGE) ۳- فشار درونی ماده خاموش کننده مانند CO۲
طرز عمل سیلندرهای خاموش کننده
خاموش کننده‌ها به دو طریق عمل می کنند به صورت مستقیم و به صورت واژگون، البته روش واژگون مربوط به خاموش کننده‌های قدیمی تر سودا اسید و یا فوم شیمیایی می‌باشد .
الف) روش واژگون :
در این روش برای خارج شدن ماده اطفائیه از خاموش کننده باید آن را به صورت واژگون (سر و ته ) گرفت در غیر اینصورت ماده اطفائیه خارج نمی شود و فقط عامل فشار آن تخلیه می گردد . جهت شناسایی این نوع خاموش کننده‌ها یک دستگیره تا شونده در ته سیلندر وجود دارد .
ب) روش مستقیم :
در این نوع خاموش کننده‌ها احتیاج به واژگون کردن خاموش کننده نمی باشد و بایستی از دستگاه به صورت مستقیم استفاده کرد. توجه گردد که در صورتی که خاموش کننده ای را که عملکرد آن مستقیم است واژگون کنیم عامل فشار آن از نازل NOZZLE خارج می‌شود و اگر خاموش کننده نوع واژگون را مستقیم نگه داریم همین عمل انجام می‌شود .
قدرت پرتاب
برای اینکه بتوان با رعایت فاصله مناسب با آتش مواد اطفائیه را بر روی آتش پاشید، خاموش کننده باید قدرت پرتاب داشته باشد که معمولاً حداقل آن ۲ متر و حداکثر آن ۷ متر می‌باشد .
درصد تخلیه: درصد تخلیه مواد خاموش کننده در شرایط عادی و شارژ کامل دستگاه متفاوت می‌باشد . این درصد برای خاموش کننده‌های آب، کف، دی اکسید کربن و مواد هالوژنه ۹۵٪ و برای خاموش کننده‌های پودری ۸۵٪ می‌باشد .
زمان تخلیه: این زمان در خاموش کننده‌ها با توجه به مواد اطفائیه و وزن یا حجم آنها متفاوت است . حداقل زمان تخلیه ۸ ثانیه و حداکثر آن ۶۰ ثانیه می‌باشد .
آزمایش فشار در خاموش کننده‌ها
برای اطمینان از وجود فشار کافی در درون خاموش کننده معمولاٌ آزمایشهایی به شرح زیر انجام می گیرد : الف ) وزن کردن : کارتریج را از خاموش کننده جدا کرده و وزن می کنیم در صورتی که بیش از ۱۰٪ از وزن گاز محتوی آن کم شده باشد بایستی مجدداٌ شارژ گردد . ب) فشار سنج : خاموش کننده هایی که به وسیله هوای فشرده کار می کنند، فشار درون سیلندر به وسیله فشار سنج موجود بر روی آن نشان داده می‌شود . ج) آزمایش محلولها : خاموش کننده هایی که فشار آنها از طریق تولید گاز در اثر واکنش شیمیایی دو ماده تأمین می‌شود، سنجش گاز تولیدی بدین صورت انجام میگردد که مقداری از مواد شیمیایی موجود در سیلندر را با هم ترکیب کرده و مقدار گاز تولید شده را محاسبه می کنند .
حفاظت از خورندگی بدنه سیلندر خاموش کننده:خطری که در خاموش کننده هاوجود دارد ضعیف شدن ضخامت بدنه کارتریج در اثر زنگ زدن و خورده شدن فلز از داخل و یا خارج می‌باشد . برای جلوگیری از زنگ زدگی معمولاٌ به طریق ذیل بدنه کارتریج را محافظت می کنند . الف) استفاده از فلز ضدزنگ ب) پوشاندن سطح داخل و خارج با یک ماده ضد زنگ ج) کشیدن روکش پلاستیک از درون بدنه یا روی کارتریج
آزمایش بدنه: در زمان ساخت بدنه خاموش کننده‌ها را مورد آزمایش قرار می دهند تا از مقاومت آنها در برابر فشار اطمینان حاصل گردد . الف) آزمایش مکانیکی نشت کردن ب) آزمایش در رابطه با حداقل ضخامت بدنه ج) آزمایش از هم پاشیدگی ( از هم گسیختگی ) د) آزمایش فشار کارکرد (فشار کارکرد حداکثر فشاری است که بدنه خاموش کننده در حالت عادی کار تحمل می‌کند و مقدار آن حدوداٌ نصف فشاری است که بدنه با آن آزمایش می شود.)
آزمایش‌های معمول
کلیه خاموش کننده‌ها می بایست به وسیله مصرف کننده یا کارخانه سازنده مورد آزمایش قرار گیرند . الف) بازدید ماهیانه : این بازدید با توجه به شرایط آب و هوای هر منطقه از یک ماه تا سه ماه یک بار انجام میگردد که در این حالت خاموش کننده به صورت ظاهری و از نظر سالم بودن پلمپ، قرار داشتن در محل خود، کم نشدن فشار، سالم بودن نازل و ضربه نخوردن مورد بازدید قرار می گیرد .
ب) بازدید سالیانه : برای اطمینان از عملکرد مواد اطفائیه درون خاموش کننده بر روی حریق بایستی بعضی از آنها در حریقهای تمرینی و آموزشی مصرف کرده و سپس خاموش کننده را شارژ و جهت استفاده آماده نمود .
ج) آزمایش بدنه در مقابل فشار : با توجه به استاندارد یا توصیه کارخانه سازنده هر چند سال یک بار ( معمولاٌ 2 سال ) بدنه خاموش کننده در مقابل فشار از نظر میزان مقاومت آزمایش هیدرواستاتیک میگردد .
انواع خاموش کننده‌ها
خاموش کننده‌های آبی
این گونه خاموش کننده‌ها دو نوع اند : خاموش کننده‌های آب تحت فشار این گروه از خاموش کننده‌های دستی معمولاٌ دارای ظرفیت ۹ لیتری یا بیشتر آب خالص می باشند و برای استفاده در آتش سوزیهای گروه A مورد استفاده قرار می گیرند . یکی از مشکلاتی که این نوع خاموش کننده‌ها دارند آن است که در مناطقی که درجه هوای آن کمتر از ۴ درجه سانتیگراد ( ۴۰ درجه فارنهایت )می باشد به دلیل یخ زدن آب غیر قابل استفاده می‌باشد . کارخانه‌های سازنده جهت رفع این مشکل در مناطق مذکور به جای آب از محلول ضد یخ مخصوص استفاده می کنند که حتی در برودت ۴۰- درجه سانتیگراد قابل استفاده می باشند .
قدرت پرتاب این نوع خاموش کننده ۷ متر طبق استاندارد انگلیس بوده ولی در استاندارد آمریکا قدرت پرتاب آن ۱۰ تا ۱۲ متر تعیین گردیده است . از این نوع خاموش کننده می توان بصورت متناوب استفاده نمود . مدت زمان تخلیه آن بصورت مداوم طبق استاندارد انگلیس ۶۰ ثانیه و طبق استاندارد آمریکا ۵۵ ثانیه می‌باشد . فشار مورد نیاز برای تخلیه از هوای فشرده شده در درون خاموش کننده تأمین میگردد . ( این نوع خاموش کنده در زمان شارژ کامل دارای ۱۰ بار یا PSI۱۵۰ فشار می‌باشد )
چون بدنه این نوع سیلندر تحت فشار مداوم قرار دارد باید مقاومتی برابر با ۴۰ اتمسفر (PSI۶۰۰ ) را دارا باشد . معمولاٌ بر روی درپوش خروجی این نوع خاموش کننده‌ها فشار سنج قرار دارد. فشارسنج مذکور معمولاٌ به دو منظور به کار برده می‌شود :
۱) فشار درون سیلندر را مشخص می نماید . ۲) از آنجائی که سیلندر فاقد شیر ایمنی است در صورتی که فشار درون سیلندر خاموش کننده به هر دلیلی افزایش یابد و از حد معمول بیشتر گردد فشارسنج از هم پاشیده و فشار سیلندر تخلیه میگردد . معمولاٌ شیر خروجی این نوع خاموش کننده‌ها به صورت اهرمی است و جهت جلوگیری از تخلیه آن یک پین که سر آن بصورت گرد است در زیر اهرم قرار می دهند که اصطلاحاٌ به آن ضامن گفته می‌شود . جهت استفاده از این خاموش کننده‌ها می بایست ابتدا ضامن را بیرون کشیده، سپس با قرار گرفتن در موقعیت مناسب نسبت به حریق، با یک دست خاموش کننده را گرفته و با دست دیگر نازل را و سپس با فشار بر اهرم مربوطه محتویات خاموش کننده بر روی آتش ریخته شود .
جهت حصول اطمینان از عملکرد این نوع خاموش کننده هر ماه یکبار بازدید ظاهری از خاموش کننده انجام دهید .در بازدید، از طریق فشارسنج فشار داخلی سیلندر را مشاهده کرده و از سالم بودن دستگاه از لحاظ ضربه دیدگی، سالم بودن شیر و پلمپ و همچنین سالم بودن شیلنگ آن اطمینان حاصل نمائید . در صورت امکان سالی یک بار در حریق آموزشی از آن استفاده و مجدداٌ شارژ گردد . هر دو سال یکبار بدنه خاموش کننده باید با فشار معینی ( ۲۴ بار / ۳۰۰ الی PSI ۳۵۰ ) تحت آزمایش هیدرواستاتیک قرار گرفته تا از سالم بودن آن اطمینان حاصل گردد .
خاموش کننده‌های آب و گاز
این نوع خاموش کننده هم مانند خاموش کننده آب تحت فشار می‌باشد، یعنی محتوی سیلندر آب و یا محلول ضد یخ است و آن خالی می باشد. به طور کلی در هر دو نوع خاموش کننده جهت جلوگیری از زنگ زدگی داخل سیلندر را با لایه ای نازک از پلاستیک یا ماده ضد زنگ می پوشانند . تفاوت این دو نوع خاموش کننده در نوع عامل فشار آنها می‌باشد . جهت تأمین فشار مورد نیاز در این نوع خاموش کننده از گاز CO۲ تحت فشار در یک سیلندر کوچک به نام کارتریج استفاده می‌شود . خاموش کننده آب و گاز عموماٌ غیر قابل کنترل است، به این معنی که گاز ذخیره شده در کارتریج وقتی که آزاد شد غیر قابل برگشت می‌باشد . مقدار تخلیه هر دو نوع خاموش کنده ۹۵٪ در زمان شارژ کامل می‌باشد . نوعی از همین خاموش کننده وجود دارد که نازل آن دوش مانند است و آب را به صورت مه به بیرون ارسال می‌کند . استاندارد انگلیسی قدرت پرتاب این نوع خاموش کننده را ۴ متر تعیین نموده است.
جهت اطمینان از عملکرد این نوع خاموش کننده هر ماه یک بار از خاموش کننده بازدید کنید، بدین صورت که با احتیاط درپوش را باز کرده و کارتریج را از سیلندر بیرون بیاورید، سپس آن را وزن کرده، در صورتی که بیش از ۱۰٪ از وزن گاز که روی کارتریج نوشته شده است کم شده باشد بایستی مجدداٌ آن را شارژ نمود . پس از آن بدنه، کفه، میله ضربه، سوزن، واشر و راه خروج را کاملاٌ بازدید کنید . سیلندر خاموش کننده بایستی هر ۲ الی ۵ سال یک بار آزمایش شود تا از سالم بودن آن اطمینان حاصل گردد .
شامل 47 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق درباره کپسول های آتش نشانی