دانلود مقاله بررسی وضعیت صنوبر کاری های انجام شده

اختصاصی از فی بوو دانلود مقاله بررسی وضعیت صنوبر کاری های انجام شده دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه
شهرستان ابهر در فاصله ی 90 کیلومتری از استان زنجان در مسیر جاده ترانزیت تهران – زنجان قرار گرفته است. این شهرستان در منطقه کوهستانی به صورت دره ای از شمال به جنوب شرقی کشیده شده است و وسعتی بالغ بر 34000 هکتار دارد که از سمت جنوب و شرق به تاکستان، آوج و از غرب به زنجان و خدابنده و از شمال به طارم محدود شده است.
مساحت کل مراتع شهرستان ابهر 170300 هکتار می باشد که از این میزان 10100 هکتار جزء مراتع خوب و 114600 هکتار آن جزء مراتع متوسط و 45500 هکتار مراتع فقیر می باشد.
از مراتع این شهرستان سالانه 26843 تن علوفه برداشت می شود که در یک دوره چرایی قادر به تأمین 110845 واحد دامی می باشد.
پوشش عمده ی مراتع شامل گراسهای چند ساله و یکساله و انواع گون و گیاهان تیغدار دیگر و انواع گیاههن از خانواده حبوبات می باشد.
سطح جنگلهای طبیعی شهرستان ابهر 5000 هکتار می باشد که شامل انواع گونه های درختی و درختچه ای مانند زالزالک، بادام وحشی و نسترن به صورت پراکنده می باشد. از کل این مساحت در حدود 3000 هکتار جزء جنگلهای در دست کاشت می باشد که کشت عمده آن چوب سفید صنوبر می باشد.
صنوبرکاری در ایران قدمتی به کهنسالی تمدن ایران زمین دارد و از دیرباز در کناره رودها، مسیرهای آبیاری، باغها، زمین های کشاورزی و منازل روستایی این درختان سریع الرشد و زودبازده جهت تولید چوب کاشته می شدند. گرچه صنوبرها به ندرت در سطوح وسیع، کاشته می شوند با این وجود در بسیاری از نقاط کشور به خصوص در حاشیه ی رودخانه ها توده های انبوه و متراکمی دیده می شوند که بازمانده توده های بزرگتری هستند که به مرور تغییر کاربری داده و به زمینهای کشاورزی، باغهای میوه و ... تبدیل شده اند.
صنوبرکاری در کشاورزان ایران جزء قدیمی ترین زراعتهای سنتی است که از دیرزمان با هدف تولید چوب، بادشکن و حتی زینتی در مناطق مختلف کشور کشت و توسعه یافته است. نظر به کاربرد گسترده چوب صنوبر در ساختمانهای روستایی، شهری و صنعت کبریت سازی کشور و نیز زمینه های مناسب آن از نظر تنوع گونه ای و سازگاری گونه های مختلف صنوبر به اقالیم گوناگون موجود در کشور، کشت و کار آن مورد استقبال کشاورزان، روستاییان و نیز کارخانه ها و شرکتهای چوب و کاغذ بوده است.
شرایط اکولوژیک مساعد برای کشت و کار صنوبر در ستان زنجان، از زمانهای گذشته کشت ارقام و گونه های مختلف درختان صنوبر در استان را فراهم کرده است. به طوریکه وسعت صنبرکاری در استان به بیش از 11 هکتار می رسد.

فصل اول :
معرفی گونه های صنوبر

1 ) گیاهشناسی صنوبر
جنس صنوبر یکی از خانواده بید salicaseaa می باشد. این جنس شامل درختانی با برگهای تقریباً قلبی شکل و دمبرگی مسطح می باشند، سنبله نر آنها برخلاف بید برافراشته نبوده بلکه آویخته و پاندولی است. گرده افشانی به وسیله باد انجام می گیرد میوه ها مانند بید کپسولی شکل و محتوی دانه ها کرکدار است. در کل جهان بیش از 200 گونه بید و 50 گونه صنوبر شناسایی شده اند با توجه به اینکه بیدها و صنوبرها علاوه بر روشهای طبیعی و جنسی به وسیله ی قلمه و پاجوش نیز تکثیر می یابند و دو رگهای طبیعی در بین آنها دیده می شوند، شناسایی آنها بسیار مشکل می باشد.
جنس صنوبر به 5 بخش و زیر بخش های زیر تقسیم می گردد.
بخش لوسه section leuce :
الف ) زیربخش Albidea شامل گونه ی p.albal, p.caspica
ب ) زیربخش Trepidae شامل گونه های p.Tremuloides (michx) , p.termula (L.)
بخش تورانگا section turanga :
مهمترین گونه این بخش پده p.eaphratica (olive) می باشد.
بخش لوکویدس section loucoides :
شامل گونه های p.cilliata (wall) , p.lasicocarpa (oliv) می باشد.
بخش ایکروس section Aigeiros :
شامل گونه های p.deltoides , p.nigra(L) , p.xearamericana (Dode, Guinier) می باشد.
بخش تاکاماهاکا :
شامل گونه های p.candicans (Ait) , p.simonni (carn) , p.trichocarpa (torr,gray) , p.yannanensis (Dode) می باشد.
صنوبر اصولاً درختانی هستند که سرشت اکولوژیکی بسیار متفاوتی داشته و در اقلیم های گرمسیری، سردسیری، معتدله، مرطوب، خشک از حاشیه ی دریاها تا مناطق جلگه ای و حتی دامنه کوههای هیمالیا گسترده شده اند. این درختان از نظر نیاز نوری در گروه درختان نورپسند طبقه بندی می شوند و برای افزایش یک گرم ماده ی خشک در طول فصل رشد (حدود 150 روز) یک لیتر آب مصرف می کنند. از آنجا که میزان تنفس ریشه ای آنها زیاد است خاک نباید دارای آب غرقابی ایستاد و باغت سنگین باشد. مناسبترین خاک برای صنوبرها خاک باغات یکنواخت با ترکیب مناسبی از ذرات رس و سیلت می باشد که در کل نبایستی مقدار رس آن از 20 تا 30 درصد بیشتر باشد. (البته بعضی از گونه ها مقدار بیشتری را تحمل می کنند.)

1 . 2 ) صنوبر (populas)
شامل 30 گونه در نیمکره شمالی است. گونه p.deltoides در قرن 17 به اروپا برده شد و با pinigra دورگی تولید کرد که p.canadernsis نام دارد. کلاض این جنس 5 بخش دارد گونه های بین بخشها می توانند دو رگ شوند اما داخل هر بخش جواب بهتری می دهند. بخش leuce شامل p.alba , p.grandidentata , p.termuloides , p.termula غالباً روی خاکهای آهکی ضعیف رشد کرده و قابلیت جست دهی دارند. تمام گونه های این بخش آلوپاتریک هستند. گونه های دوم و چهارم از موارد ذکر شده به علت تفاوت در زمان گلدهی نمی توانند به طور طبیعی با هم دو رگ شوند. گونه های p.balsmamifera , p.trichocarpa متعلق به بخشهای Tacamahaca , Aegeiros هستند که سریع الرشد بوده و مورد توجه اصلاح گران قرار دارند. با توجه به جدایی جغرافیایی همگی آلوپاتریک هستند. به نظر می رسد تمامی این گونه ها قادر به تلقیح با یکدیگر و تولید بذر کافی باشند دورگ گیری به وفور به صورت مصنوعی انجام شده و دو رگها به نقاط مختلف برده شده اند. از جمله p.earamerican که در کشور خودمان نیز در طرح های سازگاری صنوبر کشت شده و نتایج قابل قبولی ارائه داده است. بیشتر صنوبرهای کشت شده در اروپا، شمال امریکا و آرژانتین دورگ هستند. در اروپا بسیاری از توده های خالص به تدریج به وسیله دو رگها جایگزین شده اند.
صنوبر، درختی است از تیره بید (salicaceae) که گونه ای جنگلی محسوب نمی شود ولی به دلیل تند رشدی و چوب مناسب به فراوانی کاشته شده است. صنوبر دلتوئیدس در اصل متعلق به امریکاست ولی با توجه به کاشت آن در اروپا، این گونه از تازه اروپا وارد ایران شد.
اغلب پایه های صنوبر، دارای تاج متقارن هستند و کیفیت تند بسیار خوب و شاخصی دارند به نحوی که ممکن است تا 95 درصد دارای کیفیت درجه ی یک باشند.
همچنین این درخت، میزان تبخیر را تا 10 درصد در روز و چهاردرصد در شب کم می کند و موجب می شود فریب نگهداری رطوبت خاک در عمق صفر تا 50 سانتی متر، 20 درصد بیشتر شود. صنوبر در شمال کشور، در دامنه های شمالی و در شیب ملایم، رشد بهتری دارد.
درختان وابسته به گروه کبوده در اروپا و آسیا و شمال افریقا پراکنده بوده و تمامی آنها به نام Populus alba نامگذاری شده در حالیکه بین آنها فرمهای مختلفی وجود دارند که از نظر شکل ظاهری و خواص اکولوژی با هم اختلاف زیادی دارند.
سطح تحتانی برگهای شاخه های کوتاه این درختان در ابتدا از کرکهای سفید یا خاکستری رنگی پوشیده می شود و بعدها در بعضی گونه ها بی کرک می شوند و سطح تحتانی برگهای شاخه های بلند را غالباً کرکهای سفید یا خاکستری رنگی می پوشانند. شاخه های جوان و جوانه ها و دمبرگ این گروه نیز غالباً دارای کرک می باشند.
درختان این گروه را به دو گروه کوچکتر تقسیم می کنند :
یکی Populus alba L. و دیگری Populus canescens sm. می باشند.
1 ) Populus alba L. این گروه کبوده های واقعی هستند که در اروپا و مرکز و مغرب آسیا به خصوص در مناطق جلگه ای و غیرکوهستانی به حال خودرو فراوانند و در بعضی از این مناطق به طور دست کاشت هم دیده می شود.
سطح تحتانی برگها و حتی برگهای شاخه های کوتاه سفید و از کرکهای سفید و نسبتاً قطور دائمی پوشیده شده برگهای شاخه های بلند (نهالهای یکساله، ریشه جوشو شاخهای بلند) نسبتاً بزرگ و تقریباً بریده و شکافدارند و برگهای شاخه های کوتاه باشکال مختلف و دندانه دار می باشند. جوانه ها کوچک کمی باریک و نوکدار و گاهی گرد و مدور و کرکدارند.
پوست این درختان سبز رنگ و گاهی سفید گچی و دارای عدسکهای بیضی شکل می باشد.
کبوده ها در مناطق گرم و نسبتاً خشک می روند و زندگی آنها بستگی به وجود آب دارد با این وصف نسبت به خشکی مقاومند و از سرمای زیاد و یخ بندان زمستانی صدمه می بینند.
این درختان خیلی زیاد ریشه جوش می دهند و ریشه جوش های آنها خیلی دورتر از پایه اصلی (تا 50 متر) نیز ظاهر می شوند و نهالهای آنها در نقاط باز و اراضی ماسه ای بستر رودخانه ها رشد می کنند.
قلمه این درختان به آسانی ریشه می دهد اما معمولاً بعد از بهره برداری قلمستان ریشه جوشهای آنها جای درختان اصلی را می گیرند.
جورهای مهم این گروه عبارتند از :
در اروپا بیشتر می روید
Populus alba L. var. nivea willd
در اسپانیا و شمال افریقا می روید
Populus alba L. var. Subintegerrima Lange
در اسپانیا و شمال افریقا می روید
Populus alba L. var. hickeliana Dode
در آسیای مرکزی
Populus alba L. var. Bolleana Lauch (alba pyramidalis)
در جنوب اروپا
Populus alba L. var. Palmata Dode
در شرق اروپا
Populus alba L. var. Treyviana Dode
در شرق اروپا
Populus alba L. var. Paletskyana Dode
در چین

Populus alba L. var. tomentosa Carr
در ایتالیا، اسپانیا، الجزایر و مراکش
Populus alba L. var. microphylla Maire
در سوریه و کشورهای مجاور میروید
Populus alba L. var. CV. Roumi
به علاوه دورگهای دیگری از این درختان به خصوص با p.tremula وجود دارند.
در ایران گونه ای از کبوده به حال خودرو در اراضی جلگه ای جنگلهای شمال و بستر رودخانه ای آن منطقه میروید که به نام سفید پلت (Populus Caspica) نامگذاری شده و بعضی لز متخصصین آنرا شبیه به p.paletakyana می دانند.
غیر از گونه خود روکولتیوارهای دست کاشت و نر و ماده به فرمهای مختلف و با شاخه های عمودی (اشن سیاه مشهد – کبوده بومی) و یا شاخه های گسترده (کبوده شیرازی - کلمبر) در نقاط مختلف کاشته شده که بعضی کبوده بومی واشن مشهد را به P.Bolleana نسبت می دهند.
ولی ابهامات موجود در نامگذاری آنها پس از تهیه اوراق تشخیص و هویت و تعیین مشخصات هر یک از بین خواهند رفت. تعدادی از نامهای محلی کبوده های ایران به شرح زیر است :
کبوده، سفیدار، جوشه، گوقلمه، کلمبر (کلم تور)، گورا، سفیداشن، سیاشن، تنبل اشن کبوده شیرازی، کبوده بومی، سفید پلت و غیره)
2 ) Populus Canescens Sm به نظر می رسد که این گروه از دو رگهائی هستند که از تلقیح صنوبر لرزان (p.tremula) بانیوا (p.alba L. var. nivea willd) به وجود آمده اند و به نام p.x Canescens Sm نامگذاری شده و بیشتر در اروپا می روند.
سطح تحتانی برگهای شاخه های بلند را کرکهای خاکستری رنگی می پوشانند و بعدها این کرکها از بین می روند و سطح تحتانی برگهای شاخه های کوتاه سبزرنگ است این درختان نسبت به خشکی مقاوم و توقع آنها به نور آفتاب کمتر از صنوبر لرزان بوده و با هر نوع خاکی سازش دارند ریشه زائی قلمه های یک کلن با کلن دیگر فرق می کند و عملاً ازدیاد آنها از راه قلمه زدن میسر نیست و تنها با ریشه جوشهای زیادی که از آنها به وجود می یایند زیاد می شوند تز این جهت کلن ها غالباً در محل محدودی زیاد می شوند مثل p.x Canescens Sm CV. megaleuce که در فرانسه کاشته شده و به نام کبوده هلند نامیده می شود و یا p.x Canescens Sm. CV. bachofenii که در کنار رودخانه دانوب در یوگسلاوی می کارند.
رده ایگروس Section Aigeiros Duby
درختان این رده مانند رده لویه گسترش زیادی ندارند بلکه در دو منطقه پراکنده هستند. یکی در منطقه آسیا و اروپا که گونه تبریزی می روید و دیگری شمال امریکا است که گونه صنوبر امریکائی رشد می کند.
پس از وارد شدن صنوبر امریکائی باروپا (در قرن هیجدهم) از این دو گونه اصلی دورگهای زیاد در بسیاری از کشورها به ویژه در کشورهای غرب اروپا به وجود آمد و به تدریج این دورگها جانشین گونه های اصلی گردیده اند.
درختان این رده نوپسند می باشند و حتی تحمل سایه های ملایم جانبی را هم ندارند. خاکهای خوب و مرطوب و عمیق را دوست دارند و خاک مخلوط با کمی رس برای آنها مناسب تر است.
طغیانهای موقت زمستانی را تحمل می کنند اما به طور کلی به خاک ترش و آب راکد حساسیت زیادی دارند. این درختان در دره ها و بستر رودخانه ها می رویند. مثلاً در کنار رودخانه های غربی و بیشتر در کنار رودخانه های مرکزی و شرقی اروپا و یا توده های وسیع آن در کنار رودخانه های شرقی آمریکای شمالی دیده می شوند و به علاوه از طریق کاشت توام با زراعت در مناطقی که ترکیب خاک و به خصوص میزان آب آن شبیه به مناطق اصلی است به طور وسیعی پراکنده گردیده اند.
به طور خودرو این درختان با بیدها زندگی می کنند و با بذرهای سبک و رشد زیادی که دارند می توانند به نقاط دوری پراکنده شده و به آسانی در زمنی های جدید مستقر گردند با این وصف چون به نور آفتاب احتیاج زیادی دارند در مقابل رقابت سایر درختان مقاومت ننموده و به آسانی از بین می روند.
زیاد کردن این درختان از راه کاشت قلمه و شاخه انجام می شود و روش متداول استفاده از شاخه های یکساله و کاشت آنها در خزانه است و زیاد کردن نهال از راه بذر فقط در کارهای انتخاب عملی است.
ریشه این درختان معمولاض سطحی است از این جهت در مقابل باد زود ریشه کن می شوند اما در خاکهای مختلف وضع خود را تطبیق می دهند و با تأثیر کمی که باد در رشد آنها دارد می توانند در زمین های پی درخت و یا نقاط بادخیز دیگری که سایر درختان کمتر پابرجا می مانند به خوبی در مقابل باد ایستادگی کنند.
رده ایگروس را به دو گروه تقسیم می کنند :
1 ) گروهی که مقطع شاخه های جوان ان مدور است و روی این شاخه ها برجستگی و یا زایده مخصوصی دیده نمی شود دور پهنک برگهای آنها هم بدون پرز است.
2 ) گروهی که مقطع شاخه های جوان آن کم و بیش گوشه دار و روی این شاخه ها غالباً زایده نخی شکل طولی به وجود می آید و دور پهنک برگها پرز دار است.
صنوبرهائی که در آسیا و اروپا می رویند از گروه اول و صنوبرهای امریکائی از گروه دوم می باشند.
باید اضافه نمود که معمولاً دوربرگ صنوبرهای دورگ اورامریکن بدون پرز است اما شاخه های جوان آن کم و بیش گوشه دار می شوند.
مهمترین گونه های گروه اول عبارتند از :
گونه های تبریزی Populus nigra L.
تبریزی تنها گونه صنوبرهای اروپا آسیائی است که در قسمت جنوب اروپا از دانوب تا مدیترانه و در آسیای صغیر (ترکیه آسیا) پراکنده شده و تا مرکز آسیا پیش می رود و در شمال آفریقا (کوههای الجزایر و مراکش) نیز دیده می شود.

نمایش برگ های تبریزی
1- p.nigra
2- p.deltoides angulata
3- p. deltoides missouriensis
4- p.x euramericana serotiona
5- p.x euramericana marilandica
این گونه به حال خودرو با درختان کبوده، بید، توسکا در دره های عریض جنوب اروپا و غرب آسیا می روید اما کلن های انتخاب شده و دست کاشت آن در بعضی نقاط (خاورمیانه و مناطق اطراف مدیترانه) از نظر تولید چوب و حمایت از زراعاتی که با آن همراه است اهمیت زیادی دارند.
درختان این گونه پوستی ناصاف با شیارهای عمیق و جوانه هائی کوچک و نوک تیز غالباً صمغ داری دارا می باشند. تاج آنها انبوه با شاخه های نسبتاً نازک استوانه ای شکل و به ندرت شاخه های خیلی قطور آن کمی گوشه دارند اما زایده طولی در آنها دیده نمی شود.
برگها همیشه سفت و برنگ سبز تیره و سطح تحتانی آنها بدون کرک و شکل انها مختلف است و غالباً اثر غده هائی در قاعده برگ آنها دیده شده و دمبرگ بلند و نازکی دارند که از پهلو پهن می شود.
گلهای نر این درختان 6 – 30 پرچم قرمز و رنگ دارند و گلهای ماده دارای دو خامه کوتاه می باشند. این گونه خاکهای نسبتاً ضعیف و خشکی را که صنوبر آمریکائی نمی تواند در آنجا زندگی کند تحمل می کند و در مقابل گرما نیز مقاومت دارد. در بستر رودخانه ها و نقاط خالی با بذر هم زیاد می شود. قلمه زدن آن آسان و به طور معمول با قلمه زیاد می شود اما بعد از بهره برداری از قلمستان پاجوشهای زیادی می دهند که جای درختان اصلی را میگرند و به ندرت ریشه جوش می دهد.
جورهای خودروی آن عبارتند از :
Poulus nigra L. var. betulifolia Torre
بیشتر در فرانسه و انگلستان و شرق آمریکای شمالی می روید. شاخه های خیلی جوان و برگهای آن کرک دارند.
Poulus nigra L. var. Caudina Tenore
جنوب ایتالیا و خاورمیانه می رویند
Poulus nigra L. var. neapolitana Tenore
جنوب ایتالیا و بالکان و شمال آفریقا
Poulus nigra L. var. Sinensis Carr
از چین باروپا وارد شده
کلن های مهم دست کاشت آن عبارتند از :
Poulus nigra L. var. italica در قرن هیجدهم به ایتالیا وارد و در کنار جویبارها می کاشتند و پایه آن نر است.
Poulus nigra L. CV. Harnoal = P. thevestiana Dode از مرکز آسیاست و در خاورمیانه از قرنها پیش می کارند اما در کنار دریا آسیب می بیند. پایه آن ماده و برگهای شاخه های بلند آن بی کرک است.
Poulus nigra L. CV. Farsi در سوریه کاشته شده و شبیه به هاموئی است.
Poulus nigra L. CV. Vert de Garonne در فرانسه و در بستر رودخانه کارن می کارند. برگها به مصرف خوراک حیوانا می رسد. و اهمیت اقتصادی زیادی ندارد پایه آن ماده است.
Poulus nigra L. CV. Bordilis
Poulus nigra L. CV. Poncella
Poulus nigra L. CV. Blanquillo de Granada
این سه کلن را که اهمیت زیادی ندارند در ایتالیا می کارند در ایران تیپ های مختلف تبریزی را به طور دست کاشت در نقاط مختلف می کارند و فرم تبریزی معمولی را به p. thevestiana و فرمهای دیگر شالک را به p. neapolitana نسبت می دهند.
کلن های مختلفی از تبریزی های بومی ایران چندسالی است تهیه و کاشت و تشخیص آنها در خزانه های صنوبر در جریان بررسی است.
تشخیص آنها در خزانه های صنوبر در جریان بررسی است.
اسامی محلی این درختان عبارتند از :
تبریزی، شال، شالک، هرهر، صنوبر، قنات اقاجی، خره شال، راجی، الر (عرعر)، اق قلمه (قلمه سفید)، گوقلمه، ساری قلمه (قلمه زرد)، اوشون، سراحی گوگامیخ، قره کوره، قره گابوخ، سپیدار، گنده دال و غیره می باشند.
1 . 3 ) معرفی تیره های صنوبر
تیره بید، تیره تبریزی Salicaceae
تبریزی، صنوبر Populus L.
E. poplar
درختانی دو پایه، با چوبی نرم، با تاجی غالباً یک پایه ای، با جوانه های غالباً چندفلسی و چسبناک. برگها با آرایش همبستگی 5/2 ، روی شاخه های کوتاه با دمبرگهای بلند، در درختان جوان غالباض در قاعده پهنک ها غده دار، گوشواره ها اصولاً همیشه وجود دارد، اما غالباً هم زمان با تکامل برگ یا کمی بعد ریزان. گل آذین دم گربه ای غالباً زودرس، در قاعده بدون برگ یا فلس دائمی، تخمدان 4 تا 2 برچه ای، در گل پوش همیشه بدون پایک، با کلاله های بدون پایک، غالباً لوبدار پهن، تخمک ها غالباً بی شمار (متعدد).
کلید شناسی Populus L.
1 ) درختان بومی ایران
2 ) شاخه های نازک، تمام جوانه ها دوتائی نوک کند از کناره ها (پهلو) قابل رویت، فلس های بیرونی جوانه ها منفرد چرمی، فلس های درونی به یکباره غشائی. برگهای شاخه ها و شاخه های جوان، درختان جوان و مسن بسیار متنوع با اشکال گوناگون، بدون لوب، کامل یا با دندانه های کم نوک تیز، فاقد مژه، در هر دو سطح به رنگ سبز کلمی، گل آذین دم گربه ای هم زمان با برگها، ما هم زمان با برگها وجود دارند، با گلهای نه چندان زیاد (حداکثر 30 عدد)، با دمگل های بلند، گلپوش با لوبهای نوک تیز تا بریده، قبل از رسیدن ریزان، تخمدان و کپسول ها مخروطی – تخم مرغی باریک، صاف، پرتخمک، جوانه های بی کرک، برگهای تازه بیرون زده کمی چسبناکف گلپوش گلهای ماده به طور ناقص تقسیم شده با دندانه ها و بریدگیهای بدون رگه P.euphratica Olivie
2 ) شاخه ها ضخیم (کلفت)، با جوانه انتهائی از جانبی ها به طور مشخص و چشمگیر جدا، جوانه انتهائی نوک تیز، با فلس های کم تا زیا ضخیم پارانشیمی، برگها تقریباً یکسان، بدون بریدگی یا برگهای بالائی شاخ های مسن لوبدار، هیچگاه کامل و هیچگاه دندانه ای درشت نیستند اما غالباض کنگره ای کوچک تا دندانه اره ای هستند. گل آذین دم گربه ای پیش رس اما قبل از برگ دهی وجود دارند. گلپوش کامل تا لوب کنددار، دائمی.
3 ) جوانه ها همیشه چسبناک، فلس های جوانه های جانبی کم، تا حداکثر سه تائی به طور ناقص یا کامل پوشیده، تمام برگها بدون لوب، قویاً نوک تیز، کنگره ای کوچک یا دندانه اره ای، گل آذین دم گربه ای نسبتاً پر گل (گلها بیشتر از 90 تا نیست). برگه ها ریزان، به هنگام گل دهی ریزان، زرد شونده یا با لبه عمیقاً شرابه ای قهوهای شونده، بدون مژه یا فقط با مژه های کوتاه، گلپوش گلهای ماده منظم (متقارن)، تخت شده – فنجانی شکل. تخمدان 2 – 4 برچه ای، تخم مرغی تا کروی؛ کلاله بزرگ، با لوپای پهن؛ تخمک نسبتاً متعدد، پهنک برگها در هر دو سطح هم رنگ درخشان؛ دمبرگها به پهلو فشرده بدون شیار، اغلب مورب یا به صورت چرخه ای قرار گرفته، کرکدار – مژه دار نامشخص. تخمدان کم و بیش صاف.
4 ) پهنک های برگها با لبه های کمی خمیده؛ کم و بیش تخم مرغی، همگی با محیط و رأس تقریباً یکسان. تخمدان با دمگل کوتاه P. afganica (Aitch & Hemsl.) C. K. Schneider
4 ) پهنک های برگها با لبه های قویاً خمیده یا تقریباً خمیده – گوشه دار تقریباً تخم مرغی – بیضوی، اصولاً در برگهای ششم یا هفتم شاخه چه ها نوک دار بلند، پهنک برگها کم و بیش تخم مرغی – بیضوی پهنف غالباً با طول و عرض مساوی، گلها و کپسول ها با دمگل بلند P. nigra L.
3 ) جوانه ها چسبناک کم یا چسبناک نیست، با کرکهای نمدی؛ فلس های جوانه های جانبی 4 تائی یا چندتائی چشمگیر. برگها نوک تیز یا نسبتاً نوک کند، با دندانه های کند؛ برگهای بالائی شاخه های مسن همیشه لوبدار و با سطح تحتانی کرک نمدی. گل آذین دم گربه ای پرگل؛ گلها همیشه بیشتر از 90 عدد. برگه ها در زمان گلدهی در بخشی خشک شده روی گل آذین باقی می ماند، دندانه های درشت یا بریده بریده، شرابه ای نیست، اما با مژه های بلند، قهوه ای، گلپوش گلهای ماده نامتقارن (نامنظم)، فنجانی شکل (پیاله ای شکل) مورب، تخمدان دو برچه ای، مخروطی – تخم مرغی، بدون چروک، کلاله کوچک، با بالهای باریک، تخمک ها کم.
5 ) کرک پوش شاخه ها و برگها کم و بیش کرک هلوئی بدشواری پایا. برگهای پائین شاخه های جوان در سطح تحتانی سریعاً بی کرک شونده، مات (کدر)، سبز رنگ، با برگهای بالائی در سطح تحتانی با کرکهای نمدی سفید کاملاً متفاوت جوانه ها و گل آذین بزرگ P. caspica Bornm.
5 ) کرک پوش شاخه ها و برگها در هم تنیده انبوه، کاملاً پایا. برگهای پائین شاخه های جوان در سطح تحتانی به طور ناقص بی کرک شونده، نقره ای – خاکستری شونده دائمی و زیبا، با برگهای بالائی در سطح تحتانی کرک نمدی سفید کمی متفاوت، جوانه ها و گل آذین دم گربه ای کوچک P. alba L.
1 ) درختانی کاشته شده در ایران.
6 ) برگها بدون لبه شفاف و روشن
7 ) دمبرگها فشرده، برگها اغلب تقریباً دایره ای، با قاعده ای دایره ای یا تقریباً قلبی، با لبه سیسنوسی دندانه ای نامنظم، نوک کند P. tremula L
7 ) دمبرگها استوانه ای، برگها در سطح تحتانی مایل به سفید
8 ) شاخه چه ها خاکستری مایل به زرد تا زرد – نارنجی، استوانه ای. شاخه چه های جوان بدون کرک یا کرکدار، بدون چسب (چسبناک نیست). برگها روی رگبرگهای سطح تحتانی کرکدار، بیضوی، به یکباره به طرف نوکی پیچیده باریک شده P. Maximowiczii Henry.
8 ) شاخه چه ها قهوه ای
9 ) شاخه چه ها بدون کرک
10 ) برگها حدوداً در بالاتر از نیمه (میانه) پهن تر یا پهن تر، به طول 4 – 12 سانتیمتر؛ دمبرگ به طول 5/0 – 5/2 سانتیمتر P. Simonii Carr
10 ) برگها در پائین تر از نیمه (میانه) پهن تر، با قاعده ای گوه ای پهن؛ دمبرگ به طول 5/0 – 5/2 سانتیمتر، شاخه چه ها کم و بیش گوشه دار. کپسول 3 – 4 کفه ای P. yunnanensis Dode
9 ) شاخه چه ها کرکدار، گاهی در P. trichocarpa بدون کرک
11 ) برگها با قاعده قلبی، کپسول 2 کفه ای P. candicans Ait
11 ) برگها با قاعده سربریده تا تقریباً قلبی، به ندرت گوه ای پهن، شاخه چه ها زاویه دار (گوشه دار). قهوه ای روشن، دمبرگ ها به طول 3 – 6 سانتیمتر، کپسول ها کرکدار، 3 کفه ای P. trichocarpa Hook
6 ) برگها با لبه های شفاف و روشن مشخص، دمبرگها فشرده
12 ) قاعده پهنک گاهی در قاعده با 1 یا 2 غده، پهنک دلتائی، با مژه های نامنظم و تنک P. Canadensis Moench 12 ) قاعده پهنک مشخصاض غده دار، برگها با قاعده سربریده یا تقریباً قلبی، با مژه های انبوه، تخم مرغی – سه گوشه، با دندانه های درشت، جوانه ها بدون کرک P. deltoids Marsh
صنوبر افغانی Populus afghanica (Aitch. & Hemsl.) C. K. Schneider Syn. : Populus nigra L. var. afghanica Aitch. & Hemsl.
درختی متوسط القامه یا بلند، با تاجی با شاخه های راست افشان، در نمونه های کاشته شده گاهی ستونی، شاخه چه ها نسبتاً نازک، ریشه ها فاقد پاجوش . پوست تنه برای مدت های مدید خاکستری کم رنگ، سرانجام تیره، شاخه های یکساله به رنگ قهوه ای کم رنگ، مسن ها خاکستری کم رنگ، برگها با دمبرگ بلند، با قاعده غالباً گوشه دار کندف با محیطی تخم مرغی، نوک دار؛ برگهای پائین شاخه ها علفی با قاعده ای بیشتر گوه ای – کشیده، با رأس نوک دار کوتاهتر؛ برگهای پنجم تا هفتم با قاعده گوه ای – گوشه دار؛ نوک دار بلند، از آن به بعد با پهنای آشکار بیشتر از درازا. برگها همگی با دندانه های – کنگره ای ضعیف، با دو سطح سبز درخشان، با شاخه های بدون کرک یا با کرکهای دائمی. گل آذین دم گربه ای پیش رس نسبتا پر گل با گلهای 30-50 تائی محور گل آذین بدون کرک یا کرکدار. گلها با دمگل کوتاه.برگه ها تخم مرغی پهن شرابه ای بلند بدون مژده سبز مایل به زرد کم رنگ با شرابه های (مژده های بلند ) قهواه ای شونده در حلل گلدهی ریزان گلپوش گلهای ماده پیاله ای شکل بدون بریدگی با لبه کنگره ای تنک . دائمی . تخمدان دو برچه ای تخم مرغی بدون کرک لوبهای کلاله پهن.
Populus afghanica ( Aitch. & hemsl. ) C. K.schneider subsp.afghanica
Syn: populus .afghanica(Aitch. & hemsl)C. K . Schneider subsp.
usbekistanica (Komar.)Bug,populus usbekistanica Komar.
شاخه ها علفی .برگه ها و محور گلهای آذین اصولاً بی کرک یا ابتدا کرک دار سریعاً بی کرک شونده.
پراکنش جغرافیایی در ایران : این گونه در استان های کردستان، لرستان و فارس بصورت کاشته شده دیده می شود.
پراکنش جهانی : ایران، افغانستان، تالش، آسیای مرکزی، کوههای تیان شان، آلتائی، پامیر، هندوکش.

سپیدار، سفیددار، کبودهPopulus alba L. E.White poplar, abele tree
درختی متوسط القامه تا مرتفع، با تاج بزرگ، در نمونه مای کاشته شده هرمی ؛ با ریشه گاهی پاجوش آور (مولد پاجوش). پوست ساقه برای مدت طولانی صاف خاکستری کم رنگ و سرانجام سیاه و ضخیم شونده. شاخه چه های یکساله (امساله) بزرگ و به صورت همسان (یکنواخت) با کرکهای نمدی و در مقایسه با گونه قبلی (populus caspica)، به صورت یکنواخت خاکستری، با دمبرگ به طول کم و بیش 10 سانتیمتر، در درختان مسن تا سربریده – تخم مرغی، نسبتاً نوک کند، کم و بیش با دندانه های سینوسی – دندانه ای نامشخص، در سطح تحتانی ابتدا با کرکهای نمدی – سفید متراکم، سرانجام هیچگاه به طور کامل بدون کرک نمی شود و اما با بقایای کرکهای نمدی فشرده به رنگ درخشان متالیک باقی می ماند، برگهای بالایی شاخه های بزرگ با دمبرگ کوتاه، کم و بیش 3 – 5 لویی عمیق، گل آذین دم گربه ای میوه دار در مقایسه با گونه قبلی( populus caspica) کوتاهتر، به طول 10 – 15 سانتیمتر؛ محور گل آذین و دمگلها با کرکهای کوتاه. برگه ها تخم مرغی، به دشواری دندانه دار، قهوه ای، با مژه های بلند. کپسول تخم مرغی – گوه ای، دو کفه ای، بدون کرک.
پراکنش جغرافیایی در ایران : فارس (سبز پوشان) در اغلب نقاط به صورت کاشته شده
پراکنش جهانی : ایران، ارپا، آناتولی، شمال آفریقا .

صنوبر کانادایی*Populus Canadensis Moench
E.Canadian poplar
درختی مرتفع، با شاخه های گسترده یا کم و بیش ایستاده. جوانه ها چسبناک، با برگه های (فلس ها)تقریباً استوانه ای یا کمی گوشه دار، بدون کرک، بندرت کرکدار، برگها دلتائی، نوک دار، با قاعده ای سربریده و با 1 یا 2 غده و یا فاقد غده، کنگره ای دندانه اره ای، با دانه های در قاعده برگ با فاصله، با مژه های کوتاه، به طول 7 – 10 سانتیمتر، بدون کرک، با سطح تحتانی سبز رنگ، دمگل مایل به قرمز، گل آذین دم گربه ای نر به طول حدود 7 سانتیمتر، بدون کرک، پرچم ها 15 – 25 تائی.
پراکنش جغرافیایی در ایران : این درخت به ایران وارد و در مناطق مختلف استان تهران از جمله در دانشکده کشاورزی کرج کاشته شده است. شکل
پراکنش جهانی : فرانسه، در اغلب نقاط جهان نقاط به صورت کاشته شده.
* Populus candicans Ait.
Syn : Populus balsamifera var. candicans Gray, Populus ontariensis Desf.
E.bahm of of Gilead
درختی به ارتفاع تا 30 متر، با شاخه های ضخیم (محکم) گسترده، شاخه چه ها استوانه ای یا کمی زاویه دار (گوشه دار)، کرکی، جوانه ها بزرگ، چسبناک، برگها تخم مرغی – دلتائی نسبتاً پهن، نوک دار، قلبی، به ندرت با قاعده سربریده، با دندانه های کنگره ای – دندانه اره ای درشت، مژه دار، معمولاً به طول 12 – 16 سانتیمتر و عرض حدود 10 سانتیمتر، با سطح فوقانی سبز تیره و کمی کرکدار، سطح تحتانی مایل به سفید و با کرکهای پراکنده (تنک)، روی رگبرگها نیز با کرکهای انبوه، دمبرگها استوانه ای، به طول 3 – 6 سانتیمتر، کرکدار، گل آذین شاتون (دم گربه ای) میوه دار به طول تا 16 سانتیمتر میوه کپسول دو کفه ای، پایک دار.

پراکنش جغرافیایی در ایران : کاشته شده در باغ گیاهشناسی ملی ایران
پراکنش جهانی : اونتریو (محل اصلی و منشاء آن ناشناخته)
سفید پلت Populus caspica Bornm
درختی متوسط القامه تا مرتفع، با تاج بزرگ (در نمونه های کاشته شده گاهی ستونی). ریشه گاهی پاجوش آور (مولد پاجوش). پوست تنه برای زمانهای طولانی صاف، سبز مایل به خاکستری کم رنگ، سرانجام ضخیم و تیره. شاخه های یکساله با بقایای کرک پوش کم و بیش قهوه ای چرک؛ شاخه های مسن کم و بیش خاکستری – قهوه ای شونده، ابتدا کرک نمدی، سرانجام در بخشی بدون کرک شونده، برگهای درختان مسن به اندازه متوسط، با دمبرگ به طول 10 – 15 سانتیمتر، با دمبرگ نسبتاض بلند، در قاعده گوه ای پهن، گاهی سربریده یا به ندرت تخم مرغی سینوسی گوشه دار، نوک تیز، با دندانه های بزرگ نوک تیز نامساوی گاهی سینوسی – دندانه ای، سرانجام در سطح تحتانی بدون کرک شونده، سبز رنگ؛ برگهای بالایی شاخه های بزرگ با دمبرگ کوتاه، با هنک کم و بیش 3 – 5 لوبی عمیق، غالباً دندانه اره ای درشت، با سطح تحتانی کرک نمدی سفید دائمی. گل آذین دم گربه ای میوه دار به طول تا 20 سانتیمتر، با محور دمگل های کرکی بلند، برگه ها تخم مرغی؛ با دندانه های اره ای درشت ناهمسان، قهوه ای، با مژه های بلند، میوه کپسول تخم مرغی – مخروطی، دو کفه ای، صاف.
پراکنش جغرافیای در ایران : استانهای گرگان، مازندران، گیلان، آذربایجان، کرمانشاه؛ فارس، کرمان و تهران.
پراکنش جهانی : ایران، تالش، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، قفقاز، آسیای مرکزی، ماورای قفقاز. * Populus ciliate Wall.
درختی مرتفع، با تاج بزرگ و شاخه های نسبتاً تنک، پوست تنه صاف، روشن خاکستری، سرانجام سیاهرنگ، ضخیم شونده. شاخه چه ها در درختان مسن تقریباً استوانه ای، یکساله ها قهوه ای، مسن ها خاکستری، جوانها بدون کرک. برگها بزرگ، با دمبرگ بلند، در درختان مسن با دمبرگ به طول حدود 20 سانتیمتر، با پهنک در قاعده عمیقاً سینوسی قلبی، نوک دار، کنگره ای – دندانه اره ای ظریف، بدون کرک یا ابتدا کرکدار، کرکدار – مژه دار انبوه، با سطح فوقانی سبزرنگ، سطح تحتانی سفید – سبز، گل آذین دم گربه ای بی کرک، با گلهای کم و پیش 35 سائی با دمگل کوتاه، در حالت میوه دار بزرگ، به طول کم و بیش 20 سانتیمتر، میوه کپسول کروی، 4 دریچه ای، تقریباً صاف.

پراکنش جغرافیائی در ایران : کاشته شده در نواحی شمالی ایران (گیلان، مازندارن)
پراکنش جهانی : کوههای هندوکش و هیمالیا
صنوبر شرقی * Populus deltoids Marsh
E. eastern poplar , cottonwood , northern cottonwood
درختی به ارتفاع تا 30 متر، با شاخه های گسترده – راست، مولد تاجی نسبتاً پهن و تنک. شاخه ها کمی گوشه دار یا تقریباً استوانه ای، در شاخه های مسن تر اغلب با زاویه های مشخص، بدون کرک. جوانه ها مایل به قهوه ای، چسبناک. برگها دلتائی – تخم مرغی یا تخم مرغی پهن، نوک دار. با قاعده ای تقریباً قلبی با سربریده و 2 یا 3 غده، با لبه دندانه ای – کنگره ای درشت خمیده (کمانی)، در قاعده و رأس کامل، با مژه های متراکم، به طول 7 – 12 سانتیمتر، حدوداً به همین عرض، در سطح تحتانی سبز روشن، بدون کرک. گل آذین دم گربه ای به طول 7 – 10 سانتیمتر، فلسها منقسم به لوبهای نخی شکل. پرچمها 40 – 60 تائی، کلاله ها 3 – 4 تائی. گل آذین میوه دار به طول 15 – 20 سانتیمتر.
پراکنش جغرافیایی در ایران : به صورت کاشته شده در شمال ایران (گیلان و مازندران).

پراکنش جهانی : امریکا (تکزاس، فلوریدا) کاشته شده در اروپا.
پده Populus euphratica Olivier
E. willows

درختی کوتاه یا متوسط القامه، با تاج افشان (تنک) و شاخه های درهم و برهم (تودرتو) با ریشه مولد پاجوش و اغلب به فرم جنگلی (انبوه و در کنار هم)، گاهی تک درختانی با تنه ضخیم و منفرد، شاخه های جوان اغلب بدون کرک یا با کرکهای کوتاه کم سرانجام بدون کرک شونده، کمی چسبناک (ایجاد شیرابه های چسبنده می نماید). برگها بسیار متنوع، برگهای شاخه چه های جوان قاعده ای با دمبرگ کوتاه، خطی باریک، به نظر می رسد همیشه کامل (بدون دندانه و بریدگی)، برگهای درختان جوان و شاخه های بلند سرنیزه ای یا لوزوی باریک، غالباً کامل؛ برگهای درختان مسن و شاخه های کوتاهبا دمبرگ بلند، تخم مرغی پهن، بطریق عرضی بیضوی یا تقریبا دایره ای یا کلیوی شکل، با دندانه های تیز درشت، دندانه های دو طرف 3-5 عدد: برگها همگی با دو سطح مات (کدر) یا به رنگ سبز کلمی شونده. گل آذین م گربه ای با برگهای جوان هم سن (در یک زمان ظاهر می گردند)، بدون برگ یا بندرت در قاعده با برگهای کم و کوچک. گلها نه چندان زیاد، حدود13-35 تائی، با دمگل های بلند. برگه ها مستطیلی باریک، دندانه دار، بدون کرگ، سریعا ریزان. گلبوش گلهای ماده تقربیا تا نیمه به لوبها ی نا مساوی نوک تیز با رگه میانی نا مشخص تقسیم شده. قبل از میوه دهی ریزان، محور گل آذین، دمگل و تخمدان بدون کرک یا با کرکهای بلند، میوه کپسول تخم مرغی – مخروطی باریک، سه دریچه ای (سه کفه ای).
پراکنش جغرافیایی در ایران : (نزدیک منجیل؛ دره شاهرود، بین منجیل و یا چنار، حاشیه سد منجیل) آذربایجان (تبریز، کناره های ارس) کردستان (سنندج) کرمانشاهان (دره چم ناسو، قصر شیرین) بین کرمانشاه و سنندج، کرمانشاه دره گهواره ) همدان (همدان) اصفهان (دره زاینده رود، کوه صفه) خوزستان (شوش، اندیمشک، دزفول، بستر رودخانه های دز، کرخه، کارون، مارون، اهواز) لرستان (بیشه، بستر رودخانه دز، جنوب خرم آباد، درود، نوژیان) فارس (شاهپور، بستر رودخانه شاهپور، بین رونیز و سروستان، سه راهی فسا) کرمان (سه کنج، زرند، 50 کیلومتری شرق بم) بوشهر (آبدان به ریز، بستر رودخانه دالکی) هرمزگان (کهگم، حاجی آباد، سیاهو، بین سیرجان و بندرعباس) بلوچستان (زاهدان، زابل، نصرت آباد) خراسان (بین بجنورد و مراوه تپه، مشهد) سمنان (سرخه) تهران (پاچنار) یزد (ابرقو، بهاباد، عقدا)
پراکنش جهانی : ایران، افغانستان، پاکستان، عراق، آسیای مرکزی و جنوبی، شمال افریقا.
*×Populus generosa Henry
Syn. : populus trichocarpa × populus angulata
برگها دندانه اره ای درشت، در سطح تحتانی سبز کم رنگ با لبه باریک شفاف، دمبرگ تقریباً استوانه ای، این گونه هیبرید بین دو گونه مذکور به عنوان هم نام است.
*Polulus Maximowizii Henry
E. Japan poplar

درختی به ارتفاع تا 30 متر، با شاخه های گسترده و باز. پوست تنه های مسن خاکستری و با شیارهای (ترکهای) عمیق. شاخه چه ها گرد، با کرکهای انبوه، ابتدا مایل به قرمز، سپس خاکستری. برگها تقریباً چرمی، بیضوی تا بیضوی – تخم مرغی، به ندرت تقریباً دایره ای، به یکباره نوک دار کوتاه یا نوک تیز، با نوک پیچیده، تقریباً قلبی، دندانه اره ای غده دار و مژه دار، به طول 6 – 12 سانتیمتر، با سطح فوقانی سبز تیره کدر فوقانی سبز تیره کدر و چروکیده، سطح تحتانی مایل به سفید، با رگبرگهای اصلی و فرعی در هر دو سطح کرکدار، دمبرگ ها به طول 1 – 4 سانتیمتر، کرکدار. گل آذین دم گربه ای نر به طول 5 – 10 سانتیمتر؛ پرچم ها 30 – 40 تائی، گل آذین دم گربه ای میوه دار به طول 18 – 25 سانتیمتر. کپسول ها تقریباً بدون پایک، 3 – 4 دریچه ای، بدون کرک.
پراکنش جغرافیائی در ایران : کاشته شده در نواحی شمالی به منظور تولید چرب.
پراکنش جهانی : شمال و شرق آسیا، ژاپن

شالک تبریزی Populus nigra L. var. pyramidalis
Syn. : populus nigra L. var. italica
E. Lombardy poplar , black poplar
درختی متوسط القامه تا مرتفع، به ارتفاع تا 30 متر، تاج افشان با شاخه های راست و محکم، در نمونه های کاشته شده با تاج ستونی یا تقریباً ستونی (هرمی شکل)، ریشه غالباً فاقد ریشه جوش، پوست تنه ابتدا خاکستری – سبز رنگ، سرانجام سیاهرنگ و ضخیم شونده. شاخه های یکساله (امساله قهوه ای کم رنگ، با افزایش سن خاکستری کم رنگ، برگهای شاخه نورسته با قاعده ای طویل یا واژ تخم مرغی گوشه دار تا لوزی نوک دار، به یکباره نوک دار؛ برگهای اولیه درختان مسن تر در سالهای بعد (آتی) با قاعده ای کمی گوشه دار یا سینوسی کم عمق سرنیزه ای پهن یا لوزوی به تریج منتهی به نوک دراز؛ برگهای فوقانی شاخه های بزرگتر در قاعده با سینوسی کم عمق تا تخم مرغی – دلتائی سربریده، در مقایسه با پائینی ها کوتاهتر و با نوک به یکباره نوک دار، همگی با لبه های کنگره ای – دندانه اره ای نازک، با دو سطح سبز درخشان، گل آذین دم گربه ای کمی زودرس، پرگل؛ گلها به تعداد حدود 30 – 50 تا، گلها و میوه کپسول با دمگل آشکار، کپسول دو حجره ای (دو کفه ای).

پراکنش جغرافیایی در ایران : در مناطق مختلف ایران کاشته می شود.
پراکنش جهانی : اروپا و آسیا
* Populus Simonii carr

درختی به ارتفاع تا 12 متر یا بیشتر، با فرم رویشی نسبتاً باریک (ستونی)، با شاخه های جوان زاویه دار (گوشه دار)، شاخه چه ها نازک، گرد، بی کرک، قهوه ای مایل به قرمز. جوانه ها رو به بالا. برگها لوزوی – تخم مرغی یا لوزوی – بیضوی، به طول 4 – 12 به عرض 3 – 8 سانتیمتر، به یکباره نوک دار، با قاعده ای گوه ای پهن تا گرد باریک، کنگره ای – دندانه اره ای ریز، با سطح فوقانی بدون کرک، به رنگ سبز روشن، سطح تحتانی سبز کم رنگ یا مایل به سفید؛ دمبرگهای روی شاخه چه ها به طول 1 – 5/2 سانتیمتر، در شاخه های جوان به طول 5/0 – 5/1 سانتیمتر، مایل به قرمز.
گل آذین دم گربه ای نر به طول 2 – 3 سانتیمتر؛ پرچم ها 8 تائی؛ گل آذین حاوی گل های ماده باریک؛ به طول 5/2 – 6 سانتیمتر، در حالت میوه دار به طول تا 15 سانتیمتر، کپسول های کوچک، 2 (3-)کفه ای.
درختی است زیبا با شاخه های نازک و برگهای سبز روشن کوچک.
پراکنش جغرافیائی در ایران : کاشته شده در نواحی شمالی ایران.
پراکنش جهانی : شمال چین
* Populus suaveolens Fisch
E. Mongolian poplar
شاخه ها استوانه ای، برگها بیضوی – مستطیلی، به ندرت واژ تخم مرغی – مستطیلی، اغلب در میانه پهن تر، به طول 5 – 12 به عرض 2 – 5/5 سانتیمتر، به یکباره نوک دار، با نوک بسیار کوتاه اغلب پیچیده؛ رگبرگهای سطح فوقانی اغلب فرورفتهف در سطح تحتانی نزدیک قاعده اغلب کمی کرکدار.
دمبرگها به طول 5/0 – 3 به ندرت 4 سانتیمتر، اغلب کمی کرکی. گل آذین دم گربه ای میوه دار به طول حدود 10 سانتیمتر، نسبتاً متراکم.
پراکنش جغرافیائی در ایران : کاشته شده در نقاط شمالی ایران.
پراکنش جهانی : شرق سیبری
صنوبر لرزان *Populus tremula L. E. European aspen, trembling aspen, aspen
درختی به ارتفاع تا 30 متر، معمولاً خیلی کوتاهتر، با تاج باز و کروی، مولد پاجوش، برگه ها (فلس ها) گرد (استوانه ای)، بدون کرک، جوانه ها تخم مرغی، نوک تیز، کمی چسبناک، برگها نازک، تقریباً دایره ای یا تخم مرغی، با انتهای گرد یا نوک تیز، با قاعده ای سربریده یا تقریباً قلبی، با لبه دندانه ای – کنگره ای سینوسی، به طول 3 – 8 سانتیمتر، در حالت باز (پهن) بدون کرکهای نمدی، سریعاً بدون کرک، در سطح تحتانی سبز کلمی، دمبرگها فشرده، بدون کرک، گل آذین دم گربه ای به طول 8 – 10 سانتیمتر، فلسها با لوبهای عمیق و شرابه ای، پرچم 5 – 12 تائی، کلاله ها 2 تائی و 2 قسمتی. گل آذین میوه دار به طول تا 12 سانتیمتر. شکل
پراکنش جغرافیایی در ایران : کاشته شده در استانهای گیلان و مازندران.
پراکنش جهانی : اروپا، شمال افریقاف غرب آسیا، سیبری.
*Populus trichocarpa Hook.
E. western balsam poplar , black cottonwood, Californian poplar
درختی به ارتفاع تا 60 متر، شاخه چه ها با گوشه ضعیف، کرکدار یا بدون کرک. جوانه ها طویل شده، بی کرک. برگها تخم مرغی پهن تا لوزوی – مستطیلی، نوک تیز یا نوک دار کوتاه، سربریده، با قاعده ای گرد یا تقریباً قلبی، کنگره ای – دندانه اره ای ظریف، به طول 8 – 12 سانتیمتر یا در شاخه های تنومند به طول 25 سانتیمتر، نسبتاً ضخیم و محکم، با سطح فوقانی سبز تیره و بی کرک یا کرکدار، سطح تحتانی مایل به سفید یا زنگی، مشبک. دمبرگها به طول 3 – 6 سانتیمتر، گل آذین های دم گربه ای گلهای نر به طول 5/3 – 6 سانتیمتر، با پرچم های 40 – 60 تائی، گل آذین حاوی گل های ماده نازک، به طول 6 – 8 سانتیمتر، تخمدان کرک نمدی، کپسول ها 3 کفه ای، کرکدار.
پراکنش جغرافیائی در ایران : کاشته شده در نواحی شمالی ایران.
پراکنش جهانی : آلاسکا، بریتیش کلمبیا تا جنوب کالیفرنیا.
*Populus yunnanensis Dode
E. Yunnan poplar
درختی، شاخه چه ها گوشه دار، بی کرک، در حالت رسیده قهوه ای. جوانه ها بی کرک، چسبناک، برگهای شاخه های بلند بیضوی – تخم مرغی. نوک دار، با قاعده ای گوه ای پهن،کنگره ای – دندانه اره ای ریز، به طول 6 – 15 سانتیمتر، با سطح فوقانی سبز روشن، سطح تحتانی مایل به سفید، بی کرک؛ دمبرگ به طول 5 – 25 میلیمتر. اغلب مانند رگبرگ میانی قرمز. برگهای شاخه های میوه دار تخم مرغی، با قاعده ای تقریباً قلبی، به طول تا 15 سانتیمتر، گل آذین میوه دار به طول 10 – 15 سانتیمتر. کپسول ها تقریباً بدون پایک، 3 – 4 کفه ای.
پراکنش جغرافیایی در ایران : کاشته در نواحی شمال
پراکنش جهانی : جنوب و غرب چین. شکل
1 . 4 ) بررسی صنوبرکاری در شمال ایران
صنوبر با نام علمی Populus deltoids. Msrsh درختی است از تیره بید (Salicaceaae ) که گونه ای جنگلی محسوب نمی شود ولی به دلیل تند رشدی و چوب مناسب به فراوانی کاشته شده است.
بنابر آمار، سالانه در حدود دو میلیون متر مکعب چوب صنوبر در کشور تولید می شود که معادل 40 درصد کل چوب مصرفی است.
این گونه درختی به دلیل سازگاری زیاد و رشد سریع، برای رفع نیاز به چوب کشور مناسب است و به اعتقاد کارشناسان با گسترش صنوبرکاری در کشور، نه تنها اواردات چوب که بیش از یک میلیون متر مکعب در سال است، بی نیاز می شویم، بلکه می توانیم در ردیف صادر کنندگان چوب در دنیا قرار گیریم.
جمعی از صاحب نظرات علوم جنگل در گفت و گو با ایرنا، ضمن تأکید بر ضرورت کاشت ارقام مرغوب صنوبر، اشتغال زایی آن را یادآور شدن