مقـدمه
هر ساله، تعدادی حوادث در زمینه استفاده از تجهیزات و وسایل من جمله ماشین آلات رخ می دهد. تعدادی از این حوادث جدی و تعدادی نیز حتی مرگ‌آور بوده است.
این نشریه با ارائه مثالهای ساده و نظریات عملی خود می‌کوشد تا بفهماند چطور شما میتوانید ریسک و خطرات کار با این تجهیزات را کاهش و یا حتی حذف نمائید. و این مسئله تمام کارخانه‌ها و مشاغل را پوشش می دهد. و البته اینکار بطور عمده برای این است که التزامی برای استفاده از وسایل و تجهیزات کار ایجاد نماید و مشخص کند که چطور از این وسایل استفاده کنند اگر شما یک کارگر مدیر یا سرپرست هستید و یا وسایل را برای استفاده، کرایه یا امانت می دهید این نشریه به شما کمک خواهد کرد که چطور احتمال وقوع حوادث را کاهش دهید.
حوادث نه تنها باعث آسیب و صدمه به انسان می شوند بلکه از نظر مادی نیز زیانها و لطمات جانبی خواهد داشت برای مثال از دست رفتن ساعت کاری بعلت حادثه، آموزش حین بروز حادثه به پرسنل – حق بیمه – جریمه ها و اتلاف وقت مدیر که صرف این کار می شود جزء زیانهای مستقیم و غیرمستقیم این حوادث محسوب می شود. بوسیله استفاده ایمن، تعمیر و نگهداری خوب تجهیزات و وسایل آموزش کافی شما می توانید از بروز حوادث، پیشگیری و همچنین هزینه های مالی جانبی را کاهش دهید .
این نشریه به جزئیاتی که در قانون وجود دارد اشاره نمی کند اما اطلاعاتی عملی مهمی را به شما ارائه می دهد که چه بایستی انجام دهید. برای مثال در بعضی عملیات، شما اطلاعات بیشتری نیاز خواهید داشت. اگر می خواهید دستگاهی بسازید یا تغییر و تحولی در دستگاه بدهید و یا قطعه بر روی آن نصب کنید (مثلاً در خط تولید) شما احتمالاً نیاز به مشاوره با یک مهندس خوب را خواهید داشت که از استانداردها آگاه باشد اگر شما اطلاعات بیشتری در زمینه قانون یا دیگر انتشارات خواستید که راهنمایی های بیشتری در زمینه انتخاب، معیارهای حفاظتی و استفاده ایمن از انواع ویژه ماشین‌آلات یا دیگر تجهیزات و وسایل کار را در اختیارتان قرار دهد به بخش انتشارات HSE مراجعه کنید .
تجهیزات و وسایل کار چیستند
تجهیزات و وسایل کار: به هر وسیله ای که توسط کارگر در حین کار استفاده شود ابزار و وسایل کار گفته می شود.
ماشین آلات از قبیل اره‌برقی، ماشینهای مته – ماشینهای درو، تراکتورها، کامیونهای خاکروب
و دیگر دستگاههای برقی
ابزارآلات دستی از قبیل پیچ گوشتی – کارد – اره‌دستی و ساطور
وسایل حمل و نقل از قبیل لیفتراکها – بالابرها – تسمه نقاله ها – ریسمانها
دیگر وسایل از قبیل نردبانها و دستگاههای تصفیه آب تحت فشار
در حین کار چه اعمالی بایستی انجام داد
وسایل را دقیقاً چک کنید و احتمال وجود ریسک در آن را بررسی کنید و اگر ریسکی وجود داشت احتمال وقوع آن را بررسی نمائید.
برای پیشگیری یا کاهش این ریسکها تدبیری بیندیشید که چه کارهایی می توان انجام داد.
تمام معیارها را چک کنید که آیا همه چیز برقرار است.
بیندیشید و در صورتیکه اقدامات دیگری نیز لازم بود آنها را انجام دهید
پیگیری اطلاعات در این زمینه می تواند به تصمیم گیری شما در این خصوص کمک کند که چه کار کنید
در استفاده از وسایل و تجهیزات چه ریسکهایی وجود دارد
بعضی چیزها می تواند باعث ایجاد ریسک شود برای مثال
استفاده از وسایل نامناسب برای انجام کار: برای مثال استفاده از نردبانهای بجای جایگاه کار. برای کار در ارتفاعات
نامتناسب بودن حفاظ دستگاهها، که خود حفاظها با گیرکردن – بریدن – فشردن و ..... می تواند باعث بروز حادثه شود.
نامتناسب بودن کنترلها یا استفاده از کنترلهای نامربوط، طوریکه این وسایل نتوانند بصورت سریع و ایمن خاموش و یا بصورت اتفاقی روشن شوند
نگهداری نامناسب حفاظها، وسایل ایمنی – کنترلها و غیره تا اینکه باعث شود ماشینها یا تجهیزات ناایمن شوند.
نداشتن اطلاعات کافی، تعلیم و تربیت و آموزش لازمه برای استفاده بهینه از این وسایل
نامتناسب بودن ساختار حفاظتی در برابر وسایلی که احتمال حرکت چرخشی وغلطکی دارند و کمربند ایمنی برای کار بر روی دستگاهها که در آنها ریسک خطر وجود دارد
نگهداری نامناسب وسایل و ابزار کار یا انجام ندادن بازرسی های منظم و آزمایشهای لازم
فراهم ننمودن وسایل حفاظت فردی که در بعضی دستگاهها مثل اره‌برقی – چاقو تیزکنی و . . . . نیاز است.
شناسایی ریسکهای خطر
هنگامیکه که برای شناسایی ریسکها اقدام می‌کنید به موارد زیر توجه خاص داشته باشید
همه کارهائیکه در آن از وسایل و ابزار کار استفاده می کنید و همچنین در کارهایی مثل تنظیم کردن – تعمیر و نگهداری – جابجایی موانع و ......
کسی که می خواهد از ابزار کار استفاده کند. کارگر بی تجربه ، کارگران غیربومی، کارگران تازه کار – یا افرادیکه محل کار آنها تغییر کرده و یا اینکه یکسری مشکلات ویژه‌ای در ضمن کار دارند برای مثال بعضی افراد استعداد حادثه پذیری بالایی دارند
جوانانیکه ممکن است تجربه واطلاعات کافی درموردوجودریسک وخطرات مربوط را ندارند
کارگرانیکه ممکن است از روی نادانی و یا بی‌دقتی کاری را انجام دهند یا اینکه دوست دارند کارها را همیشه غلط انجام دهند
و اینکه آیا حفاظها و وسایل ایمنی، ضعیف طراحی شده اند و یا برای استفاده مناسب و راحت هستند و یا بسادگی از بین می روند
(این ها می توانند عاملی برای احتمال صدمه دیدن کارگر باشند)
نوع نیروی که استفاده می شود. برای مثال نیروی برق، هیدرولیکی – پنوماتیکی و یا هر نوع دیگر که می تواند ریسکهای مربوط به خود را داشته باشند و هر کدام راههای کنترلی مخصوص به خود را دارند.
جوانانیکه ممکن است تجربه و اطلاعات کافی در مورد وجود ریسک و خطرات مربوط را ندارند
کارگرانیکه ممکن است از روی نادانی و یا بی‌دقتی کاری را انجام دهند یا اینکه دوست دارند کارها را همیشه غلط انجام دهند
و اینکه آیا حفاظها و وسایل ایمنی، ضعیف طراحی شده اند و یا برای استفاده مناسب و راحت هستند و یا بسادگی از بین می روند
(این ها می توانند عاملی برای احتمال صدمه دیدن کارگر باشند)
نوع نیروی که استفاده می شود. برای مثال نیروی برق، هیدرولیکی – پنوماتیکی و یا هر نوع دیگر که می تواند ریسکهای مربوط به خود را داشته باشند و هر کدام راههای کنترلی مخصوص به خود را دارند.
برای کاهش ریسکها چه می توان انجام داد
- استفاده از وسایل مناسب هر شغل
علت اتفاق بسیاری از حوادث این است که کارگران برای کاری که انجام می دهند وسایل مناسبی را انتخاب نمی کنند.
کنترل ریسک دستگاهها و اغلب وسایل در حین طراحی در اولویت قرار دارد پس اول مطمئن شوید که وسایل یا ماشین آلات مناسبی در اختیار دارید
- از ایمن بودن دستگاهها اطمینان حاصل نمائید.
بایستی اول کنترل کنید که ماشین برای کار آماده و مناسب است شما به این فکر کنید که این ماشین کجا و چطور استفاده خواهد شد همه ماشینها بایستی دارای مشخصات زیر باشند.
علامت CE :
تنها به مشخصه CE اعتماد نکنید که ایمن بودن دستگاه را ضمانت کرده است آن فقط یک ادعا می باشد که شرکت سازنده در زمینه ایمن بودن وسیله و تولیدات خود کرده است. شما بایستی خودتان ایمنی آنرا چک کنید.
مشخصات دستگاه را با مشخصه CE که بر روی دستگاه نصب شده مطابقت دهید
اگر شما فکر می کنید ماشین‌‌‌آلاتی که خریده شده است ایمن نیستند از آنها استفاده ننمائید. با شرکت سازنده تماس بگیرید نگرانی تان را با آنها در میان بگذارید اگر آنها کمک مفیدی به شما نکردند با دفتر HSE تماس بگیرید. (Health safety Eguipment )
کرایه و یا امانت دادن وسایل و تجهیزات کار
اگر شما وسایل کارتان را به کسی امانت می دهید در این خصوص مسئول هستید زیرا بایستی آن وسیله ایمنی لازم برای استفاده کننده را داشته باشد بایستی همچنین تلاش کنید تا دستگاههای مورد نیاز متناسب با کار باشد و روش استفاده از آنرا برای استفاده کننده مشخص نمائید. مسئولیت استفاده ایمن از وسایل بعهده شخصی است که آنرا کرایه یا امانت می دهد.
حفاظ گذاری قسمتهای خطرناک ماشین آلات
اغلب ریسکها با حفاظ‌گذاری قسمتهای خطرناک و حادثه ساز ماشین‌آلات و تجهیزات کنترل می شود. بیاد داشته باشید
تا جائیکه امکان دارد از حفاظهای ثابت استفاده کنید و آنها را با پیچ و مهره بطور صحیح در محل خود نصب کنید طوریکه در جابجایی دستگاه و تجهیزات باعث کنده شدن و یا جدایی آن از دستگاه نشود.
اگر قسمتهایی از دستگاه وجود دارد که کارگران باید دائما به آن دسترسی داشته باشند و نصب یک حفاظ ثابت در آنجا غیرممکن است از حفاظهای اینترلاک استفاده کنید. این کار شما را مطمئن می سازد که فقط درموقع بسته شدن حفاظها، دستگاه روشن خواهد شد. و هنگامیکه حفاظ را باز و آزاد نمائید دستگاه متوقف خواهد شد.
در بعضی موارد مثلاً قیچی‌ها، بجای استفاده از حفاظهای اینترلاک یا ثابت می توان از وسایلی مثل سیستم فتوالکتریک یا حفاظ های اتوماتیک استفاده نمود
حفاظها را چک نمائید تا برای استفاده راحت و مناسب باشند و به آسانی از کار نیفتند بعبارت دیگر ممکن است در آن نیاز به اصلاحات و تغییرات باشد
جنس حفاظها نیز بسیار مهم است سعی کنید از بهترین نوع باشد. حفاظ از جنس پلاستیکی ممکن است برای دیدن منطقه عملکرد خوب باشد ولی به آسانی از بین برود. اگر حفاظ از نوع سیمی باشد بایستی مطمئن باشید که اندازه روزنه ها مناسب بوده تا دست به راحتی به منطقه خطر وارد نشود. بعضی حفاظها را می توان همچنین برای پیشگیری از نشت و خروج گرد و غبار و سیالات مضر استفاده نمود
مطمئن شوید که حفاظها در هنگام تمیز کاری و تعمیرات ماشین‌آلات مزاحمتی ایجاد نخواهند کرد.
جاهائیکه حفاظها نتوانند بصورت کامل ایمنی لازم را فراهم کنند از وسایل دیگر
مثل قلابها- نگهدارنده ها و میله و غیره ..... برای حرکت دادن قطعه کار استفاده
نمائید.
توجه: برای بعضی ماشین آلات از قبیل آنهائیکه در صنایع – نجاری – کشاورزی استفاده می‌شوند راهنمایی بیشتر در بخش HSE وجود دارد که در صورت نیاز می توانید به سایت آن مراجعه کنید. برای اینتر لاکها و دیگر وسایل کنترل ایمنی نیز استانداردهای سفت و سختی وجود دارد که شما را قانع سازد. در صورتیکه قصد دارید دستگاهی را نصب کنید ممکن است به مشاوره با یک مهندس متخصص نیاز داشته باشید که در این زمینه شما را راهنمایی کند.
انتخاب صحیح وسایل کار
بوسیله انتخاب دقیق وسایل و کنترلها برای ماشین‌آلات و تجهیزات می توان بسیاری از ریسکها را کاهش داد.
برای مثال:
کنترل کننده های دودستی که در یک فاصله ایمنی از منطقه خطر قرار می‌گیرند.
مطمئن شوید که دکمه های روشن وخاموش به آسانی در دسترس قرار می گیرند.
مطمئن شوید که سوئیچ کنترلها دارای علامت مشخص می باشند که تعیین می نمایند برای چه کاری هستند.
مطمئن شوید که کنترل کننده هایی که برای عملیات کار استفاده می شوند طوری طراحی و جاسازی شده اند که باعث عملکرد حادثه ساز دستگاه نخواهند شد. برای مثال پوشاندن دگمه‌ها و پدالهای روشن کردن دستگاه
در سیستم اینترلاک نیاز به یک سری پیشگیریهای ایمنی می باشد تا به اوپراتورها و کارگران تعمیر و نگاهداری اجازه داده نشود تا در هنگام روشن بودن دستگاه به منطقه خطر وارد شوند.
در بعضی جاها می توان متوقف کننده های اضطراری با دسترسی آسان نصب نمود (بوپژه بر روی دستگاههای بزرگ) بطوریکه در مواقع اضطراری سریعاً بتوان وارد عمل شد و دستگاه رامتوقف کرد.
مطمئن شوید که ماشین بعد از یک مرحله توقف فقط یکبار آنهم بوسیله دکمه استارت روشن می شود. و با وسایلی از قبیل حفاظهای اینترلاک و یا موانع گوه مانند نتوان آنرا مجدداً روشن کرد و فقط بادکمه مخصوص روشن وخاموش بایستی عمل کند.
توجه: قبل از اینکه برای دستگاههائیکه قبلاً کنترل کننده های توقف اضطراری نداشته اند بخواهید این وسایل را نصب کنید ضروریست در این خصوص بررسی نمائید که نصب این وسایل باعث بروز ریسک و خطرات دیگر نشود. برای مثال ماشینهایی که ترمز آنها با نیروی ذخیره شده ماشینها عمل می کند اگر به نحوی این نیرو قطع شد برای متوقف نمودن دستگاه درمواقع اضطراری می‌توان از این کنترل کننده های اضطراری استفاده کرد.
استفاده ایمن از وسایل و تجهیزات متحرک
وقتی کارها بصورت سیار می باشد و یا از جایی به جای دیگر می رویم برای اینکار از وسایل و تجهیزات مخصوص استفاده می کنیم مثل تراکتور- تریلر- لیفتراک و..... هر کس بعنوان راننده سوار بر این ماشینها می شود بایستی از موارد زیر خود را محافظت نماید
سقوط ماشین از آلات – برخورد با کاردها ، محافظهای کابین راننده- نرده ها (بغل-جلو و عقب) و عقب کشیده شدن صندلی راننده
ماشین آلات و وسایلی که استحکام خود را از دست می دهند، وضعیت مناسب چرخها یا پیشگیری از عدم تعادل ماشین آلات، (ایجاد ساختار مناسبی برای محافظت از حرکت خود بخود ماشین در هنگام ثابت بودن)
از سقوط اشیاء از روی ماشین آلات متحرک محافظت نمائید برای اینکار، یک کابین مستحکمی، یا یک قفس یا جعبه بر روی ماشین نصب نمائید.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 24 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله استفاده ایمن از وسایل و تجهیزات کار