مقدمه
موضوع پژوهش
دستاوردهای نظری و عملی پژوهش
تعاریف و مفاهیم
مفهوم فرهنگ
تعریف لغوی
تعریف اصطلاحی
عوامل فرهنگ
جنبه های مادی
جنبه های معنوی
اصول چهارگانه فرهنگ
اصل اول :تعقل سلیم و احساسات تصعید شده
اصل دوم:تکامل انسان
اصل سوم:شایستگی و بایستگی
اصل چهارم :فرهنگ حقیقتی است در دوبعد خاص و عام
مفهوم تفکر
تعاریف لغوی
تعاریف اصطلاحی
مفهوم بسیج
تعاریف لغوی
تعاریف اصطلاحی
تعریف بسیج در انقلاب اسلامی
تعریف فرهنگ و تفکر بسیج
فصل دوم: رویکردها و ویژگی ها
فرهنگ و تفکر بسیج در متون اسلامی
هدف و فلسفه بسیج
ویژگی ها
تجهیز مادی و معنوی
شهادت طلبی
صبر و استقامت
شجاعت
انضباط و هماهنگی
رضای حضرت حق تعالی
عدم سازش با کفار
اتکال به ذات حق تعالی
تولی و تبری
داشتن روحیه و جنگ روانی
فرمانبرداری و جنگ طلبی
فرهنگ و تفکر بسیج در وصایای شهیدان
ظهور تجلی ولایت و محبت به ائمه اطهار(ع)
رشد فضایل و محو رذایل اخلاقی
عشق و علاقه به امام امت (قدس سره)و اطاعت از ایشان
عرفان و معنویت
افتخار به امام حسین (ع)
زهد،ایثار و از خود گذشتگی
اتحاد و وحدت کلمه
رشد اعتقادات اسلامی
آگاهی و ایمان به حقانیت انقلاب و شهادت
فرهنگ و تفکر بسیج در جبهه ها
آداب امر به معروف و نهی از منکر
حفظ شرایط وجوب
اعزام انفرادی وم امر به معروف و نهی از منکر
آداب برادری و تعاون
طرز آشنایی
آداب بیماری و مداوا
حکمت های کتمان بیماری
عیادت و پرستاری
آداب فرماندهی و فرمانبری
اخلاق فرماندهی
عشق و علاقه متقابل
آداب قرآن
آداب مهمانی و معاشرت
دید و بازدید
سر سفره نشستن
شهرداری یا خادم الحسین
ادعیه قبل و بعد از طعام
آداب دعا و مناجات
جبهه به عشق دعا
آداب سخن سکوت
راستی و درستی در سخن
نسبت نیکو دادن به هم
تکیه کلامها
زبان سکوت
قسم یاد نکردن
ذکر خوش صلوات
ماندن و مقاومت کردن
آداب عبادت
آذان
وضو
نماز
شهادت طلبی
آداب رفتار با عراقی
فرهنگ و تفکر بسیجی از نگاه جامعه شناسی
فرهنگ و تفکر بسیج از دیدگاه حضرت امام (قدس سره)
فرهنگ و تفکر بسیج از دیدگاه حضرت آیت ا…خامنه ای (ظله)
فصل سوم:خاستگاه و ریشه
خاستگاه فرهنگ وتفکر بسیج
خاستگاه جامعه شناسی
رویکرد جامعه شناسی پزوتیویسمی از بسیج
شرایط تشکیل بسیج
شرایط اجتماعی بسیج
شرایط اقتصادی
شرایط سیاسی
نقد مبانی بسیج شناسی در جهان معاصر
ملاک های از قبل تعریف شده
محور قرار گرفتن انسان مادی در علوم اجتماعی غرب
عدم توجه به اراده الهی در تحقق پدیده های اجتماعی
خاستگاه فرهنگ و تفکر بسیج در معارف و متون اسلامی
در بی در بهشت مخصوص مجاهدین راه خدا
ارزش قطره ای از خون مجاهد
فضیلت شمشیر مجاهد
فضیلت جهاد
سرزنش سهل انگاری در جنگ و جهاد
مفهوم رهبری
مفهوم حکومت و حاکمیت
مفهوم ولایت فقیه
قانون اساسی
شرایط و صفات رهبر
وظایف و اختیارات رهبر
خاستگاه فرهنگ و تفکر بسیج از دیدگاه ولایت و رهبری
خاستگاه بسیج در دنیای اسلام
خاستگاه بسیج در انقلاب اسلامی ایران
خاستگاه بسیج در اراده الهی
خاستگاه بسیج در اراده مردمی
فصل چهارم : چشم اندازها و عرصه ها
عرصه های اجتماعی
عرصه سیاست
آگاهی و شناخت
احساس و مسئولیت کردن
ایستادگی و مقاومت
عرصه فرهنگ
تهاجم فرهنگی
تولید دانش
عرصه اقتصاد
سطح توسعه
سطح کلان
سطح خرد
عرصه های فردی
نظام گرایشی
نظام بینشی
نظام رفتاری
توازون در ابعاد درونی
فصل پنجم : مقیاس فرهنگ و تفکر بسیج
کلیات مقیاس
الف) مشاخص های ده گانه
- عمل صالح
- ایثار و استقامت
- نیایش و خود سازی
- محبت و احسان
- اعتقاد به حکومت اسلامی
- حریت و شهامت
- مردمی بودن
- علم و آگاهی
- تظم و آمادگی رزمی
- هویت ملی و فرهنگ پذیری
ب) آزمودنی
ج) ابزار پژوهش
- پرسشنامه
- مراحل تنظیم پرسشنامه
- نمره گذاری پرسشنامه
- نحوه نمره گذاری و تعیین شاخص هماهنگی پرسشنامه
- روایی پرسشنامه
- اعتبار پرسشنامه
د) اجرا و تفسیر نمرات
ه) میانگین و انحراف معیار شاخص های ده گانه در اقشار بسیج تهران
پرسشنامه
فصل اول
کلیات ، تعاریف و مفاهیم
مقدمه
انقلاب اسلامی ایران به عنوان انعکاس جلوه های روشن اندیشه های الهی حضرت امام خمینی (ره) ، حصار اوهام و نظریه های رجعت به قرون جاهلیت را شکافت و باایجاد تحول عمیق در فرهنگ و اعتقادات جامعه اسلامی هویت و شخصیت مستقل سیاسی، فرهنگی و اعتقادی را به جهان اسلامی هدیه کرد . امروز ثمره این نهال برومند ، قامت برافراشته و پر افتخار بسیج است که درسایه پیروی از مقام معظم رهبری و جان فشانی های بسیجیان سلحشور بر تارک انقلاب می درخشید . درخششی که از شرکت مخلصانه و فراگیر در هشت سال دفاع مقدس تلالؤ آن جهانگیر شده و موجبات سرافرازی نظام جمهوری اسلامی ایران ، و ناامیدی و یاس دشمنان اسلامی را در سر تا سر جهان فراهم آورده است . فرهنگ و تفکر بسیج پدیده ای نوظهور است که ریشه در باورهای اسلامی ، انقلابی و ملی مسلمانان ایران دارد .
فرهنگ و تفکر بسیج در سیر تحول و تکوین بسیج در دوران انقلاب ، جنگ تحمیلی و دوران سازندگی و بعد از آن در جامعه حضور داشته و همیشه در لحظات بحرانی ، گره های نظامی ، سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی نظام را به نحو معجزه آسایی باز کرده است . از آنجا که بقای نظام جمهوری اسلامی در گروه توجه به این فرهنگ ناب اسلامی ، انقلابی وایرانی است ، باید شاخصه های این فرهنگ را شناخت . همان شاخصه هایی که از زمان پیدایش تا کنون از آن بهره مند بوده و همگان بر این اساس بسیج را می شناسند و تکریمش می کنند . بر اساس همین شاخصه ها نیز باید از آن وضعیت شناسی و آسیب شناسی کرد و زمینه های ضعف و قوت آن را در اقشار بسیج بررسی کرد و راه کارهایی را برای ارتقای ویژگی های اسلامی ، انقلابی وملی آن به دست آورد .
موضوع پژوهش
بسیج انقلاب اسلامی ایران بیش از آنکه درای سازمان رزمی مشخص باشد ، دارای یک فرهنگ و تفکر است که شالوده اصلی سازمان بسیج را همین فرهنگ و تفکر تشکیل می دهد . در تبیین فرهنگ و تفکر بسیج ویژگیهای آن نظریه های مختلفی ارائه شده است که رد رأس آن فرمایشات حضرت امام خمینی (قدس سره) و حضرت آیت ا… خامنهای (مد ظله) قرار دارد . ایشان بسیج را یک فرهنگ که د ربین مردم ایران قرار دارد معرفی نموده که ریشه در باورهای انقلابی ، اسلامی و ملی ایران دارد . معنویت ، شجاعت ، ولایت ، آگاهی و شناخت ، دشمن شناسی ، حریت و … از شاخصهای این فرهنگ و تفکر محسوب می شود .
در مباحث جامعه شناسی نظرات مختلفی در خصوص فرهنگ و تفکر بسیج ارائه شده است که زاییده نگرش بسیج شناسی آنهاست . اصولا” برخی بسیج را یک پدیده صرفا” اجتماعی و گذرا می دانند و آن را تز کودتا و آشوب های داخلی می دانند و برخی آن تز بسیج توده ای مطرح کرده اند و برخی بسیج را مانع اصلاحات جامعه در روند حرکت بسوی غرب تلقی نموده اند و آن را به عنوان آسیب و مانع توسعه قلمداد کرده اند و برخی آن را نتیجه انقلاب و معادل با جریان انقلاب اسلامی تلقی کرده اند و بدین ترتیب آن را عنصر اصلی نظام اسلامی ایران میدانند . برخی نیز معتقدند که فرهنگ بسیج در جریان تحولات اجتماعی دچار ضعف شده و رو به نابودی است و برخی معتقدند که فرهنگ بسیج متناسب با شرایط و موقعیت ها اهداف ووظایف خاصی یافته است که این تحول را نمی توان ضعف نامید ، بلکه بیانگر توسعه و ارتقاء است .
شاخصهای فرهنگ، تفکر و نقش آن در بسیج