کتاب شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان تالیف بانو “نینا ویکتورینا پیگولوسکایا” از بر جسته‌ترین آثاری است که از سوی ایران‌شناسان شوروی درباره شهرهای غرب ایران در عصر اشکانیان و ساسانیان نوشته شده است. این کتاب زیر نظر موسسه تحقیقاتی دانشگاه سوربن تالیف و تدوین شده و به همت “کلود کاهن”(clikde cohen) از زبان روسی به فرانسه ترجمه شد. مترجم این اثر به زبان فارسی، عنایت‌الله رضا، متن روسی را ملاک کار خود قرار داده ولی از متن فرانسوی هم در کار ترجمه کمک گرفته است. این تحقیق از نظر بررسی شهرهای ایران و مقایسه اوضاع اقتصادی و اجتماعی عصر ملوک‌الطوایفی پارتیان و دوران وحدت ایران در روزگار ساسانیان اهمیت بسزایی دارد. این مجموعه همچنین در بردارنده مطالب جالبی در زمینه تقسیمات ارضی و دولتی ایران در ورزگار پارت و ساسانی است. “شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان” با همه ارزش و اهمیتی ولی مانند بسیاری از آثار تألیفی مورخان روسی از منظر ایدئولوژی مارکسیستی به پدیده‌ها و جریانات تاریخی می‌نگرد. این مهم اگرچه موارد استثنائی هم دارد اما در اکثر آثار نویسندگان روس به شکل قالبی ثابت تکرار می‌شود. از سوی دیگر برخی از این مورخین می‌کوشند به شکلی تاریخ جامعه بشری را در همه جا بدون توجه به شرایط اقلیمی و اجتماعی از مراحل نام‌گذاری شده معینی عبور دهند لذاست که مؤلف در این کتاب می‌کوشد نظام اجتماعی ایران در روزگار سلوکیان و پارتیان را نظام برده‌داری و نظام عهد ساسانی را نظام فئودالی معرفی کند. موضوع اصلی این کتاب پیگولوسکایا بررسی اوضاع و احوال شهرهای ایران به ویژه ایران غربی در روزگار پارتیان و ساسانیان است. به نظر وی: «”شهر” از پدیده‌های اجتماعی است و تصوری نسبتاً روشن درباره شهرها و نظام اجتماعی سرزمین‌های خاور نزدیک در دوره‌های معین، فقط از راه بررسی حوادث تاریخی از جمله بررسی سیاست خارج امکان پذیر است.
شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان