کنترل حواس
در مورد تعریف مسئله باید گفت که یکی از اجزای مهم و اصلی تشکیل دهنده ی شعر ، موسیقی شعر است و نقد و تحلیل این موضوع تا حدّ زیادی می تواند میزان قدرت شاعری هر شاعر را نمایان سازد ؛ در این راستا به پرسش های زیر پاسخ خواهیم داد :
سؤال های اصلی تحقیق عبارتند از : سنایی در غزلیّاتش از چه اوزان و بحرهایی استفاده کرده است؟ ؛ تنوّع اوزان عروضی در غزلیّات سنایی در چه حد است؟ ؛ در غزلیّات سنایی از چه اوزان و بحرهایی بیش تر استفاده شده است؟ ؛ چند در صد از غزلیّات سنایی داری قافیه ی میانی یا درونی است؟ ؛ وضعیّت قافیه ها و ردیف ها در غزلیّات سنایی چگونه است؟
ضرورت تحقیق
البتّه ضرورت این تحقیق از این جا مسلّم می شد که با توجّه به مطالعات و بررسی های انجام شده موضوعی با این عنوان کار نشده بود بنابراین ضرورت انجام چنین تحقیقی احساس می گردید .
فرضیه ها
فرضیه هایی در این زمینه وجود داشت از جمله : اوزان عروضی در غزلیّات سنایی متنوّع است ؛ سنایی از امکانات موسیقی کناری به نحو مطلوبی استفاده کرده است ؛ در غزلیّات سنایی از
از بعضی بحرها از جمله رمل و هزج بیش تر استفاده شده است .
هدف ها
هدف از این تحقیق آشنایی با موسیقی شعر در غزلیّات سنایی و تبیین و تحلیل قدرت و جایگاه شاعر در این زمینه و در دسترس قراردادن آن برای مراکز تحقیقاتی وفرهنگی ، مؤسسات ، رسانه ها ، اهل فن ، دانشجویان و افراد علاقه مند دیگر است .
کاربرد های تحقیق
کاربردهایی از انجام این تحقیق متصوّر است و آن در دسترس قراردادن آن برای مراکز تحقیقاتی وفرهنگی ، مؤسسات ، رسانه ها ، اهل فن و دانشجویان می باشد.و آنان می توانند از نتایج پایان نامه استفاده کنند.
فصل اوّ ل : کلّیّات تحقیق....1
مقدّمه . ..2
برخی مشکلات تقطیع. ... 4
علائم اختصاری. ... 5
نکات طرح پیشنهادی . ... .. ..6
فصل دوم : معرّفی سنایی و آثار او...10
نام و نسب حکیم. ..10
زمان و محلّ ولادت. ... .10
آغاز شاعری حکیم .. ... .10
دوره های زندگی سنایی. .. ..11
افسانه ای درباره ی علّت تحوّل سنایی. .. .. 11
مسافرت های سنایی.. .. ..12
مذهب سنایی . ... .. ... .12
ارادت حکیم به شیخ یوسف همدانی . ... .12
وفات سنایی. ... .. ... .13
آثار سنایی... .. ... .13
مضامین دراشعار سنایی.. ... .15
خلّاقیّت در اشعار سنایی .. ... 16
مقام سنایی... .. .. .. .17
زبان سنایی . ... .. .. .. .17
غزل با جلوه های عرفانی .. .. .. .18
سنایی در غزل زهدیّه و قلندریّه.. .. .18
پژوهش های انجام شده در مورد سنایی و آثارش. .. .. .19
فصل سوم : معرّفی غزل..... .. 22
غزل در لغت .. ..... .. 22
غزل در اصطلاح .. .... .. 22
غزل نام قالب یا مفهوم آن. .... .. 23
حوزه ی غزل.. .... ... .. 23
مضامین غزل .. ........ 23
زبان غزل ... ........ 24
منشأ غزل... ........ 24
غزل در تاریخ ادبیّات. ........ 25
اقسام اصلی غزلیّات فارسی ........ 25
دوره های مختلف غزل . ........ 25
سیر غزل... ........ 26
فصل چهارم : موسیقی شعر. ... ........ 31
شعر ، رستاخیز کلمات ........ 31
موسیقی... ........ 32
پیوند شعر و موسیقی. ........ 33
انواع موسیقی شعر.. ........ 33
عروض .. ..... ..... 33
بیت..... ..... 34
مصراع. ..... ..... 34
واج...... ..... 34
هجا...... ..... 35
ارکان...... ..... 35
سالم و مزاحف.... ..... 36
مثمّن و مسدّس و مربّع..... ..... 36
عروض و ضرب ( عجز ) ، صدر و ابتدا... .. ... 37
تقطیع..... ..... 37
مراحل تعیین وزن یک شعر فارسی.. ..... 38
بحر. ......39
شش دایره ی مشهور بحر های عروضی . ..40
ذوبحرین. .. ......41
وزن.. ........ 41
تأثیرات وزن. ........ 43
عوامل مؤثّر بر چگونگی حالت وزن. ....44
عوامل تغییر دهنده کیفیت موسیقی در اوزان . .... 45
اوزان و مفاهیم........ 46
اوزان نا مطبوع........ 48
اوزن شفّاف و اوزان کدر. ....... 49
اوزان خیزابی و اوزان جویباری. ...... 49
اوزان دوری . ...... .... 49
قافیه. ..... .... 50
نقش های قافیه ... .. .. ... 51
حروف قافیه .... .. .. ... 51
حرکات قافیه.... .. .. ... 52
عیوب قافیه.... .. .. ... 52
اصناف و انواع قافیه .... .. .. 53
حدود قافیه. .... ... .. 53
انواع قافیه ها از نظر جایگاه .... ... .. 54
انواع قافیه های هنری... ... .. 54
قافیه های مردّف . ... .. .. ... .. 55
ردیف . .... ... .. .. 55
علّت توجّه ایرانیان به ردیف ... ... .. .. .. 56
عوامل مهم در پیدایش ردیف در شعر فارسی . .... .. .. .. .. 56
سود های ردیف... ... .. .. 57
زیان های ردیف ... ..... .. 57
ردیف بدون قافیه ... ..... .. 57
حاجب . ... ... ..... .. 58
فصل پنجم : موسیقی شعر در غزلیّات سنایی. .. ..... .. 60
1-رمل. .. ... ... ..... .. 60
1-1- رمل مثمّن محذوف. ... .... 60
1- 2-رمل مثمّن مقصور. ... ..... .90
1-3- رمل مثمّن مقصور عروض محذوف ضرب. ..... ... 111
1-4- رمل مثمّن مخبون محذوف .. .. .... .. .111
1- 5 - رمل مثمّن مخبون محذوف سالم صدر و ابتدا....... 112
1- 6 - رمل مثمّن مخبون مقصور . .. .. .... .. .115
1- 7 - رمل مثمّن مخبون مقصورعروض اصلم مسبّغ ضرب .... ...116
1- 8 - رمل مثمّن مخبون اصلم .. .. .. .. ..117
1-9 - رمل مسدّس محذوف . ... .. .....118
1- 10 - رمل مسدّس مقصور.. ... .. ...127
1- 11 - رمل مسدّس مخبون محذوف ...133
1- 12 - رمل مسدّس مخبون اصلم مسبّغ عروض مقصور ضرب.. .134
2- هزج .. ... .. ..... .. ... .135
2-1 -هزج مثمّن سالم.. ... .. .... .135
2- 2- هزج مثمّن مسبّغ .. .. ... ...146
2- 3- هزج مثمّن اخرب..... .147
2- 4- هزج مثمّن مکفوف مقصور. ...... 152
2- 5 - هزج مثمّن اخرب محذوف. .. .... .153
2- 6- هزج مثمّن اخرب مقصور.... ... 154
2- 7- هزج مثمّن اخرب مکفوف محذوف. ..... 154
2- 8 - هزج مثمّن اخرب مکفوف مقصور. .... .. 166
2- 9 - هزج مسدّس محذوف...... .. 173
2- 10- هزج مسدّس مقصور.... .. .. 178
2- 11- هزج مسدّس اخرب مقبوض صحیح عروض و ضرب ... .. .. 180
2- 12 - هزج مسدّس اخرب مقبوض محذوف ... .. .. .. 182
2- 13 - هزج مسدّس اخرب مقبوض مقصور......193
3- خفیف .... .. ..... ...05 2
3- 1- خفیف مسدّس مخبون. ......05 2
3- 2- خفیف مسدّس مخبون محذوف.... ..05 2
3-3- خفیف مسدّس مخبون مقصور. ....09 2
3- 4 - خفیف مسدّس مخبون اصلم . .. ....11 2
3- 5- خفیف مسدّس مخبون اصلم مسبّغ. .....216
4- مضارع.... .. ..... .. .. ..223
4- 1- مضارع مثمّن اخرب..... .. .. .. 223
4-2- مضارع مثمّن اخرب مکفوف محذوف...... ..227
4- 3- مضارع مثمّن اخرب مکفوف مقصور... .... ..230
5- منسرح.... .. ........235
5- 1- منسرح مثمّن مطوی مکشوف... ....235
5- 2- منسرح مثمّن مطوی مجدوع.. .... ..238
5- 3- منسرح مثمّن مطوی موقوف .. .... .. .. ..238
5- 4- منسرح مثمّن مطوی منحور .. .... .. .. ..241
6- رجز. ... .... .. ....242
6- 1- رجز مثمّن سالم . .. .... .. .. ...242
6- 2- رجز مثمّن مذال . .. .... .....244
6- 3- رجز مثمّن سالم عروض مذال ضرب . .... .....248
6- 4- رجز مثمّن مطوی احذّ مقصور. .. .... .. .. ..248
7- مجتث . ... .... .. .... .250
7-1 - مجتث مثمّن مخبون ... .... .. .. ..250
7-2 - مجتث مثمّن مخبون اصلم . .... .. .. ...250
7-3- مجتث مثمّن مخبون محذوف. .... .. ...251
7- 4- مجتث مثمّن مخبون مقصور. .... .. .. .252
7- 5- مجتث مثمّن مخبون اصلم مسبّغ . ......253
8- سریع . ... .. .... .. .... .255
8- 1 - سریع مسدّس مطوی مکشوف.... .. ...255
8- 2- سریع مسدّس مطوی موقوف. ..... .. .. ...256
9- متقارب. ... .. .... .. ...259
9-1 متقارب مثمّن سالم.. .... .. .... 259
9- 2 - متقارب مثمّن محذوف . ... .... .. ....260
فصل ششم : نتیجه گیری ... .... .. ......262
جدول بحر ها و اوزان کاربردی در غزلیّات .. .... .. ......264
نمودارستونی بحرها... .... .. ......269
نمودار دایره ای درصد بحرها. .. .... ........270
نمودار ستونی انواع ردیف ها ... .... ..... .271
نمودار دایره ای درصد غزل های مردّف و بدون ردیف. ... ........273
نمودار ستونی حدود قافیه ها . ... .... ........274
نمودار دایره ای درصد حدود قافیه ها . .. .... ........275
نمودار ستونی زحافات . ... .... ........276
نمودار دایره ای درصد زحافات . .. .... ........277
نمودار دایره ای درصد قافیه های مقیّد و مطلق . .. .. ... ...278
نمودار دایره ای درصد اوزان سالم و ناسالم . .... .. .. ... ...279
نمودار ستونی موسیقی درونی. ... .... .......280
نمودار ستونی موسیقی معنوی. ... .... .......281
منابع و مآخذ .. .... .... ........282
چکیده ی انگلیسی . .... .... ...... ..287
شامل 317 صفحه فایل word
نقاشان ایران
آشتیانی : ( 1271 ) دکتر اسماعیل آشتیانی متخلص به شعله شاگرد اول نقاشی در مدرسه کمال الملک و معلم مدرسه صنایع مستظرفه صاحب تابلوهای معروف ، تریاکیها ، قهوه خانه ، تابلوی خواب درویش است .
بهزاد هراتی : ( 851 – 942 ) کمال الدین بهزاد هراتی نقاش معروف قرن دهم معاصر سلطان بایقرا و شاه اسماعیل اول بود .
رضا عباسی : ( 974 – 1044 ) رضا مصور عباسی از نقاشان چیره دست دوره شاه عباس کبیر و از مینیاتوریست های معروف بود
حسین بهزاد : ( 1313 ) استاد حسین بهزاد مینیاتوریست اهل اصفهان دارای تابلوهای بسیار زیبایی است پدرش فضل الله اصفهانی نقاش و قلمدان ساز بود از آثار بهزاد تابلوی رودکی – تابلوی صفی الدین و انواع تابلوها و مینیاتورهای معروف و مشهور است .
حیدریان : ( 1275 ) استاد علی محمد حیدریان شاگرد مرحوم کما الملک که بیشتر آثار نقاشی او در کاخهای سلطنتی دیده میشود .
صنیع الملک : ( 1283 – 1229 ) میزرزاابوالحسن غفاری صنیع الملک از نقاشان مشهور دوره ناصرالدین شاه تابلوی نقاشی او در موزه واتیکان موجود است صورتهای تالار نظامیه لقانطه و 84 تصویر ممتاز از رجال قاجاریه از اوست کمال الملک برادززاده اوست .
کمال الملک : ( 1264 – 1319 ) محمد غفاری فرزند میرزا بزرگ استاد و هنرمند نقاشی که شاگردانی مانند حیدریان ، اسمعیل آشتیانی ، صدیقی ، علی رخسار ، را تربیت کرد و در سال 1319 در نیشابور در گذشت . تابلوی او عبارتند از : از تابلو تالار آئینه – تالار کاخ گلستان – سردار اسعد – فلگیر بغدادی – حوضخانه صاحبقرانیه .
و...
برای دانلود متن کامل این تحقیق به لینک زیر مراجعه کنید.
قافیه و ردیف در شعر پارسی
همه علمای بلاغت ردیف را آن میدانند که بعد از«روی»(1)یا«قافیه»میآید؛بنابراین آوردن قافیه را قبل از ردیف ضروری میدانند؛ولی شواهدی-نه چندان کم-حاکی از آن است که شاعران در برخی موارد چندان خود را مقید به قافیه نکردهاند(2)؛این عدم تقید به احتمال از آنروست که تکرار و نغمهء ردیف،نبود قافیه را نامحسوس و جای خالی آن را پر کرده است و شاید بتوان گفت که ردیف به منزلهء قایم مقام آن و شعر به جای قافیهء بیرونی دارای قافیهء درونی میباشد.(3)
شعر هشت هجایی بلخیان-نه به معنی متعارف آن-در هجو اسدبن عبدالله(4)(حاکم خراسان که از امیر ختلان و خاقان ترک شکست خورده):از ختلان آمذیه/به روتباه آمذیه/آوار باز آمذیه/بیدل فراز آمذیه-از گونهء اشعار بیقافیه است.
نبود قافیه در پارهای از اشعار فهلوی بویژه در دوبیتیها-که بازماندهء اشعار دوازده هجایی ساسانی است-وجوب قافیه را قبل از ردیف نفی میکند:
«خو سروان ساءه،وی تو خوش نی
e-voX e-navras heas , iv at -hsux in
اج والان،رنگ اوی بوی ته خوش نی
ja naol , iva eyub at inhsuz
خوره مونیا،کی وی ته ران ساهتن
harux , um , ayn , ik ativ , nar nathas
خوش هباکش ده وازوی ته خوش نی
hsux ah , hsakab , ad eyuzav at hsux in
برگردان به فارسی:
غنودن زیر سروان،بیتو خوش نیست ز گلها رنگ،بیبوی تو،خوش نیست
مبادم کام راندن بیتو خرم خوش هاباکش(5)ز بازوی تو خوش نیست«(6)
«آزاد بودن قوافی از مختصات دو بیتیهاست که بنا به عادت قدیم میزان قافیه را آهنگ کلمه قرار دادهاند،نه حرف؛چنانکه«یار»و«مال»را قافیه کردهاند و یا در دو بیتی مردف زیر که«سندل»یا «اسکندر»قافیه شده است:
سرم درد(7)میکند سندل بیارید حکیم از مالک اسکندر بیارید...(8)
یا:
الهی واکیاشم واکیاشم مو که بیدست و پایم واکیاشم
همه از در برونند وا تو آیم تو گر از در برونی واکیاشم
بابا طاهر،دوبیتی 69
یا:
به این بیآشنایی برکیاشم به این بیخانمانی برکیاشم
همه گر مو برونن وا ته آیم ته از در گر برونی واکیاشم
بابا طاهر،دوبیتی 70
و یا:
ز نطنز آمد رخت خرد ما از نطنز ز نطنزم ز نطنزم ز نطنزم ز نطنز
ادیب نطنزی،شاعران بیدیوان،ص 626 ب 15
در آثار گرانسنگ شعر فارسی،اشعار مردف بیقافیه کم نیست،تعداد کمی از آنها دارای نسخه بدل مقفاست،افزون بر دویست مورد از این قسم اشعار استخراج شده است این همه شاهد و نمونه را نمیتوان ناشی از سهو و غفلت شاعران یا ناسخان دانست،همچنانکه به صحت نسخه بدلهای مصرع آن ابیات نیز نمیتوان کاملا اعتماد داشت،بر همین پایه نباید رعایت قافیه قبل از ردیف را از مسلمات و اصول خدشهناپذیر علم قافیه برشمرد؛شواهدی از این قبیل آورده میشود:
وز انگشت شاهان سفالین نگین بدخشانی آید به چشم نگین
ابوشکور بلخی،همان،ص 92،ب 136
تا ترا رفتن ای جان پدر آیین گشت مر مرا ریختن آب مژه آیین گشت
یوسف عروضی،همان،ص 349،ب 7
زر ز پیرو سبک برون آورد داد درویش را و خوب آورد
بهرامی سرخسی،همان،ص 405،ب 12
نکو داستان زد درین مرد نیک که از راستی یافتم نام نیک
بدیع بلخی،همان،ص 508،ب 11
که بیکاری اندیشه بار آورد ز کشته گلت خار بار آورد
همان،ص 516،ب 313
برای دانلود متن کامل تحقیق به لینک زیر مراجعه کنید.