تحقیق در مورد علل و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی در ایران

اختصاصی از فی بوو تحقیق در مورد علل و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی در ایران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 تعداد صفحه39

بخشی از فهرست مطالب

مقدمه :

علل پیروزی انقلاب اسلامی در ایران

پیچیدگی در چگونگی پیروزی انقلاب اسلامی :

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، حادثه ی حیرت انگیزی برای مردم جهان بود؛ انقلابی که با مشکلات گوناگون کشور و معضلات سیاسی منطقه و جهان رو به رو و سرآغاز دگرگونی های غیرقابل پیش بینی شد.

این رویداد بزرگ بزرگ قرن، از یک سود معادله های سیاسی استکبار را، در ادامه ی سیاست تقسیم استعماری جهان، به هم زد و از سوی دیگر، یکی از مقتدرترین رژیم های وابسته به قدرت های بزرگ را در کشوری که از نظر استراتژیکی و اقتصادی با اهمیت بود، ریشه کن کرد.

مهم تر این که انقلاب اسلامی با ایجاد آگاهی عمیق در میان ملت های مسلمان جهان، به ویژه کشورهای اسلامی، زمینه ی بینش ها، گرایش ها، حرکت ها، سازماندهی ها و تحولات سیاسی مهمی را فراهم آورد.

ظهور این جریان سیاسی، بار دیگر اسلام را به عنوان یک قدرت تعیین کننده در سطح جهانی مطرح کرد و چشم اندازی امیدبخش از وحدت جهان اسلام، حرکت به سوی بازیابی خویشتن خود و ایستادگی در برابر استعمار کهنه و نو، پیش روی مسلمانان قرار داد. این نهضت به یک میلیارد مسلمانان مشتاق – ولی ناامید – جهان، نوید ایجاد قطب سیاسی جدید و فروریزی رژیم های تحمیلی را داد و در مقابل، موجی از وحشت در دل جهان خواران آفرید.

دانلود تحقیق درباره نقش زنان در پیروزى انقلاب اسلامى

اختصاصی از فی بوو دانلود تحقیق درباره نقش زنان در پیروزى انقلاب اسلامى دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 7
فهرست و توضیحات:

مقدمه‏

راهپیمایى ‏ها و تظاهرات‏

تشویق مردان‏

تشکیل گروه براى مبارزه‏

دیگر نقش‏ها

خلاصه‏

نتیجه‏

مقدمه‏

تلاش رژیم پهلوى در بسیج اجتماعى زنان نه تنها آنان را به پشتیبانان شاه تبدیل نکرد، بلکه برعکس، آگاهى که زنان ازرهگذر برنامه نوسازى غربى کشور به‏دست آوردند، علیه نظام شاهنشاهى به کار گرفتند، و على‏رغم اینکه حجاب همواره درتبلیغات رسانه‏اى و مطبوعاتى، با تحقیر و انکار روبه‏رو بود و به معناى محرومیت از مزایاى اجتماعى تلقى مى‏شد، زنان چادرى‏چون طوفان و سیل به راه افتادند و پایه‏هاى لرزان رژیم را لرزان‏تر کردند. زنان مسلمان با اتخاذ و اجراى روشهاى زیرین، اثبات‏نمودند که حجاب مانعى براى پیشرفت و تحول اجتماعى نیست و آنان قادرند حتى نظام سیاسى را با خطر سقوط مواجه کنند.

راهپیمایى ‏ها و تظاهرات‏

مشارکت در راهپیمایى بزرگ‏ترین جلوه حضور زن ایرانى مسلمان در مخالفت با رژیم پهلوى بود. زنان در همه شهرها وحتى روستاها، در راهپیمایى‏ها دیده مى ‏شدند و البته، در شهرهاى مذهبى‏تر و مناطق شهرى، حضور فعال‏ترى را به نمایش‏گذاشتند.
زنان به صورت گسترده در تظاهرات خیابانى سال‏هاى 1355 تا 1357 مشارکت داشتند. این در حالى بود که اغلب پیش از این،جز به ضرورت از خانه بیرون نمى‏آمدند و البته در تظاهرات، همان خواسته‏هایى را مطرح مى‏کردند که مردان مطرح مى‏نمودند.زنان، علاوه بر شیوه‏هاى رایج کسب خبر و اطلاع‏رسانى، از طریق مجالس مذهبى خانگى از زمان تظاهرات آگاه مى‏شدند و زمانى که‏در تظاهرات شرکت مى‏کردند، تعدادى از آنان نیز به شهادت رسیدند. فعالیت زنان در تظاهرات، شکل‏هاى متنوعى داشت. برخى‏تراکت توزیع مى‏کردند، بعضى تا آنجا پیش مى‏رفتند که در سنگرسازى در برابر پلیس، شرکت مى‏جستند و حتى برخى به ویژه درواپسین روزهاى حیات رژیم پهلوى، اسلحه به دست مى‏گرفتند و به مبارزه با رژیم مى‏پرداختند. نیکى کدى به جنبه دیگرى ازفعالیت زنان در تظاهرات مى‏پردازد و مى‏نویسد. »هنگامى که تهدید رژیم بالا مى‏گرفت، این خانم‏هاى چادرى با کمال شجاعت درصف جلوى تظاهرات حضور مى‏یافتند. » جان فوران نیز در این باره مى‏گوید: »در تظاهراتى گسترده هزاران زن چادرى پیشاپیش‏صفوف جمعیت حرکت مى‏کردند و با این‏کار ضمن اینکه خطر را به جان مى‏خریدند، از دامنه خطر مى‏کاستند. » حضور وسیع زنان‏در پیشاپیش تظاهرکنندگان، پیامى عرضه مى‏کرد: اینکه انقلاب ما، منادى صلح است و لذا دست به خشونت نمى‏زنیم و مسئولیت‏آتش زدن بانک‏ها و تخریب اموال خصوصى را بر عهده مأموران دولتى مى‏دانیم. مراقبت از مجروحان و انتقال آنان به مراکز درمانى‏یا مراکز امن را نیز باید به نقش زنان در راهپیمایى‏ها افزود.
شرکت زنان در راهپیمایى‏ها و تظاهرات، مشکل‏تر و خطر سازتر از مردان بود؛ زیرا:
- بیش‏تر آنان داراى حجاب بودند و این باعث مى‏شد تا در مواقعى چون تیراندازى که نیاز به فرار بود، امکان کم‏ترى براى تحرک‏و فرار نسبت به مردان داشته باشند.
- معمولا زنان داراى توانایى جسمى کم‏ترى نسبت به مردان‏اند و این امر، امکان مقابله با نظامیان و مأموران امنیتى را براى زنان‏کاهش مى‏داد.
- بسیارى از زنان در حالى در راهپیمایى‏ها شرکت مى‏کردند که فرزندى در آغوش یا دست کودکى را در دست داشتند و درصورت حمله مأموران، فرصت کم‏ترى براى فرار و امکان اندکى براى مقاومت پیدا مى‏کردند.
شکوه حضور زنان به آن بود که على‏رغم همه این خطرها، هر روز، حضورى پر رنگ‏تر از گذشته را به نمایش مى‏گذاشتند. به‏همین دلیل، امام خمینى(ره) فرمود که هیچ تاریخى، چنین مردانگى و فداکارى را از زنان ثبت نکرده است.

این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید

عوامل شتاب زای انقلاب اسلامی

اختصاصی از فی بوو عوامل شتاب زای انقلاب اسلامی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات23

هر انقلابی برای رسیدن به پیروزی مراحلی را سپری می کند. از جمله این مراحل مرحله ویرانگری یا شتاب زایی است که نقطه نهایی برانداختن نظام موجود و سرنگونی حکومت است . در مورد عوامل شتاب زایی انقلاب اسلامی نظرات و دیدگاه های مختلف ارائه شده است : برخی نقش شعار حقوق بشر کارتر عده ای بروز مرض سرطان در شاه و بعضی هم اقدامات سریع شاه رد مدرنیزاسیون ایران را مطرح کرده اند . که با مدارک و دلایل قوی)۱ ( می توان به ضعف استدلال و کم رنگ بودن آنها پی برد.
در نهایت عامل یا عوامل تاثیرگذار مانند : شهادت حاج آقا مصطفی خمینی و مقاله توهین آمیز در روزنامه اطلاعات مورخ)۵۶ ۱۰ ۱۷ )نسبت به امام خمینی )ره ) به عنوان عوامل شتاب زای انقلاب محسوب می شوند . از این رو اولین جرقه های انقلاب به مناسبت شهادت حاج آقا مصطفی خمینی و مقاله توهین آمیز روزنامه اطلاعات در قم ) قیام ۱۹ دی )۱۳۵۶ زده شد; لذا به واسطه آن حوادث احساسات مردم سخت جریحه دار گردید و مردم با توسل به مراسم مذهبی و سنتی در یک حرکت پیوسته و زنجیروار قیام های دیگری در تبریز یزد و سایر شهرستان ها به وجود آمد . در نهایت به دنبال آن حادثه ۱۷ شهریور هجرت امام به فرانسه راهپیمایی عظیم مردم در روزهای عید فطر و تاسوعا و عاشورای ۵۷ و در نهایت ورود پیروزمندانه امام خمینی ( ره ) به شور و ... از جمله حوادث مهمی هستند که پایه ای رژیم شاهنشاهی را به شدت لرزاند و در نتیجه انقلاب اسلایم را به پیروزی رسانید. که در این قسمت از بحث خلاصه آنها را مورد بررسی قرار می دهیم :
1)شهادت حاج آقا مصطفی خمینی آغاز مرحله جدید انقلاب اسلامی .
رژیم شاه با همدستی رژیم عراق در اول آبان ۱۳۵۶ ه . ش حاج سید مصطفی خمینی فرزند بزرگ حضرت امام را که به گفته ایشان : امید آینده اسلام بود به شهادت رساند. انگیزه آنها از دست زدن به این جنایت وارد کردن ضربه روحی به امام و تنها گذاشتن ایشان و از بین بردن یکی از مخالفین جدی نظام و ایجاد رعب و وحشت در بین سایر مخالفین بود.
اما جنایت رژیم پهلوی نتیجه عکس داد : امام این شهادت را از الطاف خفیه الهی بر شمردند و شهادت ایشان زمینه مناسبی برای گسترش و تبیین اندیشه های امام شد به طوری که گویندگان و سخنرانان در مراسم بزرگداشت شهادت او بی پروا نام امام را برده و از مقام علمی سیاسی اهداف و انگیزه های ایشان از مبارزه تجلیل کرده و به تبعیت از امام شاه را عامل همه فسادها و بدبختی های کشور معرفی کردند.
شهادت حاج آقا مصطفی آتش انقلاب را فروزان کرد. تظاهرات راهپیمایی ها و افشاگری هایی که در پی شهادت ایشان آغاز گردید باعث آگاهی و از خود گذشتگی مردم شد به طوری که به فاصله کوتاهی سراسر ایران یکپارچه به صحنه مبارزه و خروش مبدل گردید)
2) قیام ۱۹ دی قم
در تاریخ ۱۷ دی ماه ۱۳۵۶ ه . ش مقاله ای تحت عنوان : ایران و استعمار سرخ و سیاه با نام مستعار احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید که درآن به بهانه سالروز کشف حجاب جملات جسارت آمیزی نسبت به روحانیون به ویژه به شخص امام به عنوان مخالفان ترقی و پیشرفت و مرتجعینی که نباید مجال ابراز وجود و عقیده پیدا کنند نوشته شد. انتشار این مقاله که به دستور مستقیم دربار تهیه شده بود موجب اعتراض شدید و گسترده در سراسر کشور به ویژه در حوزه علمیه قم شد به طوری که هزاران نفر از طلاب و مردم با حرکت دسته جمعی به طرف منازل مراجع اعتراض شدید خود را نسبت به اهانت روزنامه اطلاعات به امام خمینی(ره )بیان کردند . از این رو در ۱۹ دی ماه تظاهراتی به همین مناسبت در قم برپا شده بود عده ای از تظاهرکنندگان توسط رژیم شهید و مجروح شدند . به دنبال این کشتار وحشیانه تا چندین روز حوزه ها و بازار قم تعطیل و تظاهرات پراکنده ادامه یافت
قیام قم مثل نوری در تاریکی درخشید فریاد رسایش سکوت مرگ آور آن زمان را شکست و تکبیرهای به خون نشسته فرزندان حوزه فراگیر شد و اربعین هایی را به وجود آورد که سرانجام به پیروزی انقلاب انجامید . امام خمینی(ره )در طی پیامی به مناسبت ۱۹ دی ماه فرمودند : «من به ملت ایران با این بیدرای و هوشیاری و این روحیه قوی و شجاعت بی مانند نوید پیروزی می دهم پیروزی توام با سربلندی و افتخار پیروزی توام با استقلال و آزادی .... و انقراض دودمان سیاه روی پهلوی»
3)قیام ۲۹ بهمن تبریز
در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ حرکتی که از قم شروع شده بود و در تبریز تبدیل به موجی خروشان شد . در چنین روزی که هزاران نفر از مردم تبریز قصد داشتند در مجلس ختم شهدای قم شرکت کنند با درهای بسته مسجد مواجه شدند. از این رو بین مردم و نیروهای رژیم زد و خورد صورت گرفت که عده ای از تظاهرکنندگان شهید و مجروح شدند. به دنبال کشته و مجروح شدن تظاهرکنندگان مردم عصبانی سینماها مشروب فروشی و بانک ها و ... را به آتش کشیدند و تبریز را به صورت شهری جنگ زده در آوردند. از این تاریخ جنبش وارد مرحله جدید گردید. قیام تبریز زنگ خطر مجددی برای رژیم و اربابانش بود. به دنبال این قیام رژیم شاه با تمام قوا سعی کرد از هر راهی قیام مردم را خدشه دار کند و نهضت را از مسیرش منحرف کند. به همین جهت دستگاه تبلیغاتی رژیم قیام مردم تبریز را به مارکسیست های اسلامی کمونیست ها و بیگانگانی که از خارج وارد ایران شده بودند نسبت داد. گروهی دیگر نیز سعی می کردند درخواست مردم را که در راس آنها سقوط پهلوی بود به رعایت عمل به قانون اساسی تبدیل نمایند. امام خمینی(ره )در پیامی ضمن تجلیل از مردم غیور آذربایجان فرمودند: «درود بر مردانی که در مقابل دودمان بسیار خطرناک پهلوی قیام کردند و با فریاد مرگ بر شاه خط بطلان و خرافه گویی او کشیدند ... امروز شعارها در هر کوچه و بازار و هر شهر و ده مرگ بر شاه است و هر چه عمال کثیف کوشش می کنند که جنایات را که از مرکز اصلی که شاه است منحرف و به دولت با ماموران متوجه کنند کسی نیست که باور کند»

مقاله در مورد تحلیل نظری انقلاب اسلامی

اختصاصی از فی بوو مقاله در مورد تحلیل نظری انقلاب اسلامی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 تعداد صفحه35

بخشی از فهرست مطالب

مقدّمه

بررسی پنج فرضیه درباره انقلاب اسلامی

بررسی مولفه های متمایز در تحلیل انقلاب اسلامی ایران

اعتراف دانشمندان غربی به ناتوانی در تحلیل انقلاب ایران

منشأ ناکامی غربی‌ها در تحلیل انقلاب اسلامی ایران

مقدّمه

انقلاب اسلامی ایران به عنوان مهم ترین و بزرگ ترین پدیده سیاسی و اجتماعی آخر قرن چهاردهم هجری قمری و رُبع آخر قرن بیستم میلادی، در طی قریب به سه دهه حیات و پایداری، همواره مورد توجه پژوهشگران و دانشمندان، متخصصان علوم سیاسی و کارشناسان علوم اجتماعی و جامعه شناسان و علاقه مندان به تحلیل انقلاب ها، قرار داشته است. این انقلاب عرصه جدیدی برای آزمون و ارزیابی فرضیه‌ها و نظریه‌های مرسوم و رایج در علوم سیاسی، علوم اجتماعی و جامعه شناسی فراهم آورد. روشن است که فرضیه‌های کهنه و رایج که برای تحلیل انقلاب‌های مدرن غیرمذهبی و ضدمذهبی ارائه شده، توانایی تحلیل این پدیده منحصر به فرد و استثنایی و بی نظیر را ندارند؛ چرا که یک انقلاب مذهبی را نمی توان با معیارهای کاملا غیرمذهبی تحلیل کرد. متدلوژی متداول در غرب و شرق، که آلوده به سکولاریزم و لائیزم است، به هیچ وجه توانایی تحلیل انقلاب اسلامی ایران را نداشته و نخواهد داشت؛ تحولات دو جامعه متفاوت با زیربناهای مختلف، بلکه متضاد را نمی توان با کمک روش‌ها و معیارهای ثابت و یکسان تفسیر و تحلیل کرد. متأسفانه علی رغم تفاوت‌های بنیادی و ماهوی تاریخ و فرهنگ و تمدّن جهان اسلام و ایران اسلامی با تاریخ و فرهنگ و تمدّن غرب و کشورهایی نظیر فرانسه، روسیه، چین، کوبا و نیکاراگوئه، باز هم تحوّلات تاریخی، اجتماعی و سیاسی جهان اسلام بر اساس همان معیارها و ضوابط و روش‌های خاص تحولات دنیای غرب مورد مطالعه قرار می گیرند. این کار، چه توسط مستشرقان و خاورشناسان و کارشناسان غربی صورت گیرد و چه دانشمندان و مفسّران مسلمانِ مرعوب و غربزده، گمراه کننده است و آنان را از شناخت واقعیت‌ها و حقایق باز می دارد.

مسلمانان برای بررسی و تحلیل تاریخ و تحولات اجتماعی و سیاسی در کشورها و جوامع اسلامی ناگزیر از کسب و ارائه معیارها و روش‌های نو و جدیدی هستند که متناسب با ویژگی‌های تاریخی، اجتماعی و سیاسی جهان اسلام باشد تا با کمک آن‌ها بتوانند گذشته، حال و آینده خود را آنچنان که بوده، هست و خواهد بود درست درک کنند. انقلاب ایران در عصر اطلاعات، که از دهکده جهانی و پایان عمر دین و عصر ایدئولوژی داد سخن می رفت، روی داد و اندیشه حاکم بر قرن بیستم و انقلاب‌های جهان (سکولاریزم) که تحقق آن را احتمال نمی داد بی اعتبار ساخت. به همین دلیل، تحلیل گران غربی شگفت زده شدند و بر ناتوانی خویش در تحلیل انقلاب اسلامی ایران اعتراف کردند و انقلاب ایران فرضیه‌های آنان را به چالش کشانید. آنان با منطق سکولاریزم و لائیزم هرگز درک نکردند انقلاب دینی چیست، چگونه پدید می آید و انقلاب‌های با ایدئولوژی مذهبی از چه ویژگی هایی برخوردارند. بر همین اساس، در تحلیل انقلاب اسلامی ایران با مشکلات جدی و اساسی روبه رو شدند و ماهیت دینی و مذهبی انقلاب ایران نظریه‌های آنان را زیر سؤال برد. ناکام ماندن و بن بست‌های نظری آنان در تحلیل انقلاب ایران، آن‌ها را به بازنگری در نظریه‌های خویش وادار کرد و به تعبیر لاکاتوش، آنان را مجبور به رفوکردن و ترمیم‌های پی در پی و متعدد و افزودن تبصره‌های فراوان نمود.[1] اما به دلیل ساختار فکری غیردینی و زیربنای اعتقادی سکولار و لائیک خویش، نتوانستند به طور کامل از نظریات خویش دست شسته و آن را کنار بگذارند، گرچه برخی از آنان با ساختارشکنی به فهم و درک حقیقت نزدیک شدند، ولی بیشتر آنان همچنان از درک ماهیت انقلاب ایران ناتوان هستند. انقلاب اسلامی ایران به خوبی ثابت نمود که علی رغم ادعای به سر آمدن عمر دین و خاموش شدن ستاره دین، خورشید دین هرگز غروب نخواهد کرد و به روشنی نشان داد که در جهان ـ به اصطلاح ـ مدرن هم مذهب می تواند نقش مهم و بزرگ منحصر به فرد و بی نظیر در زندگی فردی و اجتماعی بشر و در سیاست و اقتصاد جامعه ایفا کند.

بررسی پنج فرضیه درباره انقلاب اسلامی

سردرگمی تحلیلگران غربی و شرقی و شبه روشن فکران ایرانی غربزده در فهم و درک و تحلیل انقلاب اسلامی ایران، عامل روی آوردن آنان به ارائه فرضیه‌های نادرست و ناقص برای انقلاب شده است. چهار فرضیه «استبداد عا

خلاصه کتاب قیام و انقلاب مهدی ( ع ) از دیدگاه

اختصاصی از فی بوو خلاصه کتاب قیام و انقلاب مهدی ( ع ) از دیدگاه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و پرداخت پایین مطلب

فرمت فایل:word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات: 8 صفحه

می نویسد "این کتاب که مجموعا دو بخش غیر مرتبط با یکدیگر است ، بخش یکم آن‏ با همین عنوان ابتدا به صورت مقاله‏ای کوتاه و مختصر در یک نشریه دینی‏ در تهران منتشر شد و سپس مطالبی بر آن افزوده شد و به صورتی که در چاپهای اول تا چهارم ملاحظه شده است در آمد . اما بخش دوم که عنوان " شهید " دارد ، تفصیل یافته یک سخنرانی در شب عاشورای سال 1393 هجری‏ قمری در تهران است .

اندیشه پیروزی نهائی نیروی حق بر نیروی باطل، استقرار کامل و همه جانبه ارزشهای انسانی ، تشکیل مدینه فاضله و جامعه ایده‏آل و اجراء این ایده‏ انسانی به وسیله شخصیتی عالیقدر که در روایات متواتر اسلامی " مهدی " نامیده شده ، اندیشه‏ای است که همه فرق ومذاهب اسلامی بدان مؤمن و معتقدند . زیرا این اندیشه ، به حسب اصل و ریشه ، قرآنی است .این اندیشه بیش از هر چیز مشتمل بر عنصر خوشبینی نسبت به جریان کلی‏ نظام طبیعت و سیر تکاملی تاریخ و اطمینان به آینده ، و طرد عنصر بدبینی‏نسبت به پایان کار بشر است ، که طبق بسیاری از نظریه‏ها و فرضیه‏هافوق‏العاده تاریک است. انتظار فرج امیدو آرزوی تحقیق این نویدکلی جهانی انسانی ، در زبان روایات اسلامی "انتظار فرج" خوانده شده و افضل عبادات شمرده شده است. اصل انتظار فرج از یک‏ اصل کلی اسلامی و قرآنی استنتاج می‏شود و آن اصل " حرمت یأس از روح الله " است. دو گونه انتظار انتظار فرج دو گونه است : انتظاری‏که سازنده و نگهدارنده است ، به گونه‏ای است که می‏تواند نوعی عبادت شمرده شود ، و انتظاری که گناه است و ویرانگر و نوعی " ابا حیگری " باید محسوب گردد. شخصیت و طبیعت جامعه ممکن است کسی تحولات تاریخی را یک سلسله امور تصادفی و اتفاقی یعنی‏اموری که تحت قاعده و ضابطه‏ای کلی در نمی‏آید بداند. نظریه دیگر این است که جامعه به نوبه خود ، مستقل از افراد ، طبیعت و خصلت و سنت و قاعده و ضابطه دارد ، تاریخ آن گاه موضوع تفکر و مایه عبرت و قابل درس آموزی است‏که جامعه از خود طبیعت و شخصیت داشته باشد . علیهذا برداشت داشتن ازتاریخ و تحولات آن، فرع بر مسأله طبیعت و شخصیت داشتن جامعه است. قرآن و تاریخ در این که قرآن مجید تاریخ را به عنوان یک درس و یک منبع معرفت و یک موضوع تفکر و مایه تذکر و آیینه عبرت یاد می‏کند جای‏ تردید نیست . قرآن کریم این گمان را که اراده‏ای گز افکار ، و مشیتی بی قاعده و بی‏حساب سرنوشتهای تاریخی را دگرگون می‏سازد به شدت نفی می‏کند و تصریح‏می‏نماید که قاعده‏ای ثابت و تغییر ناپذیر بر سرنوشتهای اقوام حاکم است. قرآن کریم ، نکته فوق‏العاده آموزنده‏ای در مورد سنتهای تاریخ یاد آوری‏می‏کند و آن این که مردم می‏توانند با استفاده از سنن جاریه الهیه در تاریخ‏، سرنوشت خویش را نیک یا بد گردانند. توجیه و تفسیر تکامل تاریخ توجیه تکامل تاریخ با دو شیوه مختلف صورت می‏گیرد . ما یکی از این دو شیوه را " ابزاری " و از نظری دیالکتیکی می‏نامیم . و شیوه دیگر را " انسانی " یا " فطری " می‏خوانیم . بینش دیالکتیکی یا ابزاری بینش دیالکتیکی طبیعت بر این اساس است که : اولا- طبیعت در حرکت و تکاپوی دائم است ، توقف ویکسانی در طبیعت وجود ندارد. ثانیا - هر جزء از اجزاء طبیعت تحت تأثیر سایر اجزاء طبیعت است و به نوبه خود در همه آنها مؤثر است . ثالثا- تضادها و کشمکشها پایه حرکتها است ، رابعا - جدال درونی اشیاء رو به تزاید است و شدت می‏یابد تا به اوج‏ خود یعنی آخرین حد اختلاف و کشمکش می‏رسد و شی‏ء یک سره به ضد خود تبدیل می‏شود )حالت تز). این مرحله نیز به نوبه خود ضد خویش را می‏پرورد(حالت آنتی تز) و پس از یک سلسله کشمکشها به نفی خود ، که نفی‏ نفی مرحله اول است و به نحوی مساوی با اثبات است(حالت سنتز) منتهی می‏شود . طبیعت هدفدار نیست و کمال خود را جستجو نمی‏کند ، بلکه به سوی انهدام‏ خویش تمایل دارد ، ولی چون آن انهدام نیز به نوبه خود به انهدام خویش‏ تمایل دارد و هر نفی کننده به سوی نفی کننده خود گرایش دارد ، نفی نفی‏ که نوعی ترکیب میان دو مرحله قبل از خود است صورت می‏گیرد و قهرا