نوع فایل: word
قابل ویرایش 130صفحه
مقدمه:
سنت الهی در همه زمان ها ، بر آن بوده که هر پیامبری را به زبان قومش مبعوث کند . لذا زبان قرآن ، همان زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله یعنی زبان عربی است که مردم هم ، به همان زبان با یکدیگر سخن می گفته اند . خداوند متعال پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را مفسر قرآن معرفی کرد . اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله که زبانشان عربی بود ، قرآن را می فهمیدند ، چرا که قرآن به زبان آنها نازل شده بود . اما با وجود این هم زبانی ، اختلاف نظرهای بسیاری داشتند که پس از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مرور ظهور پیدا کرد . گاهی نیز اصحاب به برخی معانی دست نمی یافتند و به خود پیامبر صلی الله علیه و آله که اولین مفسر بود ، رجوع می کردند و پس از او نیز به اصحاب برجسته ای چون حضرت علی علیه السلام ، ابن عباس ، ابن مسعود و . . . مراجعه می کردند به همین دلیل ، از همان زمان به پیدایش ‹‹ علم تفسیر ›› منجر شد . از این رو علم تفسیر قرآن یکی از مهم ترین علومی است که دچار تحولات گوناگون شده است . تا جایی که پس از خود تفسیر ، مفسرین به بررسی مبانی و روش های تفسیری ، مفسرین پرداخته اند ، زیرا در میان مباحث علوم قرآنی ، بحث از روش های تفسیری جایگاه خاصی به خود اختصاص داده است و پیدایش شیوه های مختلف تفسیری و به کار گیری مبانی گوناگون در تفسیر قرآن کریم ، زمینه طرح این بحث ضروری را در علوم قرآنی به وجود آورده است . با توجه به اهمیت موضوع روش های مفسران و جایگاه ویژه ای که در میان مباحث علوم قرآنی به خود اختصاص داده است ، در این رساله به تبیین روش تفسیری ‹‹ تفسیر احسن الحدیث › از مؤلف معاصر ‹‹ سید علی اکبر قریشی ›› پرداخته ایم . با مراجعه ای که به پایگاه های اطلاع رسانی و منابع مختلف شد ، در مورد این تفسیر کار جدی صورت نگرفته است . تنها در برخی از کتاب ها و مجلة حوزه به معرفی این تفسیر پرداخته شده است و به عنوان نمونه به مواردی از آن اشاره می شود :
المفسرون و حیاتهم و منهجهم محمد علی ایازی ، نگاهی به قرآن قریشی ، سیر تطور تفاسیر شیعه محمد علی ایازی ، دانشنامه قرآن بهاء الدین خرمشاهی ، آشنایی با قرآن پژوهان ایران حسن پیری . روش تحقیق در این پژوهش به شیوه کتابخانه ای است و در قم بیشترین بهره را از کتابخانه تخصصی مرکز فرهنگ و معارف قرآن بردم اما با کمال تأسف و با این همه اهمیت ، تلاش های در خور توجهی در جهت معرفی و بازشناسی این روشها به چشم نمی خورد . این تفسیر گران سنگ را به هدف تبیین مبانی ، روش و گرایش های تفسیری مفسر ، و نیز بررسی مباحث علوم قرآنی آن برگزیدیم . امید است خداوند منان ، این بنده حقیر را مورد هدایت و رحمت قرار دهد .
فهرست مطالب:
مقدمه
فصل اول : کلیات
بخش اول
1- 1- 1 زندگی نامة مؤلف
1- 1- 2 اساتید
1- 1- 3 آثار قرآن پژوهی قریشی
1- 1- 4 توصیف مختصر برخی آثار
1 . الاخلاق و الآداب
2 . المعجم المهروس لا لفاظ الصحیفه الکاملیه
3 . خاندان وحی در زندگانی چهارده معصوم علیه السلام
بخش دوم
1- 2- 1 منابع تفسیر احسن الحدیث
1- 2- 1- 1 منابع تفسیری
1- 2- 1- 2 منابع حدیثی و روایی
1- 2- 1- 3 منابع لغوی
1- 2- 2 توصیف مختصری از تفسیر احسن الحدیث
فصل دوم : مبانی ، روش و گرایش تفسیری احسن الحدیث
بخش اول : مبانی تفسیر
الف . تفسیر
1 . معنای لغوی تفسیر
2 . معنای اصطلاحی تفسیر
3 . ضرورت تفسیر
4 . تفسیر به رأی
ب . تأویل
1 . معنای لغوی و اصطلاحی تأویل
2 . کاربرد و معنای تأویل
3. آیات تاویل و نظر مفسر احسن الحدیث
4 . تفاوت تفسیر و تأویل
2- 1 مبانی تفسیری احسن الحدیث
2- 1- 1 مجیت ظواهر قرآن
2- 1- 2 بواطن قرآن
2- 1- 3 وحیانی بودن الفاظ قرآن
بخش دوم
2- 2- روش تفسیری احسن الحدیث
2- 2- 1- استنادات به قرآن
الف . سیاق
ب . سیاق متشابه
2- 2- 2استناد به روایات
1 . روایات مورد استفاده در مصداق آیه
2 . روایات مورد استفاده در استنباط حکم فقهی آیه
3 . روایات مورد استفاده در تاویل آیات
4 . روایات مورد استفاده در تفصیل و تبیین آیه
2- 2- 3 قواعد ادبی- زبانی
2- 2- 3- 1 لغت
2- 2- 3- 2 صرف و نحو
2- 3 گرایش تفسیری احسن الحدیث
2- 3- 1 جهت گیری هدایتی- تربیتی
2- 3- 2 جهت گیری علمی
2- 3- 3 جهت گیری اجتماعی
فصل سوم : مباحث علوم قرآنی در احسن الحدیث
3-1 حروف مقطعه در قرآن
3-1-1 تفسیرهای مختلف راجع به حروف مقطعه در قرآن
3-1-2 دیدگاه صاحب تفسیر احسن الحدیث راجع به حروف مقطعه در قرآن
3- 2 اعجاز قرآن
3- 2- 1 اعجاز در لغت و اصطلاح
3- 2- 2 آیات تحدی
3- 2- 3 صرفه در اعجاز قرآن
3- 2- 4 وجوه اعجاز قرآن
3- 2- 5 فصاحت و بلاغت
3- 2- 6 اخبار از غیب
3- 2- 7 اعجاز در عدم اختلاف و هماهنگی در آیات قرآن
3- 3 تحریف نا پذیری قرآن کریم
3- 3- 1 مفهوم تحریف از دیدگاه لغویان
3- 3- 2 تحریف در اصطلاح
3- 3- 3 تحریف دارای اقسامی است که ذیلا به آن اشاره می شود .
3- 3- 4 دلایل و شواهد تحریف ناپذیری قرآن
3- 3- 5 بررسی دیدگاه مفسر احسن الحدیث درباره تحریف ناپذیری قرآن در ذیل برخی آیات .
3- 4 محکم و متشابه
3-4-1 معنای لغوی احکام و تشابه
3- 4- 2 تعریف محکم و متشابه
3- 4-3 دیدگاه صاحب تفسیر احسن الحدیث راجع محکم و متشابه
3- 4- 4 بررسی تفسیر چند نمونه از متشابهات در تفسیر احسن الحدیث .
3- 5 نسخ در قرآن
3- 5- 1 معنای لغوی و اصطلاحی نسخ
3- 5- 2 انواع نسخ
3- 5- 2- 1 نسخ تلاوت بدون حکم
3- 5- 2- 2 نسخ حکم و تلاوت
3- 5- 2- 3 نسخ حکم بدون تلاوت
3- 5- 3 ابعاد نسخ از دیدگاه مفسر احسن الحدیث و ذکر نمونه هایی از آن
3- 5- 4 برخی از آیاتی که قریشی نسخ آنها را نپذیرفته است .
3-6 جمع در قران
3-6-1 موارد استعمال واژه جمع
3-6-2 ادله معتقدان به جمع آوری قرآن پس از رحلت پیامبر صلی اله علیه و آله
3-6-3 ادله معتقدان به جمع آوری قرآن قبل از رحلت پیامبر صلی اله علیه و آله
3-6-4 جمع آوری قرآن توسط حضرت علی علیه السلام
3-6-5 دیدگاه صاحب احسن الحدیث راجع به جمع قرآن
3-6-6 جمع آوری قرآن در زمان ابوبکر به دست زید بن ثابت
3-6-7 جمع آوری در زمان خلیفه سوم عثمان
منابع عربی
منابع فارسی
منابع و مآخذ:
الف . منابع عربی
1 . ابن تیمیه ، تقی الدین احمد بن عبدالحلیم ، مقدمه فی اصول التفسیر ، تحقیق عصام فارس الحرستانی ، عمان : دارعمار ، 1418 ه . ق .
2 . ابن فارس ، احمد بن زکریا ، معجم مقاییس اللغه ، تحقیق عبدالسلام محمد هارون ، قم : دار الکتب العلمیه ، { بی تا } .
3 . ابن منظور ، محمد بن مکرم ، لسان العرب ، تحقیق علی شیری ، { بی جا } : دار احیاء التراث العربی، 1408 ه . ق .
4 . الازهری ، محمد بن احمد ، معجم تهذیب اللغه ، تحقیق دکتر ریاض ، بیروت : دار المعرفه ، 1422 ه . ق .
5 . ایازی ، محمد علی ، المفسرون حیاتهم و منهجهم . تهران : مؤسسه الطباعه و النشر وزاره الثقافه و الارشاد الاسلامی ، 1414 ه . ق .
6 . الخویی ، ابوالقاسم . البیان فی تفسیر القرآن . { بی جا } : مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی . 1424 ه . ق .
7 . الذهبی ، محمد حسین . التفسیر و المفسرون . { بی جا } : { بی تا } ، { بی تا } .
8 . الراغب الاصفهانی ، حسین بن محمد . المفردات فی غریب القرآن . تحقیق محمد گیلانی ، طهران : المکتبه المرتضویه ، { بی تا } .
9 . الزرکشی ، بدر الدین ، محمد بن عبدالله . البرهان علوم القرآن . تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشیلی ، بیروت : دار المعرفه ، 1415 ه . ق .
10 . الزمخشری ، محمود بن عمر ، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل . قم : مکتب الاسلام الاسلامی ، 1414 ه . ق .
11 . السیوطی ، جلال الدین ، الاتقان فی علوم القرآن . تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم ، {بی جا } : مثورات رضی- بیدار- عزیزی ، 1363 ه . ق ، الطبعه الثانیه .
12 . صدوق ، محمد بن علی بن حسین ، علل الشرایع . بیروت : دار احیاء التراث العربی ، چاپ دوم {بی تا } .
13. الطباطبایی، محمد حسین، قرآن در اسلام، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1372.
14. المیزان فی تفسیر القرآن قم : مؤسسه اسماعیلیان ، 1412 ه . ق ، الطبعه الخامسه .
15 . الطبرسی ، فضل بن الحسن ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن . تصحیح هاشم الرسولی المحلاتی ، فضل الله الیزدی الطباطبایی ، بیروت : دار المعرفه ، 1408 ه . ق . الطبعه الثانیه .
16 . الطوسی ، محمد بن الحسن ، التبیان فی تفسیر القرآن . تحقیق مؤسسه النشر الاسلامی ، { بی جا } : { بی تا } ، 1413 ه . ق .
17 . الفراهیدی ، خلیل بن احمد . ترتیب کتاب العین و تحقیق مهدی المقرومی ، ق
پروژه معاف اسلامی در باره زبان عربی. doc