اجتماعات انسانی همواره در معرض ستیز و تغییر و تحول بوده است، لکن در گذشته تغییرات بکندی و در طی زمانی دراز در اجتماعات پراکنده عالم صورت می گرفته است، اما پیشرفت عظیم علم و صنعت در قرن بیستم بخصوص بعد از جنگ جهانی دوم تقریباً تمام اجتماعات بشری را به یکدیگر نزدیک کرده و همه را با هم کم و بیش دستخوش تطوراتی سریع و حیرت آور ساخته است.
بدون تردید برای رسیدن به توسعه ای پایدار در تمام کشورها و بویژه در کشورهای در حال توسعه، توجه به روستا و روستایی به عنوان محور و رکن اصلی اقتصاد مخصوصاً بعد کشاورزی از ضروریات است. در این میان شناخت توانمندی ها و استعدادهای بالقوه آبادیها و شناسایی و رفع مشکلات و موانع بر سر راه توسعه می تواند گامهایی اساسی در مسیر رسیدن به آن باشد. آهنگ سریع شهرنشینی در سالهای اخیر وسائل و مشکلات فراوان این پدیده و رفع مشکلات آن به صورت ریشه ای سوق داده است.
بی شک یکی از اصلی ترین علل و عوامل این رشد سریع، مهاجرت بی رویه روستائیان به شهرها در اثر تفاوت و اختلاف در فضای زیستی، خدماتی ، اقتصادی و... موجود بین نقاط شهری و روستایی است. با مهاجرت روستائیان به شهرها، ضمن ایجاد مشکلات فراوان از جمله رشد شهرنشینی و بزرگ شدن شهرها، حاشیه نشینی ، بیکاری، افزایش جرائم و ... مشکلات و مسائل متعددی را نیز در محیط روستا از جمله : فقدان نیروی انسانی و کار ، افت میزان باسوادی، افت سطح تولید، کاهش جمعیت نقاط روستایی و پدید آمدن موانع جدی در برابر توسعه واحدهای خدماتی، تأسیساتی نقاط روستایی به دلیل فقدان جمعیت مناسب ، پدید آورده اند.
کنترل و هدایت پدیده مهاجرت به شهرها، در وهلۀ اول متوجه تغییر در ساختارهای تولیدی، فرهنگی و خدماتی نقاط روستایی و تعدیل اختلاف موجود بین نقاط روستایی بوده و یکی از عمده ترین طرق نیل به این هدف ، انجام اقدامات عمرانی از جمله فراهم سازی زیرساخت های تولیدی ، خدماتی و زیست محیطی مناسب برای نقاط روستایی و جبران عقب ماندگی شدید و توسعه این نقاط به نسبت نواحی شهری می باشد.
در خصوص توسعه کشاورزی باید توسعه و عمران روستا و ایجاد زمینۀ مناسب سکونت و رفاه نسبی در روستا برای جوانان باشد، که یکی از زمینه های اجرائی مناسب جهت ساماندهی فضای زیستی نقاط روستایی طرح های هادی روستایی و ثمرۀ نهایی آن، بهسازی فیزیکی محیط روستا می باشد.
در طرح هادی روستایی بعد از شناخت شرایط اجتماعی، محیطی و اقتصادی روستا، به تجزیه و تحلیل وضعیت فیزیکی و عملکرد معابر و فضاهای زیستی خدماتی روستا از جمله مساکن، ادارات ، مؤسسات دولتی و تأسیسات و تجهیزات پرداخته می شود و در نهایت پس از شناخت نارسائیهای موجود در این زمینه نسبت به ارائه طرحهای فیزیکی و تعیین سمت و سوی توسعه روستا که در نهایت نقشه های الگوی نهائی توسعۀ روستایی ارائه می گردد. در تحقیقی که پیش روی شماست به بررسی و شناخت قابلیت ها و استعدادهای روستا و نحوۀ زندگی مردمان روستای دوغایی پرداخته شده است که مشتمل بر چندین بخش است.
هر جستجوی علمی که بر پایۀ نظم منطقی باشد، معمولاً دارای مراحلی است که محقق با آگاهی از آنها قدم در راه کاوش می گذارد، بطور کلی این مراحل عبارتند از :
1- بیان مسأله :
« مهمترین گام در هر تحقیق علمی ، انتخاب و تعریف صحیح موضوع می باشد، شخص محقق اگر نتواند مسئله مورد نظر را بطور جامع و روشن تعریف کند، نتیجه مطلوب هرگز برایش میسر نخواهد بود.
عده ای تصور می کنند که برای شروع یک تحقیق علمی کافی است که مسئله ای در دست داشته باشند که اطلاعات زیادی در مورد آن در اختیارشان باشد، حال آنکه لازمه یک تحقیق علمی تنها داشتن اطلاعات و منابع تحقیق نیست، بلکه قبل از شروع یک تحقیق هر محقق باید حداکثر سعی خویش را بنماید تا مسئله مورد نظر از کلیۀ جهات تعریف شود، تا در عمل با اشکالاتی از قبیل مبهم بودن موضوع، وسعت میدان مطلب تحقیق، عدم امکان تحقیق مسئله و غیره نباشد[1]»
در این راستا با توجه به نیاز همچنین علاقمندی به مطالعه روستا، خصوصیات قابل تعریف، آشنایی با محیط و فرهنگ موجود و بررسی جنبه های اجتماعی اقتصادی و فرهنگی روستا ، تصمیم گرفتم به مسئله ای تحت همین عنوان (مطالعه و بررسی ویژگیها و استعدادهای طبیعی و اوضاع و احوال انسانی- اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی) و ارائه راهکارهایی جهت بهبود و توسعه زندگی در روستای دوغایی بپردازم.
2- اهمیت و ضرورت تحقیق :
« هر موضوع مسئله اجتماعی را به صرف اینکه قابل تحقیق می باشد، نباید مورد بررسی قرار داد. در انتخاب موضوع تحقیق باید به اهمیت مسئلۀ مورد نظر توجه داشت. به این ترتیب که محقق باید موضعی را انتخاب کند که پس از پایان کار نسبت به کاری که انجام داده و نتیجه ای که عایدش شده است، رضایت کافی داشته باشد[2] »
بنابراین تحقیقات باید کاربردی و تا حد ممکن پاسخگوی یک نیاز و مشکل جامعه باشد. اهمیت کار تحقیق وقتی آشکار می شود که کار انجام شده یک نوع دوباره کاری نبوده و ثمری بجز تلف کردن وقت و هزینه برای محقق به همراه نداشته باشد. این نکته را نیز بایستی خاطرنشان ساخت که از یک طرف تحقیق و ارزیابی اساس آگاهیهای لازم برای توسعه روستایی محسوب می شود و از طرف دیگر دگرگونی های جامعه روستایی در قرن حاضر را باید با تکنولوژی نیز در ارتباط قرار داد، زیرا نتایج و یا عواقب اجتماعی ورود فنون جدید در جامعه روستایی به منزلۀ پدیده های جدید می تواند مورد بررسی قرار گیرد و بر اساس آن تصمیمات لازم إتخاذ شود.
اهمیت و ضرورت موضوع انتخابی مونوگرافی یا تک نگاری روستای دوغایی به خاطر آشنایی با مشکلات و معضلات مردم این روستا از قبیل : مشکلات کشاورزی، بیکاری، پدیدۀ شوم مهاجرت و مشکلات دامپروری و معیشتی و رفاهی آنان و کوششی در جهت شناسایی ریشه ها و عوامل اساسی آنها و در نهایت انتخاب راهکارهایی برای رفع مشکلات و ایجاد زندگی بهتر است.
3- اهداف تحقیق :
« نخستین مسئله ای که پژوهشگر با آن روبرو می شود، دانستن این مسئله است که چگونه کار تحقیق اش را شروع کند و وقتی پژوهشگر راحت تر و آسان تر می تواند کار خود را شروع کند که هدف از تحقیق مورد نظرش را درک کند[3]»
اصولاً هدف تحقیق تا حد زیادی رابطه مستقیم با اهمیت و ضرورت موضوع دارد. محقق اگر هدف از تحقیق خود را نداند، در حین انجام کار دچار نوعی سردرگمی و از مسیر اصلی پژوهش منحرف خواهد شد.
چون روستای دوغایی یکی از دهاتی است که دارای سابقه طولانی از نظر تاریخی می باشد، و بعنوان پژوهشگر دهیار روستا نیز می باشم، برای مطالعه فعلی انتخاب گردیده است.
اهدافم، شناسایی و معرفی بیشتر مشکلات، توانمندیها و تلاش در جهت رفع این معضلات در روستا است. همچنین آشنا نمودن دیگران با فرهنگ، آداب و رسوم ، شیوۀ معیشت و زندگی ، قشربندی اجتماعی ، اهالی خوب روستای دوغایی است.
« در واقع هدف از تحقیق علمی : یافتن راه چاره و پاسخی است که در جهت حل مشکلات مورد مطالعه در موضوع تحقیق که محقق به دنبال آن است و می توان گفت که کلیه مراحلی که محقق در طی مراحل تحقیق در جستجوی آن است، در نتیجه منجر به چیزی خواهد گردید که هدف از تحقیق همان نتایج حاصل می شود[4]».
4- ادبیات تحقیق :
علی رغم آنکه جامعه شناسی از قرن نوزدهم پایه و اساس یافت، ولی رشته جامعه شناسی روستایی اخیراً رونق گرفته و قدمت چندانی ندارد. این رشته ابتدا در ایالات متحده شکوفا شد و سپس به سایر نقاط رسوخ نمود. در اروپا آغازگر مطالعات در حیات جامعه روستایی را می توان فردریک لوپله دانست که مونوگرافی های علمی در زمینه روحیات و محیط های اجتماعی خصوصاً محیط های دهقانی به رشته تحریر درآورد. ظاهراً علت عمده توجه به مطالعه ده و پژوهش در باب زندگی روستائیان، تحول سریع و شگرفی بود که بر اثر ارتباط با حیات شهری و ورود تمدن ماشینی در روستاها پدیدار شد و دنیای ساکنان روستا دگرگون شد.
در ایران، بررسی های منظم علمی در جامعه شناسی روستایی در سال 1337، با ایجاد موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در دانشگاه تهران و اختصاص یک بخش مستقل تحقیقاتی به مسائل روستایی آغاز شده ، که در این میان می توان کتابهای مونوگرافی متعددی اشاره نمود[5]».
ادبیات تحقیقی نمایانگر تحقیق انجام شده در مورد موضوع مورد مطالعه است و پیشینه تحقیقیاتی آن موضوع را مشخص می سازد در خصوص موضوع مورد مطا لعه یعنی بررسی ویژگیها و اوضاع و احوال روستای دوغایی تا کنون کسی به صورت جدی و میدانی تحقیق ننموده است.
اما در این تحقیق سعی دارم که به مسائل و موضوعات مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، زیستی بپردازم و اطلاعات بیشتری را در خصوص این روستا جمع آوری نمایم.
5- روش تحقیق:
اجتماعات روستائی را می توان از نظر گاه هر یک از علوم اجتماعی به طور جداگانه و مستقل بررسی نمود. در مطالعه حاضر هر چند به طور ناقص تهیه شده است به روش میدانی وکتابخانه ای صورت گرفته است ودر آن از تکنیک های بی شماری مانند مصاحبه با افراد روستا، اعضاء شورا، بزرگان؛ ریش سفیدان، همچنین سنجش اظهار نظرها، بررسی کتب وجزوات مختلف مرتبط با موضوع ،مراجعه به سازمانها ومراکز زیر بط، مرکز بهداشت ودرمان،جهاد کشاورزی،فرمانداری،بنیاد مسکن،اداره آموزش وپرورش شهرستان قوچان مورد استفاده قرار گرفته است .
6-مشکلات تحقیق:
با توجه به این که در مطالعه وبررسی ویژگیهای روستای دوغایی از روشهای مختلف استفاده شده است لذا نباید آن را از نارسائی ها ونقائص مبرا دانست وبدون شک هر محققی در راه انجام کار با مشکلاتی روبرو شده است واگر عشق وعلاقه به کار تحقیق نباشد محقق در نیمه راه ناامید ودلسرد خواهد شد .
نگارش وانجام این کار نیز مشکلاتی در بر داشت که پاره ای ازآنها عبارتند از :
1-تنها یک روستا مورد مطالعه قرار گرفته است؛ بنا بر این نمی توان آن را به سایر اجتماعات روستایی کشور تعمیم داد.
2-شناخت جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و روانی تبحر و تخصص در رشته های گوناگون علوم اجتماعی است و یا مستلزم استعانت و همکاری گروهی از متخصصین است که هر یک از آنها بخشی از کار را به عهده گیرند ودر یک برنامه پژوهشی هماهنگ آن را به انجام برسانند؛ در حالیکه تهیه کننده در رشته علوم اجتماعی، پژوهشگری تحصیل کرده و آشنایی با اقتصاد، روانشناسی، اجتماعی، تاریخ وجغرافیا ازحدود مقدماتی تجاوز نمی کند. از این رو بحث در مسائل اقتصادی به خصوص مالکیت زمینها وروانشناسی وغیره برای این منظور کافی نمی باشد .
3-نادرستی برخی از آمار واطلاعات کسب شده
4-ناقص بودن ودر دسترس نبودن برخی آمار و اطلاعات
5-عدم همکاری بعضی از افراد، نهادها، سازمانها در ارائه اطلاعات با عنوان محرمانه بودن هر یک از مشکلات سنگی پیش پای نگارنده بود وتنها با سعی وتلاش بر برخی از سختی ها فائق شدم.
شامل 110 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود پروژه مطالعه وبررسی ویژگیهای روستای دوغایی