تعداد صفحات : 76 صفحه -
قالب بندی : word
پیشگفتار:
یکی از سیاستهای اقتصادی رایج در کشورهای روبه توسعه و حتی کشورهای توسعه یافته صرف نظر از نوع نظام اقتصادی حاکم، پرداخت یارانه به برخی کالاها و خدمات است.یارانه یک سیاست صرفاً اقتصادی نیست زیرا که دارای آثار اجتماعی و سیاسی قابل ملاحظه ای است. پرداخت یارانه به موازات افزایش نقش دولت در اقتصاد افزایش می یابد و به تدریج هم به لحاظ دامنه ی سرایت و تعداد کالاها و خدمات مشمول و هم به لحاظ مقدار یارانه برای هر واحد مصرف و به موازات افزایش سطح قیمتها افزایش داشته است،یارانه یک مالیات غیر مستقیم منفی است که وجهه ی دولت را نزد مصرف کنندگان و به ویژه مصرف کنندگان کم درآمد افزایش می دهد. در حالی که اتخاذ این سیاست از سوی مجامع مالی اقتصاد آزاد و مجامع مالی بین المللی به عنوان تمایلی ناپسند برای انشعاب از اقتصاد بازار و روش قیمت گذاری کالاها و خدمات بر اساس عرضه و تقاضا در بازار آزاد تلقی می شود. بدین ترتیب است که کشورهای دارای منابع و مواهب طبیعی هنگامی که درآمدشان از ناحیه ی فروش این منابع افزایش می یابد در جهت تحکیم اساس نظام و تقویت دولت و رفاه عمومی یارانه‌ها را افزایش و در زمانی که در آمدشان کاهش یافته دچار بدهکاری و کسری تراز پرداختها و نیازمند وام خارجی می‌شوند یارانه ها کاهش پیدا می کند. در ایران سابقه ی یارانه به قحطی های ناشی از جنگهای جهانی و مسئولیت دولت در تأمین غله و نان مردم بر می گردد که اگر این یارانه ها آشکار هم نبوده در واقع از طریق حمایت های دولتی و تحمل هزینه های آن از سوی دولت وجود داشته است. امید آن است که این پروژه تحقیقاتی برای یاری آیندگان مفید واقع شود.
تاریخچه:
یارانه از دیدگاه اجتماعی و معیشتی آن که حاکی از ارائه خدمات و تخفیف‌های ویژه جهت تأثیر گذاری در رشته و یا طبقه خاصی می باشد، از دیرباز در ایران رواج داشته است. در دوران صفویه و بروز نهضت های فکری و سیاسی حکومتی در اروپا و رسوخ آن به ایران قوانینی وضع و اجرا گردید که از آن جمله معافیتهای مالیاتی بود که به علتهای مختلف از جمله فقر ناشی از بلایای آسمانی و غیره اعمال گردید .
در کشور ایران نیز بیش از 50 سال است که بر روی کالاهایی نظیر گندم یارانه اعمال می شود . افزایش شدید بهای نفت در بازارها ی جهانی در سال1353، افزایش در آمدهای ارزی و درآمد ملی کشور را به همراه داشت. تزریق درآمدهای نفتی به اقتصاد کشور، تقاضا برای کالاها و خدمات را بصورت چشم گیری بالا برد. از سوی دیگر، به دلیل عدم توانایی تولید داخلی در پاسخگویی به تقاضای اضافی، قیمت کالاها و خدمات افزایش یافت. این امر باعث شد که سهم هزینه یارانه در بودجه دولتی سالانه رو به افزایش گذارد.
با وقوع انقلاب اسلامی ، محاصره اقتصادی و جنگ تحمیلی شرایط اقتصادی کشور در حالت غیر عادی قرار گرفت. این شرایط، رفتار تولید کنندگان و مصرف کنندگان را دچار تغییرات زیادی نمود. از سوی دیگر نظام جامعه گرایانه حاکم بر رفتار دولت جمهوری اسلامی ، افزایش خدمات اجتماعی را ترغیب می نمود. این عملکرد موجب بروز توقعاتی حتی خارج از توان دولت در بین افکار عمومی گردید. فشار برای تثبیت قیمتها به ویژه در طی دوران جنگ تحمیلی ، اجرای نظام جیره بندی و تخصیص یارانه برای کالاهای ضروری را بطور جدی تری مطرح نمود در طی سالهای پس از انقلاب اسلامی و تا قبل از اجرای سیاستهای تعدیل اقتصادی ، دولتها ی حاکم در ایران با اتخاذ سیاستهای حمایتی گسترده و بویژه پرداخت یارانه های مصرفی آشکارا در جهت تصحیح و هدایت امور اقتصادی کشور دخالت داشته اند. اما دخالت دولت در جهت تصحیح و دخالت امور اجتماعی از طریق پرداخت یارانه دارای جنبه های منفی نیز بوده است. از یک سو این دخالتها به رغم طولانی بودن زمان پرداخت یارانه ها تاکنون منجر به تصحیح رفتار کارگزاران اقتصادی نشده است، به عبارتی دیگر مکانیزم پرداخت یارانه دارای کارایی لازم نبوده است. از سوی دیگر افزایش مداوم این هزینه ها در طول زمان اجراء ، و افزایش سهم یارانه ها، فشار زیادی را بر بودجه دولت تحمیل نموده است. علاوه بر آن نشت غیر قابل کنترل یارانه‌ها از طریق هزینه های خارجی موجب بروز مشاغل کاذب در استانهای مرزی و انحراف در جریان تجاری این مناطق گردیده است.
یارانه یکی از ابزارهای اقتصادی است که رابطه مستقیم با دیدگاههای نظام حاکم داشته و به امید تأثیرگذاری بر روند تولید و توزیع درآمد و نهایتاً افزایش رفاه عمومی انجام می پذیرد.
در نتیجه رقم اعتبار یارانه‌ها که در سال 1352 حدود17/8 میلیارد ریال بود، پس از گذشت دو سال (سال 1354) حدود 14 برابر افزایش یافت(14/111 میلیارد ریال) که در سال 1355 اندکی کاهش یافت اما رقم اعتبار یارانه در سال 1356 حدود 10 برابر رقم سال 1352 (28/81 میلیارد ریال ) شد.
دانلود مقاله بررسی تأثیر یارانه‌های دولت بر قیمت کالاهای وارداتی