امروز جامعه در حال پیشرفت، نیازمند افرادی مسئول و خودکفا است و آموزش مسئولیت پذیری به کودکان نیازمند جوی خاص در خانه و مدرسه است.
بایستی شرایطی فراهم کرد تا کودکان و نوجوانان، ابزارهای نگرش و ارزشیابی پیدا کنند تا به کمک آنها بتوانند بهتر تصمیم گیری کنند. تصمیماتی که آنان را در این دنیای پیچیده به سوی زندگی بارور و رضایت بخش رهنمون کند. انسانهای امروز بیش از بیش نیازمند پذیرش مسئولیت برای زندگی و سرنوشت خود هستند و این امر میسر نمی شود مگر اینکه مبنای آموزش و پرورش آنها مبتنی بر افزایش درک کودکان و نوجوانان در مورد نقش خود آنها به تعیین سرنوشت و ساخت کیفیت زندگیشان باشد و برای رسیدن به این اهداف، سعی و کوشش و برنامه ریزی دقیق لازم است.
یافته های برخی از پژوهش هابانتایج پژوهش های فوق تفاوت داشته اند.مثلا (گیلمنوهندورک(2004) درمطالعه ی خودمشاهده کردندکه سطح خشم وپرخاشگری نوجوانان مدارسشبانه روزی پایین تر،رفتارهای ناهنجارشان کمتر،روابطاجتماعی آنها باهم سالان ورضایت شان اززندگی درسطح مطلوب است.همتی جشنی (1373) در سال تحصیلی 73-72در پژوهشی به بررسی مقایسه ای عملکرد تحصیلی دانش اموزان راهنمایی تحصیلی مدارس نمونه،غیرانتفاعی،شبانه روزی و عادی استان فارس پرداخت.یافته های او نشان دادند که پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس نمونه از مدارس غیر انتفاعی،شبانه روزی وعادی بیشتر وپیشرفت دانش آموزان مدارس شبانه روزی بیشتر از مدارس غیر انتفاعی است.رسولی (1377) در پژوهشی وضیت آموزشی،عاطفی،اجتماعیومذهبی مدارس شبانه روزی راهنمایی را ازدیدگاه دانش آموزان،کارکنان آموزشی وسرپرستان خوابگاه های مدارس استان اذربایجان غربی بررسی کرد و نشان داد که از دید این گروه ها محیط های شبانه روزی به دلیل داشتن امکان مطالعه،آزمایشگاه وکتابخانه موجب افزایش علا قه مندی دانش آموزان به تحصیل می شود.به علاوه،ازنظر شرکت کنندگان در این پژوهش،تحصیل در مدارس شبانه روزی به دلیل فراهم آوردن فرصت زندگی جمعی موجب رشد اجتماعی ،مذهبی واخلاقی دانش آموزان می شود.نتایج پژوهش توکلی (1378) نیز حاکی از تاثیر مثبت سکونت در شبانه روزی بر سازگاری دانش آموزان است.اسماعیلی (1382) نیز با مطالعه ترتیبی وتحصیلی دانش آموزان روزانه شبانه روزی دوره ی متوسطه استان اردبیل در یافت که پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس شبانه روزی بیشتر از دانش آموزان عادی است،ولی از نظر افسردگی ، خود بیمار انگاری، روان پریشی،اضطراب،وسواس،عزت نفس،حساسیت بین فردی،هراس وپارانویا در وضعیت برتری قرار دارند.
براساس نتایج پژوهش های پیشین به نظر می رسد دستیابی به نتیجه ای متقن درباره ی تاثیرات مدارس شبانه روزی بر دانش آموزان به راحتی ممکن نباشد.از این رو،درپژوهش حاضر تلاش شد متغیرهای پیشرفت تحصیلی،رضایت از زندگی و سلامت عمومی به عنوان متغیرهای فردی و حس مسئولیت پذیری و روحیه ی همکاری به عنوان متغیر جمعی در دانش آموزان عادی و شبانه روزی مقایسه و معلوم شود آیا محیط های آموزشی متفاوت تاثیرات متفاوتی بر این دو گروه داشته اند یا نه؟
بیان مسئله1-2
چگونگی ایجاد توسعه و پیشرفت، یکی از سوال های مهم و اساسی در ایجاد دگرگونی و تحول تکاملی جوامع بوده و در این راستا همواره بر نقش افراد جامعه در جهت نیل به این هدف تاکید شده است. افراد هر جامعه، همچون پیچ و مهره های ماشین اجتماع اند که اگر هر کدام در چارچوب خود و براساس نقش محول یا محقق کار کنند، چرخ جامعه به بهترین شکل می گردد. یکی از ویژگی های افراد یک جامعه که به ارتقای آن جامعه کمک می نماید، مسئولیت پذیری اعضای آن است. انسان به عنوان یک موجود اجتماعی باید برای حفظ تعلق خود به جامعه، با توجه به پیامدهای اعمال و رفتار خود، تکالیف مربوط به نقش های اجنماعی خویش را به گونه ای انجام دهد تا زندگی ثمر بخشی را برای خود و دیگران به همراه داشته باشد. مسئولیت پذیری افراد در هر جامعه ای، یکی از ارزش های آن جامعه و از شاخص های مهم سلامت روان محسوب می شود.(رمضانی دیسفانس1380). از مسئولیت پذیری تعریف واحدی وجود ندارد و از دیدگاه های مختلف، تعاریف گوناگونی ارائه شده است مثلا از دیدگاه وجودگرایان مسئولیت پذیری به متعلق بودن انتخاب ها به خود ما و برخورد صادقانه با آزادی است و در نظریه گشتالت درمانی، مسئولیت پذیری یعنی اتکا به توانایی خویش برای انتخاب کردن است(شارف1381). گلن و نلسون(1988) این مفهوم را نوعی احساس عملی در به کارگیری توانایی ها و کوشش کردن برای تطابق و سازگاری با مردم تعریف می کند. فورد(1985) مسئولیت پذیری را هماهنگی با قوانین اجتماعی و برآورده ساختن انتظاراتی می داند که جامعه از فرد دارد. البته برخی هم مسئولیت پذیری را با نوعی الزام اخلاقی همراه می دانند(فرامرز قراملکی و نوچه فلاح 1386). براساس این تعاریف شخص مسئولیت پذیر کسی است که براساس عزت نفس خود و بااحترام به حقوق دیگران انتخاب ها و دیدگاه های خود را ارزیاب نموده در نهایت پیامدهای اعمال و تصمیماتش را می پذیرد(سبحانی نژاد 1378).
تحقیقات انجام شده نشان می دهند که مسئولیت پذیری افراد در هر جامعه موجب تنظیم روابط اجتماعی و انسانی و افزایش نوع دوستی و همدلی می شود(کلانتری و همکاران1386: مارویاما و همکاران 1982). و براساس آن افراد خود را نسبت به هم وابسته احساس کرده، بر مبنای همین احساس وابستگی سرنوشت خود را با دیگران در پیوند می بینند، لذا در صورت فقدان مسئولیت پذیری اجتماعی افراد نسبت به یکدیگر و نسبت به جامعه ای که در آن زندگی می کنند، احساس بیگانگی نموده، نسبت به سایرین بی تفاوت شده و حتی به راحتی از کنار آسیب های اجتماعی موجود می گذرند(منزیس و همکاران2000). همچنین، تحقیقات انجام شده نشان می دهند که وجود مسئولیت پذیری در افراد می تواند در ارتقای اهمیت اجتماعی(تریتر،2005: ایمان و همکاران 1389) بهبود عملکردهای اجتماعی و کسب موفقیت های تحصیلی آنها، ارتقای سطح سلامت روانی و عزت نفس افراد و خودشکوفایی آنها موثر واقع شود(مرگل و دیگران2007و اسکارتی 2010و رنجبریان و همکاران 1384و سهیلی 1387و مرادی و همکاران 1391) علاوه بر این با تقویت مسئولیت پذیری افراد می توان بسیاری از انحرافات اجتماعی مانند بزهکاری ها، جرائم و مشکلات رفتاری در جامعه را کاهش داد(لیونز2005 و حریری 1386).
اهمیت و ضرورت تحقیق1-3
با توجه به نقش مهم مسئولیت پذیری در جامعه که در بالا به آن اشاره شد، تقویت و افزایش حس مسئولیت پذیری افراد اهمیتی دو چندان دارد. دران راستا شناسایی عوامل مرتبط با این مفهوم ضروری به نظر می رسد. لذا این سول مطرح می گردد که چه عواملی با مسئولیت پذیری جزو ویژگی های اکتسابی افراد به شمار می رود.نمی توان نقش مهم زمینه و عوامل فرهنگی را در ارتباط با آن نادیده گرفت. بنابراین پژوهش حاضر با در نظر گرفتن این نکته و به دلیل گستردگی عوامل مرتبط با مسئولیت پذیری برای پاسخ به سوال پژوهش، تنها به عوامل فرهنگی مرتبط با آن می پردازد. پژوهش حاضر سعی دارد ضمن بررسی و مقایسه رابطه بین عوامل فرهنگی و میزان مسئولیت پذیری در میان دانش آموزان دختران به ارزیابی میزان مسئولیت پذیری و اهمیت و قدرت تبیین کنندگی هر یک از عوامل فرهنگی در ارتباط با متغییر مذکور بپردازد.
اهداف تحقیق1-4
هدف کلی
بررسی میزان مسئولیت پذیری در حیطه خانواده و جامعه ، بین دانش آموزان دختر مقطع پیش دانشگاهی مدارس عادی و غیر انتفاعی در شهرستان گناوه می باشد .
هدف جزئی
هر حرکت و فعالیتی به منظور رسیدن به هدف یا اهدافی صورت می گیرد . به طوری که می توان گفت رفتار اساساً هدفدار است .
و از آنجا که انگیزه رسیدن به هدف باعث انجام کار می شود در این تحقیق نیز اهدافی در نظر است و برای رسیدن به آن اهداف تحقیقات خود را انجام می دهم .
همانطور که می دانیم برای رفع نیازهای مختلف افراد جامعه ، سازمانها و مؤسسات متعددی بوجود آمده اند ، با توجه به اینکه خانواده نمی تواند همه نیازهای دانش آموزان را برطرف کند ، این سازمانها در زندگی اجتماعی اهمیت ویژه ای دارند . یکی از آنها مدرسه ای است که برای رفع نیازهای آموزشی بوجود آمده است .
از آنجا که فعالیت و تلاش انرژی زاید دوران دانش آموزی از ویژگیهای این دوره زندگی انسان است باید برای دانش آموزان به تناسب مقطع تحصیلی و سن ، برنامه های جذاب و مورد علاقه تدارک دیده شود و زمینه را برای مسئولیت پذیری ، بروز خلاقیتها ، ابتکارات ، اصلاح رفتار و در نتیجه بالا بردن عزت نفس در آنان فراهم ساخت .
رفتار و شخصیت فرد به موقعیت ها و شرایط محیطی ، تربیتی ، و آموزشی بستگی دارد و برنامه های زندگی در دوران کودکی و نوجوانی نقش بسیاری را در زندگی و مسیر آینده فرد بازی می کند که باید تمامی نهادها ، خانواده ها و آموزش و پرورش در جهت برنامه ریزی برای لحظه لحظه اوقات دانش آموزان با یکدیگر همکاری نمایند تا انشاء الله آینده سازان این مملکت را بتوان افرادی شایسته و صالح و مفید در اجتماع تربیت کنیم .
و امید است که نتایج حاصل از این تحقیق بتواندراهکاری برای رسیدن به این اهداف باشد .
سوالات تحقیق 5-1
- آیا وضعیت اقتصادی در میزان مسئولیت پذیری بین دانش آموزان مؤثر است ؟
- آیا رسانه های گروهی در میزان مسئولیت پذیری دانش آموزان مؤثر است ؟
- آیا مسئولیت پذیری والدین بر مسئولیت پذیری دانش آموزان مؤثر است ؟
- آیا کادر مدرسه بر میزان مسئولیت پذیری دانش آموزان مؤثر است ؟
فرضیات تحقیق 6-1
- انتظار می رود که وضعیت اقتصادی در میزان مسئولیت پذیری بین دانش آموزان مؤثر باشد ؟
- انتظار می رود که رسانه های گروهی در میزان مسئولیت پذیری دانش آموزان مؤثر باشد ؟
- انتظار می رود که مسئولیت پذیری والدین بر مسئولیت پذیری دانش آموزان مؤثر باشد ؟
- انتظار می رود که کادر مدرسه در میزان مسئولیت پذیری آنها مؤثر باشد ؟
جدول 3-1- نحوه پشتیبانی سوالات از متغیّرهای.......................... 65
جدول 3-2- ضرایب آلفای کرونباخ بهدستآمده برای معیارهای تحقیق...................................... 66
جدول 4-1- توزیع فراوانی متغیر جنسیت در نمونه.................................................................. 71
جدول 4-2- توزیع فراوانی متغیر سن در نمونه........................................................................ 72
جدول 4-3- توزیع فراوانی متغیر میزان تحصیلات پدر در نمونه................................................ 73
جدول 4-4- توزیع فراوانی متغیر میزان تحصیلات مادر در نمونه............................................... 74
جدول 4-5- نتایج آزمون کولموگوروف – اسمیرنوف............................................................... 76
جدول 4-6: نتایج آزمون میانگین عامل¬ها............................................................................... 77
جدول 4-7: نتایج آزمون میانگین عامل¬ها............................................................................... 78
جدول 4-8: نتایج آزمون میانگین عامل¬ها............................................................................... 78
جدول 4-9: نتایج آزمون میانگین هوش هیجانیبر اساس جنسیت................................................. 79
جدول 4-10: نتایج آزمون میانگین خلاقیت بر اساس جنسیت................................................... 80
جدول 4-11- خلاصه نتایج آماری آزمون اختلاف میانگین جنسیت و ابعاد شخصیت.................. 81
جدول 4-12: نتایج آزمون میانگین هوش هیجانی بر اساس تحصیلات مادر................................. 82
جدول 4-13: نتایج آزمون میانگین هوش هیجانی بر اساس تحصیلات مادر................................. 82
جدول 4-14- خلاصه نتایج آماری تحلیل واریانس اختلاف تحصیلات مادرو عوامل مورد
بررسی......................... 83
جدول 4-15: نتایج آزمون میانگین هوش هیجانی بر اساس تحصیلات پدر.................................. 84
جدول 4-16: نتایج آزمون میانگین هوش هیجانی بر اساس تحصیلات پدر.................................. 84
جدول 4-17- خلاصه نتایج آماری تحلیل واریانس اختلاف تحصیلات پدر و عوامل مورد
بررسی............................................................... 84
جدول 4-18 - آزمون همبستگی بین هوش هیجانی و خلاقیت.................................................. 86
جدول 4-19 - آزمون همبستگی بین ابعاد شخصیت و هوش هیجانی......................................... 87
جدول 4-20 - آزمون همبستگی بین ابعاد شخصیت و خلاقیت............................................... 88
شکل 2-1 – نتایج تحقیق بار – آن در رابطه باهوش عاطفی همراه با ا فزایش سن......66
شکل 4-2: نمودار متغیر میزان تحصیلات پدر در نمونه..................... 74
شکل 4-3: نمودار متغیر میزان تحصیلات مادر در نمونه...... 75
فرمت : Word ورد doc
تعداد صفحات : 75
پایان نامه بررسی میزان مسئولیت پذیری در حیطه خانواده و جامعه بین دانش آموزان دختر (فرمت Word / با قابلیت ویرایش)تعداد صفحات 75