- مقدمه و بیان مساله
ایران سرزمینی گرم و خشک و با نزولات جوی بسیار کم است به طوری که اگر میانگیرن بارندگی سالانه در سطح کره زمین را که حدود 860 میلیمتر است با متوسط بارندگی سالانه ایران که تقریبا رقمی معادل 240 میلیمتر است مقایسه کنیم ملاحظه خواهد شد که بارندگی در ایران حتی کمتر از یک سوم متوسط جهانی است. (علیزاده، 1381) بر اساس آمار و ارقام موجود میانگین سالانه حجم بارندگی ایران حدود 400 میلیار متر مکعب برآورد می شود که از این مقدار 310 میلیارد متر مکعب در مناطق کوهستانی با مساحتی حدود 870 هزار کیلیومتر مربع و 90 میلیارد متر مکعب دیگر در مناطق دشتی با وسعت 778 کیلومتر مربع است. از مقدار فوق حدود 294 میلیارد متر مکعب به صورت تبخیر و تعرق از دسترس خارج می شود و از 116 میلیارد متر مکعب باقیمانده حدود 93 میلیارد متر مکعب از طریق منایع سطحی و زیر زمینی بهره برداری می شود و بقیه صرف تغذیه سفره های آب های زیرزمینی می شود. از این مقدار حدود 86 میلیارد متر جهت مصارف کشاورزی و نزدیک به 7 میلیارد متر مکعب آن به مصارف شرب و صنعت اختصاص می یابد. از انجا که متوسط حجم کل آب سالانه کشور رقمی ثابت است تقاضا برای آب به علت رشد نسبتا بالای جمعیت، توسعه کشاورزی، شهرنشینی و صنعت در سالهای اخیر متوسط سرانه آب قابل تجدید کشور ار تقلیل داده است. (ساداتی، 1390)
در این میان روستاهای ایران به دلیل مسئولیت تامین منابع غذایی مردم کشور و نیز حیات خود مردم روستاها نیزا بسیار سرشاری به منابع آب دارند اما به دلیل واقع شدن کشور ما در منطقه گرم و خشگ جهان دسترسی به آب به آسانی و به وفور ممکن نیست و راهکارهای بسیاری لازم است تا آب مورد نیاز شرب و آب مورد نیاز کشاورزی روستاها تامین شود.
- یافته های تحقیق
تفاوت کم آبی با خشکسالی
این موضوع واقعیت دارد که خشکسالی می تواند موجب بروز کم آبی شود ولی کم ابی می تواند علل و دلایل دیگری نیز داشته باشد، عواملی چون افزایش سطح کشت، وسعه بی رویه مناقط شهری بدون توجه به محدودیت منابع آبی خو دآن منطقه، فقدان سد برای ذخیره کردن آب(مانند شهرستان گرمسار که در اکثر سالها، حتی در سالهای مرطوب به ویژه در اواخر فصل تابستان به دلیل فقدان سد ذخیره ای بر روی حبله رود با کمبود آب مواجه می شود)، ذخیره نکردن آب در مخزن سد به میزان کافی، (مانند کم آبی سال گذشته در گیلان که بیشتر ناشی از خالی بودن یا بهر بگوییم خالی کردن آب سد سفید رود به خاطر شستوشوی هیدرولیکی رسوبات آن بود. اما امسال که مخزن سد آب بیشتری دارد، کم آبی کمتر محسوس است.
معمولا ریزشهای جوی منبع اصلی آب هر کشوری را تشکیل می دهند که در کشورهای مختلف متفاوت است. از این رو بسیاری از کشورهای به طور طبیعی کم اب هستند و حتی در سالهای بارانی یا ترسالی مشکل مشکل کم آبی یا کمبود آب دارند. برای مثال در درجه اول کشورهای اردن و لسطین اشغالی را می توان نام برد. بعد از این کشورها، کشورهای خلیج فارس و به طور کلی کشورهای کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در زمره کشورهای کم آب به شمار می آیند. البته باید گفت که عامل مهم کم آبی در این کشورها در بسیاری از موارد فقدان مدیریت بهره برداری از آبهای موجود است که به علت نداشتن امکانات و تجهیزات لازم (سد و شبکه آبیاری و ...) بدون استفاده هرز و هدر می روند، در حالی که ساکنان این مناطق از کم آبی رنج می برند. (نهازی، 1378، کردوانی، 1380)
افزایش جمعیت و توسعه بی رویه شهرها سبب کمبود آب در آن مناطق می شوند. برای مثال 400 شهر از 600 شهر کشور چین با کمبود آب مواجه ان و هفت شهر از این کشور به کلی در بحران شدید آب قرار دارند. همچنین یک سوم چاههای آب منطقه پکن پایتخت این کشور، از چند سال پیش خشک شده اند و قرار قوده که از 1000 کیلومتری آنجا آب تامین کنند. (بزرگ زاده، 1373)آیا خشک سالی ها موجب بروز این وضعیت شده اند؟ خشکالی ممکن است سبب تشدید کم آبی شده باشد، ولی نمی تواند عامل اصلی باشد.
وزیر نیرو در همایش اخیر منطقه ای بیلان آب در اهواز اظهار داشت: در حال حاضر 460 میلیون نفر از مردم جهان در کشورهای کم آب زندگی می کنند و پیش بینی می شود که جمعیت کشورهای کم آب تا سه میلیارد نفر افزایش یابد که در این وضعیت قطعا چالشهایی در سطح جهانی به وجود خواهد آمد.
بدیهی است در مورد اخیر هم تنها خشکسالی نمی تواند موثر و مقصر بوده باشد. اما خشکسالی موجب حادتر شدن مسئله کم آبی می شود. در موارد یا مواقعی که خشکسالی با گرمای شدید هوا، هم نیاز گیاه را به آب بیشتر می کند و هم نیزا انسان و حیوان را و نیز موجب بیشتر آلوده شدن آبها می گردد. (کردوانی، 1380)
برای دانلود کل تحقیق از لینک زیر استفاده کنید.
تحقیق آماده بحران آب در روستاهای ایران و مبارزه با آن
