در برخی موارد برای درمان بیماری های شدید و بهبود ناپذیر دستگاه گوارش از جراحی استومی استفاده می شود. وقتی روده برداشته می شود، بدن نیازمند یک راه جدید برای دفع مدفوع است. بنابراین جراح یک راه خروجی در شکم ایجاد می کند تا مواد زائد دفع شود.
به این عمل جراحی، استومی و به این راه خروج، استوما می گویند.
چون هیچ عضله ای دور استوما وجود ندارد، بیمار نمی تواند خروج گاز و مواد دفعی را کنترل کند، بنابراین برای جمع آوری مواد زاید، یک کیسه ضد بو به نام کیسه استومی (Ostomy Pouch) به استوما متصل می شود.
انواع مختلف استومی:
ایلئوستومی:
در ایلئوستومی معمولاً تمام کولون و مقعد حذف می شود و ایلئوم (قسمت انتهایی روده باریک) به استوما متصل می گردد. این روش برای درمان موارد شدید بیماری های التهابی روده (IBD) شامل کولیت اولسروز و کرون، پولیپوز کولون (وجود پولیپ های متعدد) و سرطان روده به کار می رود. عمل ایلئوستومی می تواند موقت یا دائم باشد.
مدفوع معمولاً مایع است و در روز حدود 800-400 سی سی از انتهای ایلئوم به بیرون از بدن دفع می شود؛ ولی اگر ایلئوستومی به علت بیماری کولون باشد، این مقدار به 1000-800 سی سی در روز می رسد، زیرا قسمتی از روده باریک عملکرد خود را از دست داده است.
عوارض ایلئوستومی، شامل کاهش جذب چربی و ویتامین B12، افزایش سدیم و پتاسیم می باشد.
ایلئوستومی معلولیت نیست؛ زیرا با مراقبت خوب هیچگونه مشکلی به وجود نخواهد آمد.
کولوستومی:
این روش در سرطان کولورکتال، بیماری های التهابی روده (IBD)، انسداد ناشی از دیورتیکولیت، عدم وجود مقعد و بیماری هیرشپرونگ به کار می رود.
در این روش رکتوم یا قطعه ای از کولون حذف و باقیمانده کولون به استوما متصل می شود که معمولاً دفع مدفوع به صورت نیمه جامد است.
بیشتر از 90 درصد کولوستومی ها موفقیت آمیز است. بعد از عمل درد زیاد است که با دارو کنترل می شود.
توصیه های کلی:
برای اینکه فرد بتواند پس از عمل جراحی زندگی طبیعی خود را از سر بگیرد، توصیه های کلی را باید رعایت کند:
برنامه غذایی مرتب: بهتر است روزانه سه وعده یا بیشتر غذا خورده شود، زیرا در این شرایط استومی به خوبی عمل می کند و گاز کمتری تولید می شود.
خوب جویدن غذاها: در صورت وجود ایلئوستومی، باید در مصرف غذاهایی که پر فیبرند یا به سختی هضم می شوند، احتیاط شود. جویدن خوب می تواند از انسداد استوما جلوگیری کند.
امتحان کردن غذاها به صورت تک تک: باید امتحان شود که کدام غذاها باعث مشکلاتی مثل نفخ، یبوست، مدفوع شل یا بوی بد می شود اگر غذایی مشکلی ایجاد کرد، بهتر است چند هفته حذف و بعد دوباره اضافه شود.
جلوگیری از افزایش وزن: وزن اضافه برای استومی خوب نیست و می تواند سلامتی را مختل کند.
نوشیدن مایعات زیاد: دفع مایعات از استوما بیشتر از حالت معمول است. بیماران ایلئوستومی و نیز بیماران کولوستومی که قسمت زیادی از روده بزرگ خود را از دست داده اند، مایعات بیشتری از دست می دهند، زیرا بازجذب عمده مایعات در کولون صورت می گیرد. به یاد داشته باشید که افراد واکنش یکسانی به یک غذا نشان نمی دهند.
علاوه بر نکات بالا که همه افراد باید رعایت کنند، برخی بیماران با مشکلات دیگری مانند انسداد استوما، نفخ، اسهال و یبوست روبرو می شوند؛ بنابراین ضروری است که همه بیماران با مواد غذایی ایجاد کننده این حالات و نیز چگونگی مقابله با آنها آشنا شوند.
شامل 11 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله مراقبت های تغذیه ای بعد از جراحی استومی
