مقدمه
تعداد زیادی از بیماریهای انسان، حیوان و گیاه با وجود اینکه واگیر و قابل انتقالند توسط باکتریها، قارچها، پروتزوئرها و به طور کلی توسط عواملی ایجاد می شود که نمی توان آنها را با میکروسکوپ عادی دید، و عفونی بودن اینگونه بیماریها را می‌توان با تزریق مواد آلوده ویا پالیده آنها به دامهای حساس به اثبات رسانید.
ویروسها ازجمله کوچکترین عوامل عفونی می باشند که به علت دارا بودن خصوصیات مختص خود با سایر موجودات زنده تفاوت دارند. ویروسها را نمی توان درمحیطهای مصنوعی آزمایشگاهی به راحتی تشخیص داد و بمنظور کشت، جداسازی و نهایتاَ شناسائی آنها از حیوانات حساس، تخم مرغ جنین دار و کشت سلول استفاده می شود. در اثر استفاده از تخم مرغ جنین دار برای کشت ویروسها پیشرفت قابل ملاحظه ای درراه شناسایی و جداسازی این عوامل عفونی حاصل شده است.
بیشتر ویروسها به میزبان ویژه ای اختصاص دارند به نحوی که دربدن میزبان اختصاصی نیز، بافت و یا سلولهای ویژه ای را جهت تکثیر و بقای خود انتخاب می‌کنند. با توجه به دارا بودن چنین شرایط انحصاری دراین دسته ازمیکروارگانیسمهای عفونی می توان بااستفاده از روشهای مخصوص و تکنیکهای مناسب تعداد زیادی از ویروسها را به رشد دربافت میزبان دیگر عادت داد.
نظر به اینکه یاخته ها و پرده های غشائی اطراف جنین مرغ مانند بیشتر بافتهای جنین فعالیتهای اختصاصی دقیقی ندارند رشد و تکثیر تعداد زیادی از ویروسها درآنها امکان پذیر می باشد.
تخم‌های مرغهای جنین دار که درمراحل گوناگون رشد می باشند با بکارگیری روشهای مختلفی می توان درآنها تلقیح نمود بعد از تلقیح تخم مرغها را درشرایط مناسب نگهداری نموده و هر روز بررسی می نمایند. روشهای استانداردی جهت تلقیح ویروسهای مختلف به غشاء کوریوآلانتوئیک، کیسه آمنیوتیک، کیسه آلانتوئیک، کیسه زرده یا جنین، داخل مغز جنین و داخل عضلانی موجود است. مایع یا بافتهای آنها را پس مدت زمان برداشته و تکثیر ویروس یا آسیب‌های ناشی از آن رابررسی می‌کنند.
واکنش بین ویروس ومیزبان خیلی اختصاصی بوده و از نظر بیولوژی ویروسها، بازتاب تنوع سلولهای میزبان آنها می باشد. تنوع دربین ویروسها به روشهای گوناگونی که ویروسها برای تکثیر و باقی ماندن ازخود نشان می دهند بستگی دارد.
درزمینه کشت ویروسها نیز قدمهای مهم و با ارزشی برداشته شده است تلقیح به تخم مرغ یا استفاده از کشت سلول که به ترتیب توسط ودروف (Woodruff) و پارکر (Parker) انجام پذیرفت ازمفیدترین روشهاست که برای رشد ویروسها به کاررفته است و درحال حاضر در آزمایشگاههای ویروس شناسی مورد استفاده می باشد پیشرفتهایی که درزمینه علوم بیوفیزیک، بیوشیمی، ایمنی شناسی و ژنتیک حاصل شده، به شناخت ماهیت ویروسها کمک قابل توجهی کرده است. استفاده از دستگاههایی نظیر میکروسکوپ الکترونی، اولتراسانتریفوژ، میکروسکوپ فلورسنت و اولترافیلتر درپیشبرد ویروس شناسی بسیار موثربوده است.
روشهای مختلف تشخیص آزمایشگاهی بیماریهای ویروسی برسه اصل استوار است
- جداسازی ویروس
- روشهای سرمی
- روشهای ملکولی
1-1 جداسازی ویروس
برای کشت و جداکردن ویروسها معمولاً ازحیوانات حساس، تخم مرغ جنین دار ویا کشت سلول استفاده می شود. نمونه های مایع را که عاری از باکتری باشند می توان مستقیماً و یا پس از رقیق کردن به محیط زنده تلقیح نمود. نمونه های جامد را باید درمحلول تامپون به نسبت 20-10 درصد به صورت تعلیق درآورد. سپس توسط سانتریفوژبا دورکم ذرات معلق راجدا ساخت و مایع را دوباره سانتریفوژ کرده و سپس اقدام به کشت نمود.
1- ا- الف-کشت درتخم مرغ جنین دار
دراثر استفاده از تخم مرغ جنین دار برای کشت ویروسها پیشرفت قابل ملاحظه ای درراه شناسایی و جداسازی این عوامل بوجود آمده است. نظر به اینکه بافت ها و پرده های غشایی اطراف جنین مرغ مانند بیشتر بافتهای جنین فعالیتهای اختصاصی دقیقی ندارند، رشد تعداد زیادی از ویروسها درآنها امکان پذیر می باشد.
1-1- ب - جداکردن درکشت سلول
پیشرفتهای حاصل درکشت سلول وسیله با ارزشی برای جداسازی و تکثیر ویروسها در اختیار ویروس شناسان قرارداده است. ازدیاد ویروس درکشت سلول را می توان به روشهای مختلف ازقبیل اثر بیماری زائی درسلول(CPE) تداخل ویروسها(Interference)، جذب گلبولهای قرمز به یاخته های حاوی ویروس (Hemadsorption) هماگلوتنیشن(HA)، جستجوی آنتی ژن توسط ایمونوفلورسنت و یا ثبوت مکمل (CFT) تشخیص داد.
1-1-ج - کشت و جداکردن ویروس درحیوانات
انتخاب حیوان حساس برای جداکردن ویروس نکته اصلی دراین روش است که دراین رابطه فاکتورهای ضروری زیررا می بایست درنظر گرفت.
1-سن حیوان
2-میزبان طبیعی ویروس
3-منشأ حیوان
درحال حاضر ازاین روش به ندرت استفاده می شود و بیشتر دربررسیهای ویروس شناسی کاربرد دارد.
2-1- تشخیص بیماریهای ویروسی توسط آزمایشهای سرمی
پایان نامه آماده رشته دامپزشکی - با عنوان روشهای ویروس شناسی تخم مرغ جنین دار، کشت سلول - 109 صفحه word
