مقدمه
یکی از مهمترین مباحثی که امروزه در علوم انسانی مطرح می شود بحث های اخلاقی است. در اینکه فلسفه ی اخلاقی چیست و بهترین و موثرترین فلسفه ی اخلاق چه نوعی از آن است کتب بسیار زیادی در این رابطه تهیه و تدوین شده است و از اصول اساسی آن و راههای رسیدن به فضایل اخلاقی بحث شده است. باید توجه داشت که آدم همواره در زندگی اش برای تشخیص درست امور و در نهایت داشتن زندگی سالم و سعادتمند نیازمند راهنما و الگوهای اخلاقی و تربیتی است و البته با مطالعه در زندگی انسان های بزرگی چون پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه ی معصومین، افراد می توانند در این راه قدم برداشته تا به کمال و سعادت حقیقی دست یابند.
امام رضا (ع) به عنوان یک انسان نمونه و کامل از جمله همان افراد برگزیده ای هستند که مسلمانان و شیعیان با مطالعه و تحقیق در سیره ی اخلاقی ایشان در ابعاد گوناگون زندگی ایشان می توانند راه سعادت حقیقی را پیدا کرده و به کمال مطلوب نائل آیند. اصولاً از آن جا که ائمه ی اطهار مورد تایید خداوند متعال بوده و همواره آنها از فیوضات ویژه الهی برخوردار بوده اند رفتار و منش آن بزرگواران می تواند راهگشای خوبی جهت سعادت و خوشبختی جوامع انسانی تلقی می شود. از این رو با توجه به اهمیت مباحث اخلاقی و تاثیر آنها در زندگی انسان ها، در این تحقیق سعی شده است که با استمداد از اخلاقیات امام هشتم (ع) الگوی مناسبی جهت افراد طالب کمال ارائه شود. امید است که مورد رضایت حضرت حق و امام رضا (ع) واقع شود.
اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به فاصله ی بسیار طولانی که جامعه ی امروزی با عصر رسالت و امامت ائمه اطهار (ع) دارد ضرورت یادآوری و بررسی سیره ی عملی و رفتاری آنها در ادوار مختلف زندگی آن بزرگواران امری اجتناب ناپذیر است .بررسی جنبه های مختلف زندگی آن پیشوایان معصوم در امور مخلفی چون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اخلاقی و.. امری لازم وحیاتی است تا با کمک از سیره ی اخلاقی و اجتماعی آنها بتوان بسیاری از مسائل و مشکلات اخلاقی و... را در دنیای امروزی را برطرف ساخت.
مروری بر مطالعات انجام شده
در رابطه با سیره ی اخلاقی امام رضا (ع) کتب و مقالات متعددی تالیف شده است. اما کتب و مقامات بسیاری که اینجانب مورد مطالعه قرار دادم همه جوانب و خصوصیات اخلاقی ایشان از قبیل اخلاق فردی و خانوادگی، اجتماعی و سیاسی را به طور کامل و یک جا مشاهده نکرده ام. لذا در اکثر کتب مطالعه شده بیشتر به جنبه ی سیاسی زندگانی امام رضا (ع) پرداخته شده است. از جمله کتاب تحلیلی از زندگانی امام رضا (ع) از محمد صادق عارف که این کتاب به 2 بخش گسترده تقسیم می شود که تنها در صفحات محدودی از بخش اول به بعد اخلاقیات ایشان آن هم از نظر فردی و اجتماعی پرداخته شده و در ادامه آن و بخش دوم منحصر به زندگانی فکری و سیاسی ایشان می شود.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: طرح تحقیق
1- مقدمه....................................................................................................................
2- اهمیت و ضرورت ................................................................................................
3- پیشینه ی تحقیق ...................................................................................................
4- اهداف تحقیق ........................................................................................................
5- روش تحقیق .........................................................................................................
6- محدودیت های تحقیق و پیشنهادات .....................................................................
7- معانی لغوی واژه ها ............................................................................................
فصل دوم: یافته های تحقیق
بخش اول: اخلاق فردی ...........................................................................................
مقدمه .........................................................................................................................
1- عبادت ..................................................................................................................
2- سخاوت ................................................................................................................
3- زهد و پرهیزگاری ...............................................................................................
4- ادب ......................................................................................................................
5- صبر و استقامت....................................................................................................
بخش دوم: اخلاق سیاسی........................................................................................
مقدمه..........................................................................................................................
1- مسئولیت پذیری....................................................................................................
2- رعایت امانت.........................................................................................................
3- التزام به تعهدات....................................................................................................
4- برخوردهای مودبانه با دستگاه حاکم ..................................................................
الف- عمل به سیره ی پیامبر اکرم.............................................................................
ب- موعظه..................................................................................................................
1- رهنمودهای اخلاقی امام به مامون.......................................................................
2- رهنمودهای اخلاقی امام به شیعیان......................................................................
3- احقاق حقانیت امور در حوزه ی سیاسی..............................................................
بخش سوم: اخلاق خانوادگی...................................................................................
مقدمه..........................................................................................................................
1- محبت و مهرورزی با اعضای خانواده
2- محبت به خدمتکاران و غلامان..............................................................................
3- تامین مخارج زندگی..............................................................................................
بخش چهارم: اخلاق مردمی.....................................................................................
مقدمه..........................................................................................................................
1- حسن خلق نسبت به دیگران..................................................................................
2- همدلی امام (ع) با توده ی مردم............................................................................
الف- ناکامی مامون در سیاست های عوام فریبانه....................................................
ب- تلاش امام (ع) در جهت اعتلای اسلام..................................................................
فصل سوم:
جمع بندی و نتیجه گیری...........................................................................................
فهرست منابع و مآخذ ...........................................................................................................
پایان نامه بررسی سیره اخلاقی امام رضا (ع) 76ص