تعداد صفحات پایان نامه: 145 صفحه
در این پست می توانید متن کامل پایان نامه بررسی اثر بخشی درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره‌ای برن بر افزایش ابراز احساسات و رضایت زناشویی را با فرمت ورد word دانلود نمائید:
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته‌ی مشاوره و راهنمائی (M.Sc)
موضوع:
بررسی اثر بخشی درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره‌ای برن (TA) برافزایش ابراز احساسات و رضایت زناشویی در بین زنان شهر تهران سال 1386
چکیده
در این پژوهش به بررسی اثر بخشی درمان گروهی بارویکرد تحلیل محاوره ای برن( TA) بر افزایش ابراز احساسات و رضایت زناشویی در بین زنان شهر تهران پرداخته شده است .پژوهش از نوع تحقیق آزمایشی و روش نمونه گیری ؛ تصادفی و خوشه ای چند مرحله بود . از بین نواحی آموزش و پرورش استان تهران ؛ منطقه 4 و سپس از بین دبیرستانهای منطقه مذکور یک دبیرستان بطور تصادفی انتخاب گردید . بعد از گرفتن آزمون از 90 نفر ؛ 24 نفر نمونه بصورت تصادفی انتخاب شد که 12 نفر در گروه آزمایش و 12 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند .درابتدا ازهردوگروه آزمونهای ابرازاحساسات ورضایت زناشویی بعمل آمد سپس گروه آزمایش تحت 12 جلسه درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره ای (TA)قرار گرفتند و بعد از انجام درمان گروهی(TA)وضعیت ابرازاحساسات ورضایت زناشویی دوگروه موردآزمون قرارگرفت سپس یکماه بعدازآخرین جلسه گروهی باردیگرهردوآزمون برای پی گیری از گروه آزمایش گرفته شد . آنگاه داده ها مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته ؛ برای گرد آوری اطلاعات و سنجش رضایت زناشویی از پرسشنامه 47 سؤالی رضایت زناشویی انریچ استفاده شد و جهت آزمودن ابراز احساسات افراد گروه ها از پرسشنامه 34 سؤالی و ابراز احساسات که توسط محمد امینی قمی ساخته شده استفاده شده است . پس از تحلیل داده های آماری از آزمون( t) وبرای نرمالیتی کردن پیش آزمونها درگروههای آزمایش وگواه ازآزمون کالموگروف – اسمیرنف استفاده شد و مشخص گردید که درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره ای (TA ) بر شیوه های صحیح ابراز احساسات و رضایت زناشویی تأثیر مثبت داشته است.
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه
خانواده ؛ این واحد به ظاهر کوچک اجتماعی ؛ از ارکان عمده و از نهادهای اصلی هر جامعه به شمار می رود . در واقع ؛ خانواده را می توان خشت زیر بنایی جامعه و کانون اصلی حفظ سنت و رسوم و ارزشهای والا ؛ مورد احترام و شالوده ی مستحکم مناسبات پایدار اجتماعی و روابط میان افراد دانست که مهد پرورش فکر و اندیشه و اخلاق و تعالی روح انسانی به شمار می رود .
خانواده اساساً کانون کمک ؛ تسکین ؛ التیام ؛ و شفا بخشی است . کانونی است که باید فشارهای روانی وارد شده بر اعضای خود را تخفیف دهد و راه رشد و شکوفایی آن را هموار کند . اگر خانواده ؛ محیط سالم و سازنده ای بر ای اعضای خود باشد و نیازهای جسمانی و روانی آنها را براورده سازد بی شک نیاز آنان به نهادهای درمانی خارج از خانواده کاهش خواهد یافت .
در این میان ؛ با توجه به اهمیت حفظ خانواده در جامعه ؛ یکی از مشکلات شایع که توجه خانواده – درمانگران را به خود جلب کرده ؛ عدم ابراز مطلوب احساسات است . این مشکل ممکن است ؛ باعث عدم رضایت زناشویی شود ؛ نارضایتی زناشویی ؛ ناشی از انتخاب رفتارهای غیر مسئولانه و نادرست در رابطه زناشویی است . هر انسانی نیازهایی دارد و بر اساس هر نیازی دارای خواسته هایی است . ما رفتارهای خود را طوری انتخاب می کنیم که مؤید دنیای ادراکی ما باشد . تضاد خواسته های زوجین ؛ غیر واقعی بودن خواسته ها و ناتوانی در ارزیابی درست از رفتارهای خود موجب عدم رضایت زناشویی می گردد .
( گلاسر 2000 ، به نقل از عزیزی ، 1386 )
نارضایتی زناشویی زمانی بالا می گیرد که ابراز احساسات بین زوجین به صورت نامطلوب و غیر صحیح صورت گیرد و به عنوان یکی از عوامل ؛ در کنار سایر عوامل نارضایتی به حساب می آید و باعث اختلافهای جزئی تا تعارضات شدید می شود ( ادیب راد 1383 ) .
از آنجایی که بروز نارضایتی زناشویی می تواند یکی از مقدمات جدایی و طلاق باشد ؛ اگر این مسأله به گونه ای حل و کنترل شود ؛ به جدایی زوجین ختم نمی شود ؛ در غیر اینصورت به طلاق منجر خواهد شد . در کشورهای غربی آمار طلاق و جدایی بیش از 50 درصد می رسد . یعنی ؛ از هر دو ازدواج که برای اولین بار صورت می گیرد یکی از انها به طلاق منجر می شود ؛ که یکی از مهمترین عوامل آن نارضایتی زناشویی و ناتوانی طرفین در ابراز صحیح و مطلوب احساسات است . ( فرح بخش ؛ 1383 ) .
تحقیقات نشان داده است که آمار طلاق در جامعه ی ایران نیز روبه افزایش است به طوری که از سال 1372 تا 1378 این میزان از 3/6 درصد به 15 درصد نسبت به میزان ازدواج افزایش یافته است ( فریدی 1385 ، به نقل از عزیزی، 1386) .
تحلیل ارتباط محاوره ای علاوه بر زبانی ساده و جذاب ؛ همخوانی با ارزشها ؛ مفاهیم فرهنگی و مذهبی ما نظریه ای است که در مورد شخصیت و روش منظمی است برای روان درمانی به منظور رشد و تغییرات شخصی به کار گرفته می شود ( جونز ؛ استوارت به نقل از دادگستر 1385 )
رویکرد تحلیل ارتباط محاوره ای ؛ به اشخاصی که به جای تطبیق با دیگران می خواهند تغییر کنند ؛ به اشخاصی که به جای سازش می خواهند دگرگونی در درون خود به وجود آورند جوابهای تازه ای داده است . هریس1 می گوید : یکی از علت های عمده ای که تحلیل ارتباط محاوره ای ؛ چنین امید گسترده ای را در پر کردن شکافهای بین نیاز و وسیله درمانی به ما می دهد ؛ آن است که این روش بهتر از هر جا در گروه ها ثمر بخش است .
از طریق روش تحلیل ارتباط محاوره ای گروهی به اعضا کمک می شود تا در سطح مقبول و مناسبی با دیگران ارتباط برقرار سازند و آگاهی و ارتباط خود را با دیگران فزونی بخشند .
به نظربرن2 ( 1961) مراحل تغییر رفتار عبارتند از : زدودن عوامل نامناسب از رفتار ؛ تخلیه ی روانی ؛ توصیف و روشن سازی شیوه های ارتباط و جهت یابی جدید ( شفیع ابادی 1385 ) .
در این رابطه هریس می گوید : “” از اینکه اغلب مشاهده می کنم چگونه از همان جلسه اول مردم شروع به تغییر می کنند ؛ خوب می شوند و رشد می کنند و اولین حرکت را برای خلاصی از استبداد گذشته اغاز می کنند ؛ لذت ژرفی به من دست می دهد . . . اگر اشخاص بتوانند تغییر کنند ؛ دنیا می تواند تغییر کند . این امیدی است که ما در دل می پرورانیم “” ( هریس ترجمه فصیح 1385 ) . مشاهده تحقیقاتی در زمینه رابطه با ابراز احساسات و رضایت زناشویی ( امینی قمی 1380 ) و رابطه ابراز احساسات و رضایت زناشویی توسط (نورالهی 1382 ) همچنین علاقه شخصی به رویکرد تحلیل رفتار متقابل( TA) برن انگیزه اصلی انتخاب موضوع این تحقیق از جانب پژوهشگر است.
بیان مسئله :
انسان باید نیازهای زیستی خود را در اوضاع و احوال اجتماعی به ویژه خانواده ارضا نماید . اوضاع و احوال زندگی دائم در حال تغییر و دگرگونی است ؛ چرا که هیچ انسانی در خلاء زندگی نمی کند و بخش قابل ملاحظه ای از رفتار انسان مراوده با سایر مردم بخصوص اعضا خانواده اش است . انسان در بسیاری از شئون زندگی اجتماعی و خانوادگی خود با سایر افراد جامعه و اعضای خانواده در رابطه با فعل و انفعالات مداوم قرار دارد . او باید برای ادامه حیات و تأمین حوائج خود به زندگی گروهی تن دهد و با دیگران برای رسیدن به هدفهای مشترک ؛ تشریک مساعی کند . در چنین شرایطی و در ارتباط با سایر افراد جامعه و خانواده است که هر کس ناگزیر باید به نوعی سازگاری رضایت بخش دست یابد و به همین دلیل است که مشکلات و موانع سازگاری انسان از حیات اجتماعی و خانوادگی او سرچشمه می گیرد (مورینو 1975 ؛ به نقل از مهرآبادی 1385) .
خانواده به عنوان بنیادی ترین نهاد اجتماعی ؛ نیاز به ایجاد در روابط زناشویی پر داوم دارد . تحقق این رابطه ؛ مستلزم دستیابی به اهداف زندگی مشترک است . خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی ؛ همچون دیگر نهادهای اجتماعی در حال پیچیده تر شدن است ؛ به طوری که عضویت و تداوم زندگی در آن توسط یک زوج ؛ مستلزم مهارتهایی بسیار بیشتر از دوران گذشته است . فقدان این مهارتها بخصوص ابراز احساسات مطلوب بین زوجین موجب افزایش نارضایتمندی زناشویی و نتیجتاً طلاق شده است ( نور الهی 1382 ) .
روابط رضایت بخش زناشویی برای زن و شوهر و فرزندانشان و نیز افزایش انعطاف پذیری انها در برابر فشارهای زندگی مشکلات ارتباطی عامل عمده ای در بروز بیماریهای روانی و جسمانی هستند . ( هالفورد، ترجمه تبریزی و همکاران 1384 ) .رضایت زناشویی یک مقوله چند بعدی است و به عوامل زیادی وابسته است که به شرط مهیا بودن این عوامل قابل دست یابی است . پژوهش های زیادی برای شناسایی مؤلفه های رضایت زناشویی انجام گرفته است که از این مؤلفه ها می توان به کیفیت ارتباطات ؛ صمیمیت در روابط جنسی ؛ اعتماد ؛ احترام متقابل ؛ تفاهم همدلانه و برابری اشاره کرد ( برین و مکی1995 و لوتز 1990 ؛ رابینسون وفنل 1993 ،به نقل از مهانیان خامنه ، 1382). مجموعه ای از سبک های ارتباطی مثبت مانند بیان و ابراز همدلانه و مناسب احساسات با رضایت زناشویی همبستگی دارد و حال آنکه بسیاری از زوجین که در زندگی زناشویی با هم اختلاف دارند ؛ در برخورد با روابط فی مابین تنها متوجه اشکالات می شوند و آنچه را که دوست ندارند؛ می بینند و از درک این که برای انجام سبک های ارتباطی مثبت (ابراز احساسات ) چه کاری از آنها ساخته است ؛ عاجزند ( اربابان اصفهانی ؛ 1385 ) .
تحقیقات نشان می دهد که رضایت زناشویی از عوامل مؤثر در برخورداری از رابطه ای مطلوب بین زن و شوهر است در این رابطه توانایی ابراز احساسات زن و شوهر در رضایت زناشویی آنان نقش حیاتی دارد . ( نوابی نژاد 1380 ) .
زوجین در جامعه امروزی برای برقراری و حفظ روابط صمیمی و در ابراز صحیح احساسات از جانب همسرشان به مشکلات فراگیر و متعدد دچارند . بدیهی است که مشکلات موجود در ابراز صحیح احساسات و درک ان از طرف زوجین و در کنار عوامل متعدد دیگر از قبیل ( عوامل اقتصادی ؛ فرهنگی ؛ اجتماعی و . . . ) اثرات نامطلوبی بر زندگی مشترک آنها می گذارد که می توان به کمبودهایی در توانایی خود اگاهی ؛ خویشتن داری ؛ همدلی ؛ توانایی تسکین دادن به یکدیگر اشاره نمود ؛ و این معضل سبب پریشانی روابط زناشویی آنها شده و احساس رضایت و خشنودی از زندگی زناشویی را در انان کاهش می دهد و بطور منطقی هر چه نارضایتی از زندگی مشترک بیشتر باشد احتمال طلاق و جدایی افزایش می یابد که همین مسئله یکی از دلایل مراجعه فراوان درمان جویان به مراکز مشاوره می باشد . ( مهانیان خامنه 1382 ) .متخصصان مشاوره و درمان مشکلات زناشویی و خانواده کوشیده اند تا راهکار ها و مدلهایی برای افزایش ابراز احساسات و بالا بردن رضایت زناشویی از جمله درمان گروهی تحلیل رفتار متقابل ( TA) را ارائه کرده اند و ما در این پژوهش می خواهیم میزان اثر بخشی این نوع درمان گروهی را بر افزایش ابراز احساسات و رضایت زناشویی در بین زنان متاهل شهر تهران مورد بررسی قرار دهیم.
اهمیت و ضرورت پژوهش :
شکست در برقراری ارتباط ؛ یکی از رایج ترین مشکلاتی است که از سوی همسران ناراضی ابراز می شود . اگر چه این باور همگانی سالهاست که پذیرفته شده است . ولی پژوهشگران درستی آن را در عمل به تازگی بررسی کرده اند . نتایج این پژوهش ها نشان می دهد که دشواری های ارتباطی تنها علت اختلافهای زناشویی نیست ؛ با این حال ؛ مشخص کننده ی روابط همسران پریشان است و به نظر می رسد که مشکلات موجود را تشدید می کند (برنشتاین،ف،اچ ؛ ترجمه پور عابدی 1380) .
عصر حاضر دوران روابط پیچیده انسانی است که در آن پدیده های مربوط به واکنش ها در مسیر فشارزای خاص خود در جریان است . این روابط پر پیچ و خم و درهم آمیخته اگر مورد بررسی علمی قرار نگیرند مشکلات بسیاری بوجود می اورند که نه تنها این
مشکلات اثرات مخربی بر خود شخص دارد بلکه اثرات مهلکی را بر خانواده ها خواهد داشت . تحلیل رفتار متقابل نظریه ای است که با کاربرد آن می توان گامهای مؤثری در شناخت و درمان شخصی و رشد روحی روانی برداشت . همچنین این نظریه در بهبود روابط انسانی اثرات مثبت مؤثری دارد .
( استوارت ؛ به نقل از دادگستر 1385 ) .
نظریه تحلیل رفتار متقابل بخصوص با فرهنگ پر بار و بالنده ما هم نوایی و هم سوئی دارد در نتیجه کاربرد آن را در بهبود و رفتارها و روابط انسانی به وضوح می توان مشاهده کرد .
بررسیهای انجام شده در ایران و سایر کشورها نشان میدهد شیوع بیماریهای روانی در زنان بیشتر از مردان است . بنابر یافته های این پژوهشها میزان شیوع اختلالهای روانی در زنان 2 تا 3 برابر مردان گزارش داده شده است . زنان نسبت به مردان نشانه های بیشتری را مشاهده می کنند زیرا بیش تر به فکر سلامتی خود هستند و بیش تر برای دریافت دانش های بهداشتی مشتاقند . شاید به این دلیل که مسئولیت سلامت خانواده را سالیان سال عهده دار بوده اند . زنان بیش از مردان از خدمات بهداشتی و درمانی استفاده می کنند . در صد بالای مراجعه کنندگان زن به مراکز بهداشتی ؛ مشاوره ای و درمانی این مطلب را تأیید می کنند . ( نوابی نژاد 1385 ) .
اگر چه شرح نظریه ” تحلیل ساختاری ” و ” تحلیل رفتار متقابل ” پیچیده می نماید به کارگیری آنها تنها مستلزم دانستن شش واژه است : واژه های ” روان برونی ” و ” روان جدید ” ؛ ” روان قدیمی ” به عنوان دستگاههای روانی تلقی می گردند
که از لحاظ پدیده شناسی به صورت ” حالت من ” نشان داده می شوند . روان برونی ” حالت من تشخیص دهنده ” روان جدید حالت ” من داده پردازی شده ” روان قدیم ” من واپس رونده ” که به زبان عامیانه این انواع ” حالت من ” را ” والد ” ؛ ” «بالغ » ” و ” کودک ” می نامیم . این سه اصل ؛ اصطلاحات کلی تحلیل ساختاری شخصیت را تشکیل می دهند ( برن ؛ به نقل از فصیح 1374 ) .
حالت ” من کودکی “مجموعه ای از احساسات ؛ نگرشها و طرحهای رفتاری است که بقایای از دوران کودکی خود فرد هستند . حالت ” من والدینی ” مجموعه ای از احساسات ؛ نگرشها و طرحهای رفتاری هستند که ویژگی هایی مشابه همین در والدین هم وجود دارد . حالت “من «بالغ » ” به وسیله مجموعه ای از احساسات ؛ نگرشها و طرحهای رفتاری خود مختار و مستقل توصیف می شود که با واقعیت موجود تطبیق و هماهنگی دارند ( شفیع آبادی 1385).
با توجه به اینکه در ایران در مورد تحلیل ارتباط محاوره ای برن تحقیق زیادی صورت نگرفته بویژه در مشکلات خانوادگی ؛ پژوهشگر حاضر سعی بر آن دارد که مشخص کند که آیا درمان گروهی با تکیه بر رویکرد تحلیل ارتباط محاوره ای (TA) برن بر بهبود شیوه های ابراز احساسات و در نتیجه رضایت زناشویی تأثیر دارد ؟ .
در زندگی مشترک ؛ غالباً به هنگام مواجه با مشکلات احساس ناکامی ؛ تحقیر و . . . احساسات و هیجانات به جای عقل و منطق بر همسران غلبه می کند ؛ لذا شناخت و هدایت راههای صحیح ابراز احساسات برای حفظ روابط زناشویی بسیار مهم است . نتایج تحقیقات حاکی از ان است که “” کفایت های عاطفی ؛ توان تحمل استرس و حل مشکلات روزانه افزایش می دهد و این مهارتهای شخصی می تواند فرد را در مقابله با فشارهای ناگهانی محیطی ؛ موفق سازد “” ( حیاتی ؛ 1386 ) . با توجه به پژوهش های انجام شده در خصوص روابط همسران ؛ به نظر می رسد که نحوه ابراز احساسات می توانند دربهبود رضایت زناشویی مؤثر باشد . ( روابط صمیمانه زوجین نیاز به مهارتهای ارتباطی دارد از قبیل توجه افراد به مسائل از دید همسرشان و توانایی درک همدلانه آنچه که همسرشان تجربه نموده است و همچنین حساس و اگاه بودن از نیازهای او. ( گاتمن و همکاران 1989،ترجمه مصباح و همکاران 1385 ) .بدیهی است که عوامل متعددی می توانند در نارضایتی زناشویی دخالت داشته و آن را تشدید نمایند . وقتی یک زوج در چرخه فزاینده انتقاد ؛ قرار گرفتن در موضع دفاعی ؛ خاموشی گزیدن و افکار منفی و پذیرش مکرر درماندگی هیجانی اسیر شوند ؛ این چرخه به خودی خود منعکس کننده این واقعیت است که در توانایی خود آگاهی خویشتن داری ؛ همدلی وتسکین دادن به خود و به یکدیگر ؛ اختلالی وجود دارد ( گلمن 1995 ) .
بدین ترتیب اهمیت پرورش مهارتها و شیوه های مطلوب و صحیح ابراز احس
