مقدمه
کنفرانس ویدیویی در حال تغییر روش‌های تجارت و ارتباطات است. این فناوری امکان ملاقات رو در رو را بر فراز مرزها مهیا میسازد و راه را برای ارتباط مفید سازنده به همراه تصمیم‌گیری‌های دقیق چه در داخل و چه در خارج سازمان هموار می‌نماید. در حقیقت این یک راه ارتباطی مناسب با امکانات منحصر به فردی است.
در حال حاضر این فناوری بیشتر و بیشتر خود را به عنوان یک ابزار مهم تجارتی نمایان ساخته واز طریق صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها و استفاده بهینه از منابع سازمانی، کمک شایانی به عملیات روزانه سازمانی می‌نماید.
تعریف ویدیو کنفرانس
ویدئو کنفرانس تکنولوژی است برای برقراری کنفرانس ها، جلسات، کلاس ها ... برای اشخاصی که در نقاط مختلف قرار دارند استفاده می شود بدین معنی که سیگنال های صوت و تصویر از طریق خط تلفن، کابل شبکه ،ISDN... انتقال پیدا می کند (از یک نقطه به نقطه دیگر، از یک نقطه به چند نقطه و یا از چند نقطه به چند نقطه) که با استفاده از این تکنولوژی دیگر احتیاجی به سفرهای غیر ضروری نمی باشد.
انواع ویدیو کنفرانس :
ویدئو کنفرانسینگ به دو سیستم تقسیم می شود:
1- Desktop Video Conferencing
2- Group System
سیستم Desktop برای ایجاد ارتباط Video Conferencing در جاهای کوچک (Small Office) استفاده
می شود.با ترکیب تکنولوژی ISDN و کامپیوتر های شخصی کاربران می توانند ملاقات هائی یک به یک با یکدیگر داشته باشند.
Group System را برای اتا ق های بزگ کنفرانس،کلاس های اموزش از راه دور وکلا" Medium and Large office استفاده می شود . از این سیستم می توان برای Multiple Conferencing با استفاده از سیستم هائی با استاندارد (ISDN) H.320 و (ip/Lan) با استاندارد H.323 استفاده کرد .
مزایای کنفرانس ویدیویی
* بدون اینکه دفتر کار خود را ترک نمایید میتوانید ارتباط مداوم با شرکاء، کارکنان و مشتریان داشته باشید.
* امکان ملاقات‌های اضطراری فراهم میشود تا در اسرع وقت، موارد ضروری بحث و گفتگو قرار گیرد سپس تصمیم‌های فوری اتخاذ شود.
* قابلیت صوتی و تصویری بالای این فناوری، امکان عمل و برخوردی مانند ملاقات حضوری ارائه میدهد.
* از طریق صرفه‌جویی در وقت و منابع مالی و انسانی، کنفرانس ویدیویی تاثیرات مثبتی بر کارروزانه و کیفیت زندگی شما میگذارد .
* برداشتن فاصله های جغرافیایی
* تعامل و تبادل اطلا عات با سازمان ها ، شرکت ها ، دانشگا ه های بین المللی
* بهبود روابط خارجی مدیران سازمان های مختلف و امکان برقراری جلسه از محل دفتر انان
* رفع مخاطرات ناشی از سفر
* امکان حضور در جلسات متعدد در یک روز کاری
• هدایت عمل‌های جراحی از راه دور
• تشکیل کلاس‌های آموزش از راه دور و استفاده از امکانات آموزشی، واقع در نقاط مختلف جهان
• برقراری ارتباط بین سالن‌های کنفرانس واقع در محل‌های مختلف
• امکان تبادل اطلاعات با متخصصین خارج از کشور
• کاهش فاصله ها با ایجاد ارتباط صوتی و تصویری بدون محدودیت زمانی و مکانی
• افزایش میزان در دسترس بودن کارشناسان و مدیران
ویژگی های مراکز ویدیو کنفرانس
• قابلیت نمایش هم زمان سایت خود و سایت مقابل در یک تصویر
Doual streaming video • : امکان ارسال دو تصویر زنده به صورت هم زمان ازسایت مبدا و تفکیک دو تصویر و نمایش انها بر روی دو مانیتور
• امکان ارسال و دریافت فایل جهت به اشتراک گذاشتن اسناد گوناگون و ارسال و دریافت اطلاعات گرافیکی در حین انجام یک کنفرانس تصویری
• Audio and Video streaming : امکان ارسال صوت و تصویر به طور زنده و یک طرفه بر روی شبکه برای افرادی که به طور مستقیم در کنفرانس ویدیویی شرکت ندارند . این افراد می توانند با وارد کردن کلمه رمز صوت و تصویر کنفرانس را به طور زنده از طریق شبکه دریافت کرده و به صورت یکطرفه در کنفرانس شرکت نمایند.
• Echo cancellation : حذف صداهای اضافی و عدم برگشت صدا
Voice tracking camera video • : ردیابی صدای فرد گوینده و تنظیم اتوماتیک دوربین روی سخنگو
• کیفیت فوق العاده صدا وتصویر
Voice activing • : نمایش اتوماتیک تصویر هر سایتی که شروع به صحبت میکند.
• سرعت بالای نمایش تصویر و استفاده از سیستم pal
•امنیت بالا
تاریخچه کنفرانس ویدیویی
کنفرانس ویدیویی از اواسط سال 1970 میلادی وجود داشته است. از آن زمان تا کنون، این فناوری دستخوش تغییر و تحولات زیادی شده است. برای سالیان دراز شرایط به نحوی بود که می‌بایست حتما پهنای باند بالا بر مبنای هزینه‌های زیادی در سازمان وجود داشت تا بتوان از این فناوری استفاده کرد. همین طور هیچ استاندارد خاصی در این صنعت وجود نداشت و دستگاهها فوق‌العاده گران وهزینه‌بر بودند که فقط سازمان‌های دولتی و شرکتهای بزرگ می‌توانستند این هزینه‌ها را تقبل کنند.در حال حاضر اوضاع عوض شده است به نحوی که دستگاهها به صورت جهانی فروش می‌رودو هزینه‌های ارتباطی نیز پایین آمده در عین حال که استانداردهای زیادی در این صنعت به ثبت رسیده، تصاویر صوتی و تصویری با کیفیت بالایی انتقال می‌یابد و نرم افزار را میتوان ارتقاءداد که این خود باعث امنیت بیشتر سرمایه‌گذاری بر روی این فناوری میباشد.از سامانه‌های امروز هر کاربری با اطلاعات ناچیز از دستگاهها نیز می‌تواند به سادگی استفاده کند و بیشتر این سامانه‌ها قابلیت‌های زیادی همچون ارتباطات چند جانبه انتقال فایل‌های رایانه شخصی و تصاویر ویدیویی از طریق فناوری "دووویدیو" قابلیت دو نمایشگری را دارا هستند.همین طور از سامانه‌های امنیتی پیشرفته‌ای مانند رمزنگاری پیشرفته استفاده میکنند که با توجه 128بیتی می‌تواند کنفرانس را بیش از پیش امن نمایند. پروتکل‌های جدیدی مانند H.264 نیز باعث فشرده‌سازی بیشتر تصاویر ویدیویی پیش از ارسال میگردد که این خود نقش به سزایی درصرفه جویی پهنای باند مورد نیاز خواهد داشت. در اواسط سال 1990 میلادی، اتحادیه بین‌المللی مخابرات (آی تی یو) استانداردهای جهانی را برای کنفرانس ویدیویی تعیین نمود. این استانداردها برای پشتیبانی و کارایی سامانه‌ها با مارک‌های مختلف بود. وقتی دستگاه کنفرانس ویدیویی انتخاب می‌نمایید مهم است که مطمئن شوید بااستانداردهای بین‌المللی موجود همخوانی دارد و فقط تعریف‌های خاصی در حد آن مدل را شامل نمی شود. سامانه ها ییکه همخوانی لازم با استانداردهای(آی تی یو) را ایجاد نمایند فقط می‌توانند با دستگاههایی از همان نوع ارتباط داشته باشند. اما بالعکس سرمایه‌گذاری در یک سامانه با
استانداردهای بین‌المللی باعث میشود که شما مطمئن باشید :
* به آخرین فناوری روز تجهیز شده است .
* کیفیت تصویری مناسبی در تمام سرعتهای انتقال داده ها به شما ارائه می دهد .
* پس از مدت زمان کوتاهی از بین نمی رود .
* به راحتی می تواند با دستگاه‌های دیگر که از آن استانداردها پیروی میکنند نیز ارتباط ایجاد کند .
با توجه به استانداردهای بالای کنفرانس ویدیویی موجود، این صنعت در حال حاضر دارای رشد40 درصدی در سال است و دلیل آن نیز آگاهی بیش از پیش کاربران با قابلیت‌های این فناوری و طرق مختلف بهره‌وری از آن به عنوان یک ابزار قوی ارتباطی در سازمان‌ها و تجارت‌های خویش است .
کنفرانس ویدیویی در ایران
سابقه برپایی مراکزویدیو کنفرانس در ایران به سال 1377 بر می گردد. در ان سال شهرهای مشهد,بابل,تبریز,اصفهان, شیراز , اهواز با مرکزیت تهران در این شبکه قرار گرفتند و به تدریج شهر های همدان و ارومیه نیز به شبکه سراسری ویدیو کنفرانس کشور پیوستند.در طی این مدت متجاوز از دو هزار جلسه از طریق مراکزویدیو کنفرانس برگزار شده است که عمدتا جلسات داخلی وزارت ارتباطات , مخابرات استان ها , مراکز اموزش مدیریت دولتی و سازمان بهزیستی و... را شامل می شود.
کنفرانس ویدیویی در استان خراسان ( رضوی ، شمالی ، جنوبی )
درحال حاضر در استان خراسان 14 سایت ثابت و 6 سایت سیار ویدیو کنفرانس ایجاد شده است و این سیستم در شهرستان های نیشابور , بیرجند , سبزوار, قوچان ,کاشمر , تربت حیدریه , تربت جام , فردوس , گناباد , سرخس و.... فعال بوده و علاوه بر سایت مرکزی و 3 سایت در مشهد تعداد 6 سایت دیگر با قابلیت سرویس دهی به هر منطقه ای که متقاضی بخواهد ایجاد شده است که امکان برگزاری گردهمایی و جلسات اداری , کلاس های اموزش و... از راه دور به صورت صوتی و تصویری برای بخش های دولتی و غیردولتی فراهم اورده است. سیستم یکپارچه ویدیو کنفرانس شرکت مخابرات خراسان رضوی با بهره گیری از دوبستر انتقال اینترنتی وخطوطمایکروویو(E1,IP) با کیفیت فوق العاده صداوتصویر امکان برقراری ارتباط با 30 نقطه کشور را داراست. سرعت بالا , نمایش اتوماتیک تصویر هرسایتی که شروع به صحبت می کند, امکان نمایش 16 تصویر مجزا وهمزمان ,امکان اتصال به رایانه های PC,LAP TAB,پشتیبانی همزمان از 3 مانیتور مجزا,ردیابی صداوتصویر فرد گیرنده به طور خودکار, عدم پژواک صداو... از دیگر ویژگی های سیستم یکپارچه ویدیو کنفرانس شرکت مخابرات خراسان رضوی است . این سایت ها با سرمایه گذاری بیش از6میلیاردو210 میلیون ریال ایجاد شده است و هزینه استفاده ازویدیو کنفرانس بر حسب فاصله بین مراکز به طور متوسط دقیقه ای 15 هزار ریال محاسبه شده است .
ساختار سامانه‌های کنفرانس ویدیویی
اجزا اصلی یک سامانه کنفرانس ویدیویی عبارتند از : دوربین، میکروفون، صفحه نمایش، بلندگو وکدک.
دوربین و میکروفون، تصویر و صدا را در یک واحد تهیه میکنند. سپس کدک این تصویر و صدا را تبدیل به سیگنال‌های دیجیتالی میکند و آن را قبل از ارسال بر روی شبکه، فشرده میکند. درطرف دیگر، کدک این سیگنال‌ها را به حالت اولیه باز می‌گرداند و تصویر را به صفحه نمایش وصدا را به بلندگو می‌فرستد. این مراحل به نظر پیچیده می‌آید ولی کاربر هیچ کدام از این مسائل رااحساس نمی‌کند. فقط کافی است که کاربر شماره را وارد کرده و دگمه برقراری ارتباط را فشاردهد.
میکروفن
سیستم های ویدئو کنفرانس شامل میکروفن های رومیزی (Table Type) می باشد که صداها را ضبط کرده و به Codec می فرستد تا به مقصد برسد.
نمایشگر
LCD/DLP Projector ,Plasma Display Monitor ,XGA Computerو Video Monitor
این وسایل تصویری برای نشان دادن تصاویری است که از Codec دریافت می کند.
1 (ISDN System)NT-
این دستگاه سیستم ISDN را به سیستمی تبدیل می کند که برای ویدئو کنفرانسینگ قابل تشخیص باشد تبدیل می کند.
Network Connection
بخشی که باعث برقراری ارتباط بین site های مورد نظر می باشد که می تواند از طریق خطوط تلفن ، ISDN و یا شبکه (LAN,WAN) .
WEBCAM
سیستم ویدئو کنفرانس شامل دوربین های دارای زوم ، کنترل دار می باشد دوربین اشکال، افراد حاضر در کنفرانس را ضبط کرده و به Codec می فرستد تا مقصد برسد.
انواع WEBCAM ها
در بازار انواع مختلفی از WEBCAM وجود دارد که از میان انها میتوانید به انتخاب بپردازید . از جمله شرکت هایی که در زمینه تولید WEBCAM از شهرت خوبی برخوردارهستند می توان به , LOGITECH,VEO CREATIVE LABS اشاره کرد. Webcam های شرکت LOGITECH دو مدل QUICK CAMEXPRESS و CAM
MESSENGER QUICK راعرضه میکند . این WEBCAM ها میکروفن هم دارند .
شرکت VEO محصولات گوناگونی در زمینه ویدیو کنفرانس عرضه کرده است . این شرکت قبلا XIRLINK نام داشت وممکن است شما محصولاتی را تحت نام قبلی این شرکت مشاهده کنید . ازجمله WEBCAM هایی که محصول شرکت VEO هستند می توان به مدل های Stingray, Connect اشاره کرد. شرکت CREATIVE LABS نیز WEBCAM
میکروفن دار Campro را عرضه میکند . این WEBCAM دارای قابلیت های مختلفی چون فوکوس خودکار می باشد. ، دوربین های دیجیتال دارای یک سنسور بوده که نور را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می نماید . سنسورهای استفاده شده در اکثر WEBCAM ها، از نوع CCD)))Charge Coupled Device) می باشد . در تعدادی دیگر از WEBCAM ها ازتکنولوژی نیمه هادی)) CMOS)complementary metal oxide semiconductor) استفاده می شود. با اینکه سنسورهای CMOS ، تصاویر دیجیتال با کیفیت مطلوبتر را ارائه می نمایند ودر آینده متداولتر خواهند شد ، ولی نمی توان ادعا نمود که تکنولوژی فوق جایگزین سنسورهای CCD در WEBCAM ها خواهد شد . CCD ، مجموعه ای بسیار کوچک از دیودهای حساس به نور بوده که مسئولیت تبدیل تصویر ( نور ) به الکترون ( سیگنال های الکتریکی ) را برعهده دارند . دیودهای فوق ، photosites نامیده می شوند . هر photosite ، حساس به نورمی باشد.
برخی ویژگی ها ی مهم Webcam
از مهمترین ویژگی های مرتبط با Webcam ، می توان به موارد زیر اشاره نمود :
دقت: هر اندازه تعداد پیکسل های یک تصویربیشتر باشد، تصویر مذکور واضح تر است
اندازه،وزن و طرح: برای برخی از کاربران اندازه و وزن دوربین ببشتر از میزان دقت آن اهمیت دارد( حمل آسان دوربین ) .استفاده از دوربین های کوچک آسان می باشد ولی بدلیل کوچک بودن صفحه و دکمه های کنترل کننده آن ، ممکن است به مرور زمان تبعات و مشکلات خاص خود را بدنبال داشته باشد .
عدسی زوم : دوربین های ارزان قیمت، اغلب فاقد لنزهای نوری می باشند. اگر مجبور به انتخاب بین دوربین های دارای لنزهای نوری و یا دوربین های با دقت بالا می باشیم ، پیشنهاد می گردد ، دوربینی انتخاب گردد که دارای لنز نوری باشد.. لازم است به تبلیغاتی که در رابطه با لنزهای Webcam و میزان عملکرد آنان می شود ، دقت لازم نیز صورت پذیرد.تعداد زیادی از تولید کنندگان ، زوم لیزری ( حرکت لنز بمنظور بزرگنمائی تصویر ) را با زوم دیجیتال ( تعداد اندکی پیکسل را می تواند capture نماید ) ، ترکیب و اعلام می نمایند .
تمرکز دستی: برای گرفتن تصاویر از فاصله بسیار نزدیک و یا در مواردیکه امکان تتنظیم اتوماتیک وجود ندارد ،استفاده از پتانسیل های ارائه شده بمنظور تنظیم دستی دوربین ،کمک مناسبی بمنظور اخذ تصاویر واضح را ارائه می نماید. در برخی دوربین ها امکان استفاده از تنظیم دستی وجود نداشته و در چنین مواردی می توان از دوربین مورد نظر صرفا" در فواصل
محدودی استفاده بعمل آورد .
باطری ها: در Webcam از یک و یا چند نوع باطری استفاده می گردد. باطری نوع AA ،هم بصورت قلیایی غیر قابل شارژ و هم بصورت قابل شارژ موجود می باشد . باطری های ظرفیت بالا CRV3 و یا باطری های قابل شارژ ، نمونه هائی دیگر از باطری های قابل استفاده در Webcam می باشند. باطری Webcam بسرعت مصرف و استفاده می گردد.
( خصوصا" باطری های قلیائی ) . طول عمر باطری Webcam ها ارتباط مستقیمی با قیمت آنان ندارد . مثلا" ممکن است دوربین هایی با قیمت ارزان ، دارای باطرهائی با عمرمفید بمراتب بیشتری نسبت به دوربین های گرانقیمت باشند.
تنظیمات نوردهی: تمامی Webcam ها، امکان استفاده اتوماتیک را فراهم می نمایند ، درچنین مواردی کافی است از یک دکمه از قبل تعبیه شده که تمامی پارامترهای لازم بمنظور اخذتصاویر را بصورت پیش فرض در نظر می گیرد ، استفاده گردد. استفاده از دوربین هایی که دارای دیافراگمی جهت تنظیم میزان ورود نورمی باشند ، بمراتب مطلوبتر خواهد بود. با استفاده از دوربین های فوق و تنظیم فاصله لنز و یا مدت زمان باز بودن دیافراگم ، بقیه تنظیمات بصورت اتوماتیک در نظر گرفته خواهد شد.
منوها: در زمان انتخاب یک Webcam ، لازم است به امکانات ارائه شده بمنظور تنظیم دقت ، حالت و سایر موارد دیگر نیز دقت گردد . وجود امکانات مناسب در خصوص مشاهده سریع تصاویر گرفته شده نیز از مزایای یک Webcam محسوب می گردد. وجود دکمه های زیاد بر روی دوربین علاوه بر اتلاف زمان ، تنظیم و دسترسی به تصاویر گرفته شده رامشکل می سازد.هر اندازه تعداد دکمه های یک دوربین بیشتر باشد ،منوهای مرتبط با آن نیز افزایش خواهد یافت .
یک WEBCAM منا سب
فرمت ظاهری و بدنه Webcam باید به گونه ای باشد که بتواند به راحتی برروی مانیتور قرار گیرد . لازم است Webcam به گونه ای برروی مانیتور بسته شود که هنگام ویدیو کنفرانس از روی ان سرخورده و به پشت مانیتور نیافتد. بسیاری از Webcam ها در محل اتصال خود به مانیتور دارای پایه های گردانی هستند که با استفاده ازان پایه میتوان جهت دوربین Webcam را به راحتی تغییرداد . Webcam هایی که برای کامپیوتر های کتابی استفاده میشوند معمولا دارای یک قطعه نصب شونده هستند که به بالای صفحه کامپیوتر کتابی قلاب میشود. بیشتر Webcam ها از طریق USB به کامپیوتر وصل میشوند. بعضی از Webcam های جدید تر از اتصالات USB 2.0 ویا Fire Wire استفاده میکنند . سرعت این اتصالا ت نسبت به رابط USB 1.1 بیشتر است . البته اگر میخواهید ویدیو کنفرانس تان راازطریق یک اتصال شماره گیر برگزار کنید دیگر نیازی به رابط سرعت بالای USB 2.0ندارید ومی توان از USB 1.1 نیز استفاده نمایید , چون اتصال شماره گیر از انتقالات داده ای که حجم بالایی دارند پشتیبانی نمی کند.
علاوه بر رابطی که Webcam از ان استفاده میکند , خوب است که هنگام تهیه یک Webcam جدید مسایل دیگری چون طول سیم Webcam , وجود میکروفن ونرم افزاری که برای برقراری ویدیو کنفرانس تان به ان نیاز دارید را نیز مد نظر قرار دهید . طول سیم Webcam باید به قدرکافی بلند باشد تا هنگام قرار گرفتن بر روی مانیتور کشیده نشود و کم نیاید . هم چنین سیم های کوتاه باعث میشود که شما نتوانید جهت دوربین Webcam را انگونه که دوست دارید تنظیم
کنید. ضمنا اگر میکروفن ندارید دقت کنید که Webcam ی که تهیه میکنید دارای میکروفن باشد.همچنین باید بدانید که از چه نرم افزاری برای برقراری ویدیو کنفرانس استفاده کنید . نرم افزاری که انتخاب میکنید باید با Webcam تان سازگار باشد.
یافتن نرم افزار مناسب
نرم افزارهای مختلفی در زمینه ویدیو کنفرانس وجود دارد که شامل نرم افزار های رایگان ,حرفه ای و گران هستند . حتی بعضی از سرویس های پیغام رسانی فوری مانند Windows Messenger و Yahoo!Messenger از ویدیو کنفرانس پشتیبانی می کنند.معمولا اعضای یک ویدیو کنفرانس باید از نرم افزار یکسانی استفاده کنند . البته تعدادی از نرم
افزارهای جدید با استانداردهای H.323 و H.324 سازگار هستند که این ویژگی به اعضای ویدیو کنفرانس اجازه می دهد از نرم افزارهای مختلفی بهره ببرند . اگر بخواهید نرم افزاری متفاوت با انچه که اعضای ویدیو کنفرانس دراختیار دارند به کار ببرید در ان صورت هم باید نرم افزار شما وهم نرم افزار سایر اعضا با استانداردهای H.323 و H.324 سازگار باشد .
برای اگاهی از این موضوع باید مستندات و یا فایل اطلاعات ان برنامه را مطالعه کنید, اما برای رهایی از مشکل سازگاری و یا عدم سازگاری خوب است همان نرم افزاری که سایر اعضای ویدیو کنفرانس استفاده می کنند را به کار ببرید , به همین دلیل قبل از تهیه نرم افزارباید با اعضا ارتباط برقرار کرده و از نرم افزاری که انها استفاده می کنند مطلع شوید.
بعضی نرم افزارها علاوه بر انتقال سیگنال های صوتی و تصویری , قابلیت های دیگری را نیزدارا هستند . از جمله این قابلیت ها میتوان به Whiteboard , دسترسی اعضا به کامپیوتر های یکدیگر و اجرای برنامه های موجود برروی سیستم انها اشاره کرد . منظور از Whiteboard, صفحه ای است که به اعضا اجازه می دهد سند به خصوصی را مشاهده کرده وبه ویرایش وتغییر ان سند بپردازند . یکی از مسایل دیگری که باید مد نظر بگیرید این است که نرم افزارتان از چه قابلیت های صوتی پشتیبانی می کند.
در این میان دو نوع قابلیت صوتی وجود دارد : Half duplex (دو طرفه غیر هم زمان ) و Full duple (دو طرفه هم زمان) . نرم افزار هایی که Half duplex هستند به اعضای کنفرانس فقط اجازه ی صحبت کردن نوبتی را می دهند . یعنی باید سخنان اولین کاربر تمام شود تا کاربر دوم بتواند شروع به صحبت کند. اما . نرم افزار هایی که Full duplex هستند
به اعضای ویدیو کنفرانس شرایط طبیعی را فراهم می کنند و اعضا می توانند همزمان با یکدیگر به سخن گفتن بپردازند . همانطور که شنیدن صدای تمام اعضا به طور همزمان می تواند بر تجارب وکیفیت ویدیو کنفرانس تاثیر به سزایی داشته باشد , دیدن تصاویر اعضا نیز می تواند پیرو چنین رویه ای باشد , یعنی بعضی از نرم افزارها به شما اجازه می دهند که در هرلحظه فقط تصویر یکی از اعضا را مشاهده کنید.
از جمله نرم افزارها ی معروفی که برای ویدیو کنفرانس استفاده میشود می توان به برنامه ی NetMeeting ( محصول میکرو سافت ) اشاره کرد . از دیگر نرم افزارها ی ویدیو کنفرانس Windows Messenger ( محصول میکرو سافت ) و Yahoo ! Messenger 5.5و همچنین Team View(Reality fusion ) را می توان نام برد. برنامه ی Windows Messenger
بخشی از ویندوز xp است ولی با این وجود میتوان برنامه های Windows Messenger و NetMeeting هر دو دارای قابلیت هایی همچون Whiteboard و به اشتراک گذاری برنامه هستند .
برنامه Windows Messenger تحت ویندوز XP قابل استفاده است . علاوه بر این کاربر باید یک حساب Microsoft.NET نیز داشته باشد . برنامه TeamView به کاربران اجازه می دهد که همزمان با یکدیگر گفتگو کنندو بر روی صفحه مانیتور تصویر 6 نفر از اعضا ظاهر شود. با این برنامه می توان تعداد اععضای ویدیو کنفرانس را به 250 نفر رساند.
کدک ویدئو کنفرانس (Codec) :
Codec مغز و قلب ویدئو کنفرانس می باشد،این سیستم معمولا درون اصلی جعبه دوربین قرار می گیرد، صدا و تصویر را از دوربین و میکروفن گرفته و آنها را فشرده می کند و به خط تلفن و یا کابل شبکه می فرستد و نیز سیگنال های صوت و تصویر را می گیرد و پخش می کند.
آشنایی با کدک های تصویر (Video Codecs)
یکی از مهمترین مباحث در بخش تصویر انتقال و آرشیو آن میباشد. با توجه به اینکه تصاویر خام که
بصورت دیجیتال می‌باشند دارای حجم زیادی از داده می‌باشند، انتقال و آرشیو آنها مشکل میباشد.
تکنیک‌های مختلفی برای کم کردن حجم داده یا فشرده سازی در حوزه تصویر دیجیتال بوجود آمده
است. این نکته قابل ذکر میباشد که فشرده سازی یک تصویر باعث از بین رفتن مقداری ازاطلاعات
تصویر میشود، در نتیجه تصویر کد شده نسبت به تصویر اصلی دارای کیفیت پایین‌تری میگردد.
امروزه کدک های مختلفی بوجود آمده که با توجه به سیستم بصری انسان و تجزیه و تحلیل اطلاعات
تصویر، داده‌هایی که سیستم بصری انسان نسبت به آن حساسیت کمتری دارد حذف و اطلاعات
باقیمانده را نیز با انجام فرمولهای پیچیده فشرده میسازد.
کدک‌های خانواده Mpeg
کدک های خانواده(( (Mpeg (Moving picture Experts Group یکی از گسترده ترین انواع کدک هستند که دارای سطوح مختلف برای کاربردهای گوناگون می‌باشند. کدکMpeg4 در این بین از حیث تنوع بسیار گسترده تر میباشد. بطوری که هم تصاویر را بگونه‌ای کد میکند که قابل انتقال بر روی خطوط Dial-up باشد و یا بتوان آنها را با تجهیزات hand held ( مانند موبایلها و ساعتهای دیجیتال ) اجرا نمود و یا با bit rate های بالا که کیفیتی در حد broadcast داشته که میتوان آنها را بر روی خطوط پر سرعت انتقال داد و یا توسط تجهیزات home theater ( مانند DVD player ) اجرا کرد. کدک‌های Mpeg4 گوناگون توسط شرکتهای مختلفی بوجود آمده که از جمله آنها میتوان به WMV ,FFDSHOW ,XVID ,DIVX و... اشاره کرد. که در بین آنها کدک DIVX5.2 از شرکت DIVX و کدک WMV از شرکت مایکروسافت که با به خدمت گرفتن تکنیک‌های پیچیده تصاویری با کیفیت مناسب را با بیت ریت (Bitrate) پایین‌تر ارائه میدهند، قابل توجه میباشد. تصاویر Mpeg4 برای انتقال بر روی خطوطی که دارای سرعت پایین میباشد، مناسبتر هستند.
کدکWMV9 دارای مقادیر از پیش تنظیم شده‌ای میباشد که بر اساس سیستم تصویری که در آن اجرا
میشود( (Pal یا(NTSC) و همچنین خطوط انتقال آن از(( Dial-up تا خطوط پر سرعت که تا حدود یک
مگابیت بر ثانیه می‌باشند) تعریف شده است، این کدک در Premiere Pro بعنوان Adobe Media
Encoder بصورت plugin قرار دارد. یکی دیگر از مزیتهای این کدک آن است که می تواند تصویر کد
شده را مستقیماً از طریق FTP ارسال نماید.
در کدک DIVX5.2 این دسته بندی بر اساس دستگاههایی که تصویر کد شده را اجرا (play) میکنند تقسیم
بندی شده‌اند که به چهار گروه
High Definition ,Home Theater ,Portable ,Handheld
تقسیم می شوند. تجهیزات هر یک از این گروهها توسط شرکتهای مختلفی ساخته و ارائه می شوند و دارای
ظرفیتها و خصوصیات خاصی می‌باشند که این تقسیم بندی نیز بر اساس این محصولات طراحی شده است.
در این نوشته سعی شده تا مفاهیم کلی و نکات عملی در رابطه با این دو کدک توضیح داده شود.
ماکرو بلوکها و حرکت
این کدک ها هر فرم را بصورت یک جدول تقسیم می نمایند که هر یک از خانه‌های این جدول یک ماکرو بلاک نامیده میشود. سپس در هر فرم هر یک از این ماکروبلاک‌ها در فرمهای پیرامون جستجو میشوند. این پردازش به نام جستجوی حرکت یا motion search نامیده میشود. وقتی کدک یک ماکرو بلاک را در فرم فعلی منطبق با یک ماکرو بلاک در فرمهای پیرامون پیدا میکند، مقدار جابجایی را بصورت یک بردار ذخیره میکند بنابراین دیگر لزومی به کد کردن این ماکرو بلاک در فرم فعلی وجود ندارد و فقط این بردار و آدرس این ماکرو بلاک ذخیره میشود که در حجم تصویر کد شده تاثیر قابل ملاحظه‌ای دارد.
انواع فرمها
همانطور که در قسمت قبل گفتیم کدک با جستجوی حرکت، یک بلاک را در فرمهای دیگر جستجو میکند و بجای اینکه آن بلاک را کد کند فقط مقدار همان بردار را ذخیره میکند. ولی بعضی فرمها وجود دارند که لازم است تمام بلاکهای آن کد شوند مانند فرم اول و یا جاهایی از تصویرکه تغییرات کلی در تصویر حاصل میگردد و یا در فاصله‌های معین یک فرم بصورت کامل کد میشود تا بلاکهای بعدی بتوانند بر طبق آن آدرس دهی گردند. این فرمها بعنوان فرم اولیه یا intra frame نامیده میشوند.
فرمهایی که بعضی بلاکهای آن از روی بلاکهای فرمهای دیگر کد میشوند بر دو نوع هستند:
در نوع اول بلاکها فقط از روی فرمهای قبلی جستجو میشوند که به این فرمها فرم پیش بینی شده یا predicted frame و اططلاحاً p-frame گفته میشود. در گروهی دیگر از فرمها بعضی از بلاکها از روی فرمهای قبلی و بعضی از روی فرمهای بعدی جستجو میشوند که بترتیب به آنها بلاکهای پیش بینی شده رو به جلو یا forward-predicted block و بلاکهای پیش‌بینی شده رو به عقب backward-predicted block گفته میشود و بلاکهایی که این دو نوع بلاک در آنها قرار دارد فرمهای پیش بینی شده دو جهته یا Bi-directional predicted frame و اصطلاحاً B-frame نامیده میشود.
کوانتیزر Quantizer
از آنجائیکه وقتی یک تصویر از حالت آنالوگ به دیجیتال تبدیل میگردد، نتیجه حاصله مقداری عدد میباشد و حجم این اعداد بسیار زیاد میباشد. یکی از راههای کم کردن آن تقسیم این اعداد بر یک عدد خاص که عدد کوانتیزه نامیده میشود، میباشد. بدین صورت که بعد از تقسیم و بدست آوردن خارج قسمت، این خارج قسمت بصورت یک عدد صحیح ذخیره میگردد. و چون این خارج قسمت‌ها نسبت به اعداد اصلی کوچکتر می‌باشند بنابراین مقدار داده ذخیره شده کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا میکند.
در هنگام اجرای تصویر دیکدر (یا Decoder) عدد کوانتیزه را در اعداد ذخیره شده ضرب میکند. نتیجه حاصله بعنوان اطلاعات تصویر دیجیتال برای اجرا بدست می‌آید و از آنجائیکه اطلاعات در موقع اجرا با اطلاعات تصویر اولیه متفاوت می‌باشند باعث کاهش کیفیت تصویر میشود. هر چه عدد کوانتیزه بزرگتر باشد، کاهش کیفیت تصویر بیشتر است.
روش‌های کد کردن تصاویر
One Pass
در این روش تصویر بر اساس bit rate ای که انتخاب میشود کد میشود، در این حالت تصویر فقط یک مرتبه کد میشود و تصویر کد شده قابل اجرا میباشد. درکدک یک خصوصیت وجود دارد که هنگام کد کردن شما میتوانید در قسمتهای مختلف تصویر bit rate را در هنگام کد کردن متناسب با نوع تصویر تغییر دهید.
Multipass
در حالت Multipass لازم است که تصویر دو یا چند مرتبه بر اساس bit rate انتخاب شده کد شود. پس از اولین کد شدن تصویر قابل اجرا نمی‌باشد ولی یک LOG فایل تشکیل میشود که به اختصاص bit rate مناسب به فرمهای مختلف در مرحله بعدی کمک میکند. در WMV فقط میتوان تا دو مرتبه عمل Multipass را ادامه داد ولی در DIVX5.2 این عمل را n مرتبه میتوان تکرار نمود، ولی بعد از سومین عمل کدینگ حدود 98 تا 99% تصویر بهینه میشود و تکرارهای بعدی تاثیر چندانی در بهبود کیفیت ندارد.
One Pass Quality Based
این حالت مشابه کد کردن بصورت One Pass میباشد با این تفاوت که در آنجا کیفیت تصویر با اختصاص bit rate مشخص می‌شد و در قسمتهایی از تصویر که دارای جزئیات بیشتر و حرکات سریعتر باشد کیفیت تصویر کاهش پیدا میکند، ولی در این حالت با اختصاص یک عدد کوانتایزر که قبلاً توضیح داده شد تصویر بصورت کیفیت ثابت کد میشود.
این طریقه کد کردن در WMV وجود ندارد و در DIVX5.2 نیز اگر تصویر بدین طریق کد شود دیگر طبق استانداردهای دستگاه‌های DIVX نمی باشد، یعنی تضمینی وجود ندارد که این تصویر در وسایلی که تصویر را پخش میکنند اجرا شود.
قبل از آنکه عمل کدینگ را آغاز کنیم با اعمال چند تکنیک بر روی تصویرمی توانیم کیفیت تصویر نهایی را بهبود بخشیده و عمل کدینگ را سرعت ببخشیم. این عملیات را بطور خلاصه در زیر شرح خواهیم داد:
پردازشها و مراحل قبل از کد کردن(Preprocessing)
برش تصویر (crop)
در بعضی از تصاویر مانند تصاویر wide screen در بالا و پایین تصویر نوارهای مشکی و یا رنگی وجود دارد. در لبه‌هایی که این حاشیه‌ها با تصویر دارند تغییر کنتراست زیادی وجود دارد بنابراین حجم زیادی از اطلاعات برای کد کردن این نواحی مصرف میشود که این نواحی را قبل از عمل کد کردن میتوان برش داد. از موارد دیگری که عمل برش مفید میباشد میتوان به زمانیکه موضوع اصلی در مرکز تصویر است و با حذف حواشی تاثیر چندانی در محتوای آن پیش نمی آید، اشاره نمود.
عمل Deinterlacing
تصاویر آنالوگ بصورت میدانهای زوج و فرد می‌باشند یعنی در یک فرم فیلدهای فرد نمایش داده میشوند و
در یک فرم فیلدهای زوج. اگر تصویر دیجیتالی که به این صورت میباشد را بخواهیم کد کنیم پیچیدگی‌هایی
در عمل کدینگ صورت می‌گیرد که باعث مات شدن تصویر میگردد. البته اگر عمل Deinterlacing نیز
به خوبی انجام نگیرد، همین تاثیر را باقی میگذارد. یکی از بهترین فیلترها که این مورد را انجام میدهد
smart Deinterluciy میباشد که تنها در نرم‌افزار virtual Dub نصب میگردد.
تغییر سایز (resize)
تعداد پیکسلهای یک تصویر PAL استاندارد برابر با 576*720 میباشد، که اگر یک کدک بخواهد این تعداد پیکسل را کد کند هم زمان زیادی صرف میشود و هم حجم اطلاعات زیاد میشود و در birate ثابت کیفیت تصویر افت میکند چون کدک مجبور میگردد که جزئیات بیشتری از تصویر را حذف کند. ولی با عمل تغییر سایز تصویر به صورتی که با تعداد پیکسلهای تصویر اصلی تناسب داشته باشد میتوان کیفیت متناسب‌تری بدست آورد این تغییر سایز در مورد تصاویر PAL بهتر است بصورت 486*640 و یا 288*352 باشد. البته در موقعی که عمل تغییر سایز صورت می‌گیرد باعث بلوکی شدن در تصویر کد شده می گردد که کدک با اعمال فیلتر Deblocking مقداری از این تاثیر را حذف میکند.
رفع نویز منبع
این فیلتر در WMV تحت عنوان Denoise شناخته میشود و فقط میتوان تاثیر این فیلتر را کم و یا زیاد
کرده ولی در DIVX بصورت خیلی گسترده به آن پرداخته شده است. در اینجا فقط یک توضیح کلی در
مورد نویزهای منبع داده خواهد شد، وقتی که یک تصویر از یک وسیله به داخل کامپیوتر ریخته میشود
بستگی به نوع وسیله مثلاً دوربینهای DV، دیسکهای DVD، کارتهای کپچر TV و... مقدار نویز که شامل
دندانه دندانه شدن یا کریستالی شدن (grain)، چشمک زدن و بی ثیاتی رنگ نیز با آن همراه میشود. یک
مزیت فوری این فیلتر preprocessing اداراک بصری بهتر از تصویر میباشد. این فیلتر به دو صورت
فضایی یا محیطی و زمانی (temporal) عمل میکند. فیلتر فضایی یا محیطی به هر پیکسل و پیکسلهای
اطراف آن اعمال میشود، نویز بصورت تغییرات فرکانس بالا بین رنگ پیکسلهای مجاور خود را نشان
میدهد، بنابراین این فیلتر با ایجاد یک فیلتر پایین گذر باعث پایداری در رنگ یک فرم میگردد. نویز
دیگری که در تصاویر بدست آمده از تجهیزات دیگر ایجاد میشود چشمک زدن (بصورت کم و زیاد شدن
رنگ یا نور) پیکسلها در تصویر میباشد که بر خلاف نوع قبل که پیکسلها در یک فرم بودند، در اینجا یک
پیکسل در فرمهای متوالی در نظر گرفته میشود. نویز زمانی (temporal) همچنین به کریستالی شدن یا
پریدگی رنگ تصاویر هنگامی که اجرا (play) میشود، نیز گفته میشود. در اینجا نیز فیلتر پایین گذر بر
روی محل پیکسل در فرمهای مجاور اعمال میشود.
اگر درجه اعمال این فیلترها را زیاد کنیم باعث صاف شدن (smoothing) تصویر میشود. البته در
تصاویری که دارای نویز زیاد میباشد، به اجبار باید مقداری این تاثیر را بپذیریم .
عمل رفع نویز منبع بدلیل آنکه تغییرات فرکانسهای بالا در پیکسلها و فرمهای مجاور را کاهش میدهد، در
بهبود تصویر کد شده بصورت قابل ملاحظه‌ای مؤثر می باشد.
در این قسمت از شرح کدک divx، به طرح تعدادی گزینه ها که بعنوان ابزارهای mpeg4 شناخته می
شوند، می پردازیم. از جمله آنها طریقه کد شدن هر فریم است که می تواند یکی از سه نوع intra frame,
predicted frame, bi directional frame باشد که به ترتیب I, P, B farme شناخته می شوند. در
کدک divx سه طریقه انتخاب مختلف وجود دارد که در اینکه هر فربم به کدام شکل از سه نوع I, P ,B کد
شود تاثیر می گذارد. همچنین در اینجا دو انتخاب دیگر که برای استفاده از Quarter pixel و GMC
است، وجود دارد
کد کردن به صورت Bidirectional
تمام بلاک های فربم های I به صورت کامل کد می شوند، بنابراین دارای بیشترین کیفیت هستند ولی حجم زیادی را اشغال می کنند. در فربم های P بعضی از بلاکها که نسبت به فربم های قبلی تغییر کرده اند به صورت بلاکهای اولیه به صورت کامل کد می شوند، اما بلاکهایی که نسبت به فربم های قبلی تغییر نداشته اند، به صورت فربمهای پیش بینی شده کد می شوند که در حقیقت فقط آدرس آنها را می گیرند. در فربم هایی که به صورت B کد می شوند تعدادی از بلاک ها به صورت بلاکهای اولیه و تعدادی از آنها به صورت بلاک های پیش بینی شده از فربم های قبلی و برخی نیز بصورت پیش بینی شده از فربم های بعدی کد می شوند. بنابراین این نوع از فربم ها داری کمترین حجم از داده ها و دارای پایین ترین کیفیت می باشد.
بسته به نوع تصویر و مقدار فشرده سازی که لازم داریم و همچنین دستگاهی که می خواهیم تصویر کد شده را در آن اجرا کنیم، انتخاب های مختلفی وجود دارد که هر یک بطور اجمال بیان می شوند:
Off •
در این حالت تصویر کد شده فاقد فربم هایی که به صورت B فربم کد شده باشند، است. این حالت برای تصاویری که دارای تغییرات تقریباً سریع می باشند، مناسب تر است. در این حالت بدلیل فقدان فربم های B تصویر کد شده در حجم مساوی با حالتی که تصویر کد شده دارای فربمهای B باشد، دارای کیفیتی پایین تر است.
Adaptive Single Consecutive •
کلمه Adaptive در اینجا به نوع هوشمندی در انتخاب B فریم ها اشاره می کند، به طور مثال اگر در فریمی که یک اسلحه شلیک می کند و آتش ناشی از شلیک اسلحه در یک فریم ظاهر می شود اگر این فریم به عنوان یک فریم B در نظر گرفته شود در تصویر کد شده تقریباً این آتش محو می گردد. به همین دلیل در کدک divx 5.2 در انتخاب B فریم نسبت به مقدار تغییرات نسبت به فریم های پیرامون هوشمندی خاصی صورت می گیرد.
در این انتخاب از روش کد کردن، به غیر از مواردی که همان هوشمندی صورت می گیرد، فریمها به صورت متوالیIBPBPBP… کد می شوند.
Adaptive Multiple Consecutive •
در بعضی از قسمت های یک تصویر ممکن است چند فریم متوالی تقریباً دارای شامل یک صحنه ثابت با تغییرات جزئی باشد در این موارد می توان برای فشرده سازی بیشتر چند فریم به طور متوالی به صورت B فریم کد شوند، به عنوان مثال به صورت IBPBBBPBBP…. البته این انتخاب در صورتی فعال می شود که Divx certified را غیر فعال سازیم.
شماره گذاری فرم ها در تصویر کد شده
به دلیل آنکه فریمهای B در تصویر کد شده دارای بلاک هایی می باشد که از روی فریم های P کد شده اند، بنابراین در هنگام دیکد کردن تصویر باید ابتدا فریم های P و سپس فریم های B دیکد شوند. به همین منظور اگر یک فریم به صورت 1(I)2(B)3(P)4(B)5(B)6(B)7(P)… کد شده باشد طریقه چینش آنها در تصویر کد شده به صورت1(I)3(P)2(B)7(P)4(B)5(B)6(B)… خواهد بود تا در موقع دیکد شدن، ابتدا فریم های P کد شوند، سپس در محل مناسب خود قرار بگیرند.
یک چهارم پیکسل (Quarter Pixcel)
چنانچه قبلاً گفته شد در یک کدک divx در فریم های P و B (اگر وجود داشته باشند) هر بلاک در فریم های مجاور جستجو می شود، در حالت ساده هر بلاک با جابجا شدن یک پیکسل یک پیکسل تمام در جهت های گوناکون جستجو می شود که به این روش Whole-pixel گفته می شود.
در Divx با اعمال یک فیلتر برای هر بلاک یک بلاک مجازی ایجاد می شود که می تواند در هر مرحله از جستجو به مقدار نیم پیکسل جابجا گردد. با انجام این عمل بلاک در جای دقیق تری قرار گرفته . بنابراین فشرده سازی بهتری صورت می پذیرد و تصویر حاصله دارای وضوح بیشتری خواهد بود.
حال اگر عمل جستجو را بتوان با فاصله های کمتر از نیم پیکسل انجام داد، می توان فشرده سازی بهتری را اعمال نمود، ولی هر چه این فاصله کمتر باشد عمل کد کردن طولانی تر خواهد شد و همچنین عمل دیکدینگ نیز دارای پیچیدگی بیشتر خواهد شد. در کدک Divx یک انتخاب برای عمل جستجو به صورت یک چهارم پیکسل قرار داده شده است که با انتخاب این مورد هر بلاک بصورت یک چهارم در فرم های مجاور جستجو خواهد شد ولی این انتخاب در Divx certified قرار ندارد.
این انتخاب در تصاویری که دارای حرکات کند می باشند، بسیار مفید می باشد. مثلاً اگر در یک تصویر perspective یک شئ در حال دور شدن کوچک می شود، استفاده از Qurter pixcel بسیار مفید تر می باشد.
فشرده سازی حرکت عمومی ((Global motion compensation(GMC)
در بعضی مواقع که دوربین در یک تصویر زوم می کند و یا حرکت عرضی و یا گردشی دارد، تعداد زیادی از بلاک ها به اندازه ثابت جابجا می شوند که می توان همه آنها را با یک بردار عمومی در تصویر کد شده ذخیره نمود. در نتیجه این عمل، فشرده سازی زیادی در این نوع از تصاویر حاصل می گردد. این انتخاب نیز بدلیل آنکه دیکدینگ تصویر دارای پیچیدگی زیاد می باشد، جزء Divx certified نمی باشد.
حداقل موارد لازم برای اتاق کنفرانس:
اندازه اتاق 20`×25`
اتاق باید به 14 قسمت که حداقل قسمت بندی پیشنهادی 25 بخش می باشد
جلو نور پنجره ها گرقته شود(در صورت وجود)
صدای آکوستیک ( (Acousticalحداقل باشد
نور چراغ به حد مناسب
حداقل یک دوربین مرکزی
حداقل دو تلوزیون 25"
ترتیب دادن یک ویدیو کنفرانس
ترتیب دادن کنفرانس های حضوری گاهی مشکل به نظر می رسد . از جمله این مشکلات میتوان به دوری راه وهزینه های
مالی مختلفی که صرف اعمالی چون تهیه بلیط هواپیما , رزرو هتل وسایر هزینه ها میشود اشاره کرد. در مورد شرکت های
کوچک , برقراری ویدیوکنفرانس روشی موثر در کاهش هزینه هاست .
ایجاد یک ویدیو کنفرانس ساده کار راحتی است. قبل از انجام هر کاری، اگراز اتصال باند پهن مانند DSL و یا مودم کابلی استفاده می کنید و یا دارای دیوار اتش هستید به مستندات نرم افزار Webcam تان مراجعه کرده وببینید کدام یک از درگاههای سیستم باید باز باشند.بس
دانلود مقاله کنفرانس ویدیویی اولی
