دریا محیطی دائما در تلاطم است که حرکات آن نتیجه حرکات موجی با دوره های متفاوت و جریانهای بزرگ دریائی کم و بیش متحدالشکل می باشد.
الف- حرکات موجی عبارت اند از:
- امواج که دوره آنها بین 3 تا 20 ثانیه است و بلندی آنها به حدود ده متر می رسد.
- امواج کوتاه (با ارتفاع کم) که در بعضی از بنا در دیده می شود، بلندی آنها چندین ده سانتیمتر و دوره آنها از چند ده ثانیه تا چند دقیقه می باشد. این امواج موج چه نامیده می شوند.
- جزر و مد که دوره آن از 12 ساعت تا حدود 18 سال و بلندی آن در بعضی از سواحل به 15 متر می رسد.
این حرکات که به صورت نوسان دوره ای سطح آب دریا مشاهده می شود، جریانهائی دوره ایجاد می کند که نسبت به نوسان آب کم و بیش عقب افتادگی زمانی دارند.
ب-جریانهای بزرگ دریایی را عوامل زیر به وجود می آورند:
- نیروهائی خارج از محیط دریا:بادها، جاذبه ماه و خورشید و کواکب.
- نیروهای مربوط به محیط دریا: تفاوت شوری و یا تفاوت دمای آب دریا.
- جریانهای ناشی از باد ممکن است به حرکات جزر و مد اضافه شده و سطح آب دریا را به مقدار قابل توجهی بالا بیاورد. این پدیده در سواحل ژاپن و تاهیتی و بعضی سواحل دیگر زیاد دیده می شود. آن را به اصطلاح «جزر و مد همراه با موج باد» می نامند.
جریانهای دریایی به مناسبت سرعت کمی که دارند، در اکثر موارد در رژیم سواحل مؤثز نیستند، ولی آب و هوای مناطق ساحلی همواره تحت تأثیر آنها قرار دارد(اثر جریان آب گرم گلف استریم بر سواحل اروپای شمالی و جریان آب سرد لابراتوار بر سواحل امریکا)
پدیده فیزیکی موج
موج در اثر وزش باد بر سطح آب به وجود می آید: موقعی که باد می وزد چین خوردگی در سطح آب ظاهر می شود و به تدریج که بر شدت باد افزوده می گردد، تغییر شکل سطح آب زیادتر شده و پستی و بلندی هائی که ظاهر نا منظم دارند، دیده می شوند، بدون اینکه بتوان مسیری برای این حرکت تشخیص داد(تلاطم سه بعدی). اگر باد ادامه یابد، امواج تشکیل می شود و به سوئی که باد به سمت آن می وزد، پیشروی می کند. تلاطم به تدریج به صورت دو بعدی در می آید و موج استوانه ای مشاهده می گردد. مقطع موج(نیمرخ) به شدت ناقرینه است. بالای موج در زیر باد برامده تر شده و قسمت پائین آن با شیب های کم به قسمت بالائی متصل می شود. پس از آنکه قسمت بالای موج به حد کافی برآمده شد، ریزش کرده و کف می کند و در سطح آب استوانه های کف مجزا از یکدیگر مشاهده می شود.
موجهای ناشی از باد که حالت نوسانات اجباری دارند، به نوبه خود حرکتی در سطح آب ایجاد می کنند که منجر به تشکیل امواج آزاد می شود. این امواج از محل توفان به اطراف منتشر می شوند. درباره امواج آزاد که از موجهای قبلی منظم ترند، بررسی های نظری بسیاری صورت گرفته است.
این نوع امواج عملا نسبت به صفحه قائم گذرا از وسط فاصله دوتاج موج قرینه اند. معذلک، شیب های دو طرف تاج تندتر از شیب های دو طرف ارتفاع موج واقع است) بالاتر از سطح متوسط اب دریا در موقع آرامش قرار دارد.
در واقع، نظم موجهایی که در اثر وزش باد تولید می شوند، نسبی است، زیرا این موجها به دنبال هم با دوره ها و بلندی ها و طول های متفاوت در حرکت اند. ثبت امواج در یک نقطه ثابت نشان داده که ردیف های امواج کم و بیش منظم شامل تعدادی تک موج با مشخصات مختلف اند که در آنها شناخت مقادیر مفهوم دارای مه موج ثبت شده را مشخص نماید، بسیار دشوار است. ولی از طریق کاربرد روش آمار ریاضی توانسته اند امواج را به وسیله قوانین احتمالات نسبتاً ساده که به نظریه توابع
تصادفی مربوط می شوند، مشخص نمایند.
در مواردیکه موج استوانه ای در منطقه با عمق متغیر پیشروی می کند، طول موج و بلندی و جهت آن دچار تغییر می شود، ولی دوره آن ثابت می ماند. این پدیده را انکسار می نامند. اگر پیشروی به سوی ساحلی کم شیب باشد که در آن خطوط تر از به طور محسوس موازی با خط تاج امواج است، از طول موج و در حالت کلی از بلندی آن کاسته می شود و به تدریج که عمق آب کاهش می یابد، موجها تغییر شکل می دهند و برجستگی آنها یعنی نسبت بلندی به طول موج اضافه می شود. اگر
خطوط تر از ساحل موازی با خط تاج امواج نباشد، این امواج یک حرکت دورانی به خود می گیرند تا خط تاج موازی با خطوط تر از گردد. در نتیجه این نوع حرکت است که امواج در اطراف یک جزیره یا دماغه حالت تمرکز به خود می گیرند و بر بلندی آنها به مقدار زیاد اضافه می شود. بر عکس در پیشروی امواج در داخل یک خلیج کوچک دیده می شود که تاجهای امواج گسترده می شوند و از بلندی آنها کاسته می گردد.
هنگامی که امواج به یک جدار قائم به طور عمودی برخورد می کنند، منعکس می‌شوند و با امواجی که به طرف دیوار پیش می آیند، تداخل کرده و یک مجموعه موج متوقف به وجود می آورند که موج ضربه نامیده می شوند. بلندی این امواج تقریبا دو برابر
بلندی امواج اولیه ولی طول و دوره آنها ثابت است.
اگر برخورد امواج با جدار قائم عمودی نباشد و تحت زاویه ای صورت گیرد،انعکاس ان نظیر انعکاس نور است.از ترکیب امواج اولیه و بازگشتی در سطح آب حرکاتی درجا ولی بسیار پیچیده پدید می آید که گفراژ نام دارد.
اگر جدار شیب دار باشد، انعکاس موج به طور کامل صورت نمی گیرد و بلندی امواج متوقف که تولید می شوند، کوچکتر از موردی است که انعکاس کامل باشد.
عبور امواج از یک معبر یا نزدیکی موج شکن سبب حرکت دورانی در تاج آنها
می شود(انکسار). در این شرایط از بلندی موج نیز کاسته می گردد. این پدیده پخش یا گسترش موج نامیده می شود. انکسار در طول موج و دوره تناوب این امواج تغییری پدید نمی آورد.
به طور تقریبی می توان گفت که موج حرکت مداری ذرات آب است که مسیری بسته را طی می کنند. در عمق حداقل بیشتر از طول موج این مسیر دایره است و حرکت بدون انتقال ماده صورت می گیرد. در یک لحظه معین تمام سرعتهای نقاط مختلف واقع بر یک خط قائم یک جهت دارند، ولی شدت این سرعتها از سطح آب به پایین کم می شود. شعاع دایره های مسیر از سطح آب به پائین به صورت توان متغیر
(تابع نمایی) کم می شود. اگر عمق کم باشد، مدارها بیضوی شکل می شوند که محور بزرگ آنها موازی با کف است و طول این محور از سطح آب به پائین به صورت
«تابع نمایی» کم می شود، ضمناً از نسبت محور کوچک به محور بزرگ نیز کاسته
می شود، تا جائی که در کف آب مدار به صورت قطعه خطی در می آید. در واقع، از بررسی دقیق تر موج در آزمایشگاه و در داخل یک محفظه شیشه ای چنین برآمده است که مدار ذرات آب کاملا بسته نیست. حرکت واقعی از روی هم قرار گرفتن حرکت مداری مذکور با یک جریان دیگری پدید می آید که توزیع آن در امتداد خط قائم هم در جهت حرکت و هم در شدت متغیر است. این توزیع که با تلاطم حرکت ذرات تغییر می کند، اهمیت زیادی از نظر نقل و انتقال مواد جامد ساحل تحت اثر امواج دارد.
در مواردی که امواج به ساحلی شیب دار می رسند، به تدریج بر ارتفاع موج اضافه می شود و قسمت بالای آن به طرف جلو متمایل شده و پائین می ریزد و کف سفیدی آشکار می گردد.(این پدیده ریزش موج نامیده می شود) اگر شیب ساحل کم باشد، موج پایین ریخته، بدون اینکه تقارن خود را از دست بدهد،پیش می آید. در تاج موج یک نقطه زاویه ای در حدود ظاهر می شود که ارتفاع آن به اندازه 4/3 ارتفاع موج از سطح آرامش آب بالاتر است. برعکس، اگر شیب ساحل تند باشد، نیمرخ موج تقارن خود را از دست می دهد و ریزش موج با پرتاب آب همراه است.
امواج معمولاً قبل از رسیدن به ساحل چند بار ریزش می کنند و چندین مورد
استوانه ای به وجود می آورند که در طوفانهای بزرگ خطرناک اند، زیرا موج در لحظه ریزش نیروی بزرگی را ناگهان آزاد می کند که ممکن است هم بر ساختمانهای بندری(موج شکن ها) و سواحل و هم بر کشتی ها و قایق ها تأثیرات مهمی داشته باشد.
اندازه گیری مشخصات موج
اندازه گیری بلندی و دوره موج
اندازه گیری دوره موج با ثبت کردن بلندی آن در یک نقطه معین و شمارش تعداد تاجهای موج که در ظرف مدتی معین از آن نقطه گذشته است، انجام می شود، ولی چون ثبت بلندی امواج غالیا روی نوار صورت می گیرد که حرکت آن سرعت ثابتی دارد، از بررسی دقیق این نوار مستقیماً دوره امواج به دست می آید.
بلندی امواج ممکن است مستقیماً اندازه گیری شود و یا از اندازه گیری سایر مشخصات نتیجه گردد.
الف-روشهای مستقیم
روش فرود: قطعه چوب مدوری را که در پایین آن یک وزنه و یک صفحه مربعی
شکل کوچک قرار داده اند، در آب می گذارند. این قطعه چوب قائم می ایستد و وضع آن به طور محسوس نسبت به سطح آرامش آب ثابت است. قرائت تر از آب هر لحظه بر روی درجات چوب مقداری را که آب بالا یا پایین رفته، نشان می دهد.
موج سنج ثبات با جسم شناور:جسم شناوری را در داخل لوله ای قائم قرار داده اند، به طوری که می تواند بدون اصطکاک بالا و پائین رود. قطر لوله کوچک است تا در حرکت آب اختلالی حاصل نشود و لوله با سوراخ های بزرگ با آب دریا مربوط است تا تغییرات سطح آب عینا در لوله منعکس شده و مستهلک نگردد.
هلندی ها دستگاهی ساخته اند که در آن پیشروی نوار ثبت با حرکت جسم شناور صورت می گیرد. بعضی دستگاه های دیگر دارای سیستم مکانیکی ساعت هستند.
موج سنج ثبات با اتصال الکتریکی: این دستگاه از ستونی که در فواصل مساوی مثلا هر ده سانتیمتر یک اتصال الکتریکی دارد، تشکیل شده است. هر دفعه که آب به سطح یکی از اتصال ها می رسد، یک مدار الکتریکی بسته می شود و دستگاه علامتی را ثبت می کند، در گذشته از دستگاه هایی استفاده می کردند که تغییرات سطح آب را به طور مداوم و مستمرا اندازه گیری می کرد، ولی معلوم شد که گیاه های دریائی و صدف ها سبب اشتباه می شوند.
اطلاعاتی که دستگاه های موج سنج ثبات می دهند، به وسیله رادیو تلفنی به طور
خودکار به یک دستگاه ثبات که در خشکی قرار دارد، منتقل می شود و مورد استفاده قرار می گیرد.
موج سنج ثبات با استفاده از امواج بسیار کوچک صوتی یا ماوراء صوتی: دستگاهی را که ماورا صورت(اولتراسون) پخش می کند، در کف دریا قرار می دهند. زاویه پخش خیلی کوچک و در حدود 2 تا 3 درجه است.
امواج ماوراء صوت به طرف سطح آب فرستاده می شود، انعکاس امواج تر از سطح آب را تعیین می کند. این نوع دستگاه ها را در اعماق کم می توان به کار برد.
-عکس برداری هوائی:با عکس هوائی به صورت استریفتوگرافی می توان خطوط تر از سطح آزاد را به دست آورد و در عین حال، طول و دوره موج جهت نزدیک شدن آن را تعیین کرد. عکس ها را می توان از نقطه مرتفعی واقع در خشکی برداشت. در این صورت، عکس ها را باید تبدیل فضائی کرد تا مقادیر صحیح مشخصات امواج تعیین گردد. دقت این روش کمتر از دقت روشهای قبلی است.
ب-روشهای غیر مستقیم
- موج سنج فشاری : تغییرات فشار وارد بر کف دریا را که ناشی از امواج می باشد، اندازه گیری و ثبت می کند. از روی مقدار فشار بلندی موج به کمک روابط استوکس تعیین می شود. مزیت این روش این است که تضاریس منحنی فشار را که در اثر موجهای کوچک ناشی ازیاد به وجود می آیند و به امواج اصلی افزوده می شوند پاک می کند، ولی کاربرد آن را ایجاب می کند که طول موج با اندازه گیری مستقیم یا با حساب تعیین شود.
اندازه گیری طول موج
طول موج را می توان از روی ثبت های سه دستگاه موج سنج ثبات به شرط اینکه دستگاه ها هم زمان(سنکرونیزه) شده باشند، تعیین کرد. به کاربردن این روش پیچیده و مشکل است، ولی علاوه بر طول موج، مبداء ان را نیز تعیین می کند.
- از عکس های هوائی برای تعیین طول موج و مبداء آن استفاده می شود.
- استفاده از رادار طریقه دیگری برای تعیین طول موج است. آنتن آن باید در ارتفاع چندین ده متری مستقر شده باشد تا منطقه ای به حد کافی وسیع را در بر گیرد. رادار باید طول موج خیلی کوتاه(8 میلیمتر) کار کند تا به تغییرات وضع سطح دریا حساس باشد.
حدود مشخصات امواج دریا
در جدول زیر، اصطلاحات و حدود مشخصات امواج در اوضاع مختلف دریا با شماره
کد آنها که در سرویس های آب نگاری بعضی از کشورها(انگلیس و امریکا) به کار برده می شود، داده شده است.
امواج طویل کم ارتفاع
در بعضی بنادر مانند الجزیره، کازابلانکا، کیپ تاون... امواجی دیده می شود که به ندرت نوسان ملایم سطح آب و دوره نوسان از یک تا ده دقیقه است و طول موج به چندین صد متر می رسد، ولی بلندی موج ازچندین ده سانتیمتر تجاوز نمی کند.
این امواج پس از عبور از دهانه ها و معبرها مانند سایر امواج پخش نمی شوند، بلکه در داخل محوطه بندر تا اسکله ها پیشروی می نمایند و کشتی هائی را که توقف کرده اند، دچار حرکت نوسانی می کنند. نیروهائی که به صورت متناوب در اثر این حرکات به کشتی وارد می شود، از حدود یکصد تن تجاوز می کند(این نیرو هربار در حدود چند ده ثانیه وارد می شود). این امواج هنوز خوب شناخته نشده اند. بعضی از مصنفین آنها را به صورت نوسانات جبری ناشی از ریزش سلسله امواج طوفانی روی پلاژهای اطراف بندر می دانند که در موقع ریزش قسمتی از انرژی آنها به صورت امواج خیلی طویل تغییر شکل می دهد. این نوع امواج در بنادری که اطراف آنها پلاژهای کم شیب است، دیده می شود و در بنادری که شیب ساحل در اطراف انها تند است، مشاهده نشده است.
چون مقابله با این نوع امواج بسیار مشکل است، لازم می شود در نحوه مهار کردن کشتی ها به اسکله ها احتیاطاتی رعایت گردد تا تغییر جای افقی کشتی ها در اثر این امواج و واکنشی که در مهارها ایجاد می شود، حتی الامکان محدود بماند(برای این منظور، مهارتهای نایلونی به کار می برند و آنها را تحت کشش قرار می دهند. وسایل جذب فشار بدنه کشتی به اسکله هم باید قوی و کافی باشد).
امواج طویل کم ارتفاع گاهی موج ساکن نیز نامیده می شوند، ولی این نوع امواج نباید با موج متوقف که قبلا مورد بررسی قرار گرفت، اشتباه شود. امواج متوقف در اثر برخورد موج تابنده به موج منعکس شده به وجود می آید و آن را نیز گاهی موج ساکن می نامند. دوره تناوب آنها به قرار زیر است:
- برای یک حوض بندری مسدود به عمق D :
- برای یک حوض بندری که از یک طرف باز باشد:
B عرض حوض و K یک عدد کامل(1،0 و 2و3...) است. انطباق این دوره ها با دوره موج تابنده می تواند تشدید ایجاد کند و تلاطم داخل بندر را افزایش ذهذ. پس، طرح حوض های بندری طوری باید مطالعه شود که این نوع تلاطم، ایجاد نگردد. این مطالعه هم از طریق حساب و هم از طریق آزمایش با مدل کوچک در آزمایشگاه میسر است.
جزر و مد- جریانهای دریایی
الف-جزر و مد
کلیات
جزر و مد حرکتی است نوسانی در اقیانوس ها که در اثر جاذبه کواکب بر ذرات مایع به وجود می آید. نتیجه آن بالا رفتن و پائین آمدن سطح آب به صورت دوره ای است، ولی دوره تناوب و ارتفاع حرکت هم در زمان و هم از یک نقطه به نقطه دیگر، بر حسب موقعیت نسبی کواکب موثر در این حرکت تغییر می کند. از آنجائی که جاذبه یک کوکب با جرم M و فاصله r از زمین متناسب با است، پس، تنها ماه و خورشید اثرات محسوسی دارند و اثر ماه به علت فاصله کم(در مقایسه با خورشید) 17 ر2 بار زیادتر از اثر خورشید است.
با نوسان سطح آب جریانهائی به وجود می آید که تمام حجم آب در آنها دخالت دارد و مسیر حرکت و شدت با زمان و مکان تغییر می کند.
ارتفاع جزر و مد و دوره آن
ارتفاع جزر و مد
منحنی جزر و مد در یک نقطه تغییرات سطح آب را بر حسب زمان نشان می دهد. این منحنی در آبهای عمیق به طور محسوس سینوسی است، ولی در آبهای کم عمق ممکن است دچار تغییراتی بشود.
دوره های جزر و مد
از آنجائی که جزر و مد در اثر جاذبه ماه و خورشید بر ذرات آب اقیانوسها حاصل می شود، لذا، باید در این پدیده دوره های گردش این کواکب را در حرکات ظاهری که نسبت به زمین دارند، بازیافت.
می دانیم که ماه هر 24 ساعت و 50 دقیقه به دور زمین می چرخد و حرکت ظاهری خورشید هر 24 ساعت یک بار است.
مسیرهای این کواکب مدارهائی به طور محسوس بیضوی هستند که حرکات دورانی مختلفی دارند، به طوری که موقعیت های نسبی ماه و خورشید نسبت به زمین دچار تغییرات دوره ای کم و بیش طولانی است.
پس، دوره های جزر و مد همان دوره های مربوط به حرکت نسبی ماه و خورشید نسبت به زمین است، دوره های قمری زیر به خصوص مشاهده می شود:
1-دوره نیم روز:12 ساعت و 25 دقیقه (نصف روز قمری متوسط)
2-دوره تمام روز قمری:24 ساعت و 50 دقیقه(روز قمری متوسط)
3-دوره های مدهای بزرگ(VE) و مدهای کوچک (ME)
به علت اختلاف بین مدت روز قمری و روز شمسی موقعیت نسبی دو کوکب هر روز تغییر می کند.
موقعی که هر دو کوکب در امتداد هم و در امتداد زمین باشند، اگر هر دو یک طرف واقع باشند محاق و اگر زمین در وسط باشد، بدر است. در هر دو صورت، اثر آنها برهم منطبق است و ارتفاع مد حداکثر می باشد(VE)، برعکس موقعی که وضعیت آنها نسبت به زمین اختلاف داشته باشد، یعنی در موقع تربیعات نتیجه آثار دو کوکب حداقل است و ارتفاع مد به کمترین حد می رسد(ME). در حالت اول مدهای بزرگ و در حالت دوم مدهای کوچک پدیدار می شوند.
دوره تناوب بین دو مد بزرگ متوالی 14 روز و 18 ساعت است که نصف گردش سینودیک ماه می باشد(29 روز و 12 ساعت و 22 دقیقه)
4-فاصله ماه از زمین در طول مسیر خود، در یک دور حرکت، یک بار به حداقل خود یا حضیض و یک بار به حداکثر خود یا اوج می رسد. در حداقل، اثر جاذبه بیشتر و ارتفاع زیادتر خواهد بود. مدت فاصل بین یک حضیض تا حضیض بعدی27 روز و 2 ساعت و 39 دقیقه است.
مدت شش ماه در سال مدهای بزرگ مربوط به تقارن ماه و خورشید (هر دو نسبت به زمین در یک طرف باشند) قوی ترین مدها هستند، بعد به طور محسوس با مدهای یزرگ مربوط به تقابل ماه و خورشید (زمین بین ماه و خورشید واقع باشد) مساوی می شوند و مدت دو ماه چنین است و بالاخره، در ماههای بعد مدهای بزرگ تقابل ماه و خورشید قوی تر خواهند بود. دوره این تغییرات 430 روز است.
5-در انقلابات بهار و پائیز و اعتدالات تابستان و زمستان(شش ماه) اثر ماه و خورشید، در مواقع بدر و محاق ماه اگر خورشید در تقاطع استوا با سطح مدار واقع باشد(اول بهار و اول پائیز چنین است)، حداکثر دوره این تناوب شش ماه است.
چون در اول زمستان خورشید بیش از اول تابستان نزدیک به زمین است، لذا، بزرگترین زمستان بلندتر از بزرگترین مداول تابستان است.
6-هر 18 سال و 11 روز یک بار موقعیت های ماه و خورشید نسبت به زمین عیناً مشابه می شود. این دوره تناوب منطبق است با دوره تناوب سالهای فعال یعنی سالهائی که در آنها در صدمه های خیلی بلند، بیشتر است و دوره سالهای غیر فعال که در آنها در صدمه های خیلی بلند، بیشتر است و دوره سالهای غیر فعال که در آنها در
مدهای خیلی بلند کمتر است. مدت فاصل بین حداکثر فعالیت و حداقل آن در حدود 9 سال است.
بررسی های نظری و تحلیل پدیده جزر و مد
تا کنون چندین نظریه برای توضیح پدیده جزر و مد داده شده است که در اینجا به اختصار یادآوری می شود:
نظریه ایستای نیوتن
نیوتن جزر و مد رااز روی نظریه جاذبه عمومی خود توضیح داده است. این نظریه دارای نواقص عدیده ای است و فایده آن تنها در این است که از اثر جاذبه بر روی مایع گفتگو می کند.
نظریه دینامیکی لاپلاس(1799)
طبق نظریه لاپلاس، حرکت آب دریا در یک منطقه حاصل جمع حرکات زیر است:
الف-نوسانات آزاد که مشخصات آنها(دوره و ارتفاع) تابع ابعاد حوضه هائی است که اقیانوسها را تشکیل می دهد.
ب-نوسانات جبری ناشی از جاذبه کواکب
نظریه لاپلاس در بعضی سواحل نتایجی رضایتبخش داده، ولی در نقاط دیگری قابل استفاده نیست.
کارآیی نظریه لاپلاس در مورد سواحل کشور فرانسه موجب شده که هنوز هم مورد استفاده قرار گیرد.
نظریه لرد کلوین
طبق نطریه لرد کلوین، جزر و مد در یک نقطه از به هم افزوده شدن امواج ساده ای که دوره های آنها مساوی با دوره های حرکات ماه و خورشید باشد، حاصل می شود.
از روی این نظریه چندین نوع جزر و مد را در نقاط مختلف اقیانوسها مشخص
کرده اند:
جزر و مد نیم روز منظم: این جزر و مد شامل دو مد و دو جزر در 25 ساعت است. جزر و مدهای سواحل اروپائی اقیانوس اطلس و دریای مانش و دریای شمال از این نوع اند.
جزر و مد تمام روز: این نوع جزر و مد دارای یک مد و یک جزر در شبانه روز است و در سواحل بانکوک (تایلند) و کپنهاک(دانمارک) و شمال ویتنام دیده می شود.
جزر و مد مختلط: این جزر و مد در طول پانزده روز گاهی دو مد و دو جزر در روز دارد و گاهی یک مد و یک جزر. این نوع جزر و مد در سواحل آنام دیده می شود.
جزر و مد با بلندی نامساوی در شبانه روز: این نوع جزر و مد در سواحل اقیانوس هند، اقیانوس کبیر(سایگون) دیده می شود.
نظریه موج پیشرونده
جزر و مد را می توان یک نوع موج پیش رونده ای دانست که در حوضه های اقیانوسی منتظر می شود. تندی حرکت آن در حدود است(H عمق آب است که نسبت به بلندی موج 2A بزرگ فرض شده است.)
مانند تمام امواج، جزر و مد هم دچار انعکاس و تشدید(بهم افزودگی موج تابنده با موج منعکس شده) می شود و به شکل امواج متوقف تغییر می کند.
اگر نقاطی که در یک لحظه حداکثر مد هستند به هم متصل شوند، خطی بدست
می آید که خط «هم مد» نام دارد. این خط ها را می توان تاج موج در لحظه معین دانست. اگر این خط ها را ساعت به ساعت رسم کنند، تصویری از نحوه پیشرفت مد به دست می آید. از تداخل امواج مد که دارای یک دوره بوده ولی جهاتشان متفاوت باشد، نقطه ای مشاهده می شود که بلندی موج در آن همیشه صفر است. این نوع نقطه را نقطه با دامنه صفر می نامند. خطوط هم مد در حول این نقاط حرکت می کنند. بعضی از تقاط حقیقی(مانند نقاطی که در دریای شمال است) و بعضی دیگر فرضی اند و در خشکی قرار دارند(مانند نقطه ای در حوالی بریستول انگلستان).
بررسی نظری انتشار امواج جزر و مد به وسیله انتگرال گیری معادلات کلی هیدرودینامیک و با در نظر گرفتن شرایط جدی به عمل می آید. به منظور نشان دادن جزر و مد اقیانوس ها، باید نیروی کوریلوس را نیز به حساب آورد.
نظریه حوضه های اقیانوسی
پاره ای از مصنفین نظریه هائی ارائه کرده اند که بنابر آن جزر و مد در بعضی
حوضه های اقیانوسی پدید می آید و در بقیه اقیانوس ها به صورت امواج مشتق منتشر می گردد. تحقیقات در مورد این نظریه ها ادامه دارد.
پیشگویی جزر و مد
سابقاً جزر و مد با استفاده از رابطه لاپلاس و با توجه به مختصات هسته ماه و خورشید و ثابتهای محلی محاسبه می شد.
اکنون بیشتر روش لرد کلوین و یا حساب با ماشین های الکترونیکی برای پیش بینی جزر و مد مورد استفاده قرار می گیرد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 94 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله کلیات درباره حرکات آب دریا
